Quả óc chó còn được gọi là hồ đào, hạnh đào, có nguồn gốc từ các quốc gia Trung Đông, Mỹ và châu Âu. Trước đây, loại cây này mọc hoang ở vùng núi Tây Bắc nước ta, đặc biệt là các tỉnh như Lào Cai, Điện Biên, Lai Châu… Người dân nơi đây gọi nó là "óc chó rừng".
Quả óc chó khi còn tươi có lớp vỏ ngoài màu xanh đậm, căng bóng. Lớp vỏ này không dày, nhưng lại bảo vệ tốt phần quả bên trong – một lớp vỏ cứng, nhăn nheo, có hình dáng đặc trưng giống bộ não người. Đó chính là nơi chứa phần nhân hạt giàu dưỡng chất mà chúng ta thường ăn.
Việc tách vỏ quả óc chó cũng là một trải nghiệm thú vị. Bạn có thể dùng các dụng cụ chuyên dụng như kìm, dao nhỏ, kéo hoặc chày, búa để đập. Với kìm tách óc chó, chỉ cần đặt quả vào đúng vị trí rồi bóp chặt, lớp vỏ sẽ tách ra dễ dàng. Sau đó, nếu muốn loại bỏ lớp màng lụa mỏng bao quanh hạt, bạn có thể rang sơ hoặc ngâm trong nước sạch khoảng 30-60 phút để bóc màng dễ hơn.
Hiện nay, hạt óc chó được bày bán rộng rãi tại các cửa hàng đặc sản, siêu thị và cả trên chợ online với mức giá dao động khoảng 200.000 đồng/kg. Ngoài hạt tươi, thị trường còn có nhiều sản phẩm chế biến từ óc chó như óc chó rang muối, rang bơ, tẩm gia vị… phù hợp với nhiều khẩu vị khác nhau.
Hạt óc chó khô nếu bảo quản cẩn thận có sẽ để được trong vòng cả năm. Hạt óc chó còn nguyên sẽ giữ được lâu hơn hạt bị cắt hay nghiền, loại rang tự nhiên giữ được lâu hơn hạt rang muối hay tẩm gia vị.
Một khẩu phần quả óc chó (khoảng 7 quả nguyên hoặc 14 nửa quả) 28 g chứa 183 calo, 18 g chất béo, gần 4 g carbohydrate, khoảng 2 g chất xơ, hơn 4 g protein. Không chỉ là món ăn vặt bổ dưỡng, quả óc chó còn là “vị thuốc tự nhiên” mang đến nhiều lợi ích đáng kinh ngạc cho sức khỏe nếu sử dụng đúng cách và điều độ.
Những tác dụng của quả óc chó đối với sức khỏe:
Tốt cho tim mạch
Phần lớn chất béo trong quả óc chó là axit béo omega-3, cụ thể là loại axit alpha-linolenic (ALA) – một “chất béo tốt” được chứng minh giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch tới 10% nếu tiêu thụ đều đặn trong chế độ ăn hằng ngày. Omega-3 có khả năng làm giảm mức cholesterol xấu, hỗ trợ hệ tuần hoàn khỏe mạnh và giúp động mạch hoạt động ổn định.
Ngoài ra, ăn quả óc chó thường xuyên còn giúp hạ thấp nồng độ triglyceride – một loại chất béo có liên quan đến nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
Hỗ trợ kiểm soát đường huyết, giảm nguy cơ tiểu đường
Quả óc chó và dầu chiết xuất từ hạt chứa nhiều chất chống oxy hóa, có khả năng ổn định lượng đường trong máu, từ đó giảm nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường. Những chất chống oxy hóa này đồng thời có tác dụng kháng viêm – yếu tố có thể dẫn đến tình trạng kháng insulin, gây rối loạn chuyển hóa đường và làm tăng nguy cơ béo phì, tiểu đường type 2.
Giúp kiểm soát cân nặng
Mặc dù có hàm lượng calo khá cao, nhưng quả óc chó lại giúp kiểm soát cân nặng hiệu quả nhờ chứa nhiều chất xơ và protein thực vật. Ăn óc chó với khẩu phần hợp lý mang đến cảm giác no lâu, hạn chế ăn vặt, từ đó giảm nguy cơ tăng cân ngoài ý muốn. Nhiều nghiên cứu cho thấy, những người thường xuyên ăn các loại hạt, trong đó có óc chó, có tỷ lệ béo phì thấp hơn đáng kể.
Tốt cho hệ tiêu hóa và đường ruột
Việc bổ sung óc chó vào chế độ ăn giúp tăng lượng vi khuẩn có lợi trong đường ruột. Một hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh sẽ giúp cơ thể hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, đồng thời được cho là có liên quan đến việc cải thiện tâm trạng và giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư đại tràng.
Làm đẹp da, hỗ trợ điều trị các vấn đề về da
Omega-3 và omega-6 trong quả óc chó có thể chuyển hóa thành các hợp chất cần thiết cho việc tái tạo và nuôi dưỡng làn da. Ăn quả óc chó thường xuyên giúp da khỏe mạnh hơn, làm lành vết thương nhanh, đồng thời hỗ trợ điều trị các tình trạng da liễu như chàm, mụn trứng cá, thậm chí cả một số loại ung thư da.
Hỗ trợ phòng ngừa ung thư
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng các hợp chất chống oxy hóa trong quả óc chó có khả năng làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư. Dầu óc chó cũng giúp chống lại tổn thương tế bào – nguyên nhân tiềm ẩn dẫn đến sự hình thành khối u ác tính.
Một vài lưu ý khi sử dụng quả óc chó để đạt hiệu quả tối ưu
Dùng từ từ nếu mới bắt đầu: Người lần đầu ăn nên thử với 1–2 quả để cơ thể làm quen, sau đó có thể tăng dần lượng ăn hàng ngày.
Giữ lại lớp màng lụa mỏng: Lớp da màu nâu mỏng bọc quanh hạt óc chó chứa nhiều dưỡng chất, đặc biệt tốt cho phụ nữ mang thai. Dù hơi đắng nhưng đây là phần giàu chất chống oxy hóa, không nên loại bỏ.
Nhai kỹ, ăn chậm: Điều này không chỉ giúp cảm nhận được hương vị bùi béo đặc trưng mà còn giúp cơ thể hấp thụ dưỡng chất tốt hơn.
Bảo quản đúng cách: Do chứa nhiều dầu, hạt óc chó dễ bị hư nếu để lâu trong môi trường ẩm hoặc nóng. Nên bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, hoặc cho vào ngăn mát tủ lạnh để kéo dài thời gian sử dụng.
Chia nhỏ khẩu phần: Ăn mỗi ngày một lượng nhỏ sẽ giúp cơ thể hấp thụ hiệu quả và duy trì giá trị dinh dưỡng tốt nhất của hạt.
H.A