Ẩn sâu trong lớp đất cát ẩm ven bờ, một loài giáp xác nhỏ bé nhưng nghe tên lạ tai được biết đến như một món đặc sản của vùng biển Quảng Ngãi, đó là con cua rù rì. Nếu trước đây chỉ có người dân địa phương biết đến thì hiện nay “tiểu huỳnh đế” lại được du khách và người thành phố "săn lùng" với giá lên đến 250.000 đồng/kg.
Rù rì là loại hải sản độc đáo của vùng biển Quảng Ngãi, khiến nhiều người tò mò khi nghe tên
Theo tìm hiểu, con rù rì còn có tên gọi khác là ve sầu biển, thuộc họ giáp xác mười chân, mang tên khoa học Emerita. Tên tiếng Anh của loài này khá phong phú: mole crab, sand crab, sea cicada… Loài này có đặc điểm là hình dáng nhỏ bé, thân hình thuôn dài, kích cỡ chỉ bằng đầu ngón chân cái.
Điều khiến rù rì khác biệt là thói quen sống kỳ lạ: chúng không sống dưới nước hoàn toàn cũng không đào hang như còng, mà chọn vùng cát ẩm nơi sóng biển vừa chạm tới. Ở đó, rù rì vùi mình dưới cát, chỉ để hở đôi râu và mắt, chờ từng đợt sóng mang theo phù du, sinh vật nhỏ li ti mà chúng lọc lấy bằng râu để làm thức ăn.
Rù rì phân bố rộng rãi tại các vùng biển nhiệt đới, từ bờ đông châu Phi đến Mỹ, Úc và khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Tại Việt Nam, loài cua lạ này xuất hiện ở bãi biển Sa Huỳnh (Quảng Ngãi), Bình Định, Phú Quốc, những nơi có dải cát dài và sạch.
Con rù rì giòn, ngon, thịt chắc và ngọt
Mai của con rù rì mềm, không cứng như nhiều loài cua khác mà giòn rụm khi chế biến. Vì vậy, toàn thân rù rì đều có thể ăn được, không cần bỏ phần nào. Cách chế biến cũng giản dị mà tinh tế: làm sạch rù rì, bỏ râu, rồi ướp chút muối và đường. Phi thơm hành với dầu nóng, cho rù rì vào đảo nhẹ tay trên lửa nhỏ cho đến khi chúng chuyển sang màu nâu sậm. Khi ăn, chỉ cần cắn nhẹ là lớp vỏ vỡ ra, giòn tan. Thịt bên trong ít nhưng ngọt, mang mùi vị mặn mà của biển cả, khiến người ăn thích thú bởi vị lạ mà rất đậm đà.
Người dân vùng biển thường ví rù rì như một món quà trời cho. Khi có khách đến thăm, chủ nhà lại mang cuốc và xô ra bãi cát gần bờ để đào rù rì đãi khách. Tuy nhiên, việc bắt rù rì không hề đơn giản. Phải tinh mắt để phát hiện dấu hiệu chúng để lại trên cát, phải nhanh tay đào trước khi sóng biển tràn tới xóa mất dấu vết.
Cua rù rì còn có tên gọi khác là ve sầu biển
Anh Tân (ở Sa Huỳnh, Quảng Ngãi) chia sẻ: “Mấy năm trước, chỉ cần đi đào tầm 1-2 tiếng là được cả ký, còn giờ thì đào cả buổi cũng chưa được nửa ký. Cát ít đi, rù rì cũng thưa dần. Dù giá rù rì đã tăng mạnh nhưng việc bắt chúng phần lớn vẫn chỉ để phục vụ gia đình hoặc biếu tặng, ít ai coi đó là nghề chính".
Từ rù rì có thể làm thành nhiều món hấp dẫn, điển hình nhất là cháo rù rì và rù rì chiên giòn. Tại các nhà hàng hay quán ăn ở bờ biển Quảng Ngãi, những món này thường được du khách tìm để thưởng thức mỗi khi tới mùa.
H.A