Ở Khánh Hòa, ngoài xoài cát thơm, nơi đây còn nổi tiếng với một giống xoài cổ có mùi thơm đặc biệt, đó là xoài canh nông.
Xoài canh nông có kích thước bé, khi còn xanh giòn thơm và có vị chua nên thường được dùng để nấu canh chua hoặc bóp gỏi, khi chín sẽ chuyển sang vị ngọt, đặc biệt rất thơm. Giống xoài này đã bén duyên với vùng đất nắng gió và đầy cát Cam Lâm (Khánh Hòa) cũng ngót nghét gần trăm năm, gắn bó với biết bao thế hệ sinh ra và lớn lên ở đây.
Xoài canh nông là giống xoài cổ ở Cam Lâm (Khánh Hòa), mùi thơm nức mũi khiến ai ăn thử một lần cũng nhớ mãi
Hiện nay, ngoài Cam Lâm (Khánh Hòa), giống xoài này còn được trồng ở một số nơi khác như Đắk Lắk, Ninh Thuận, Bình Thuận với tên gọi khác là xoài mủ.
Khoảng tháng 4, tháng 5 hàng năm là thời điểm xoài canh nông vào mùa. Dịp này, trên chợ mạng có nhiều địa chỉ rao bán xoài canh nông với giá từ 25.000 đồng/kg.
"Xoài canh nông chín sẽ chuyển sang vị ngọt và rất thơm, mùi thơm riêng biệt. Ngày trước, giống xoài này chín rộ trong 2 tuần sau đó ít dần.
Thời đó, ven đường, vườn rẫy hay trong sân nhà chỉ thấy nhiều nhất cây xoài canh nông. Trồng xoài canh nông giống như trồng chơi ăn thật. Cứ trồng bỏ đó lấy bóng mát như một cây lâu năm, có khi không chăm sóc gì, đến mùa xoài cứ tự ra hoa, đậu trái, mà trái rất nhiều. Xoài canh nông cũng như cá nục, nó rẻ không phải vì ít ngon mà vì nhiều, lại rủ nhau chín rộ trong một thời gian ngắn, lại không để được lâu.
Bây giờ, xoài canh nông được nhiều người biết đến, được bán đi khắp các tỉnh thành, mang về thu nhập cho nhiều người dân", bạn Lan (ở Khánh Hòa) chia sẻ.
Xoài canh nông mang về thu nhập cho người dân ở Cam Lâm (Khánh Hòa)
Được biết, cây xoài canh nông có thân lớn, cành lá vươn cao, tạo tán rất rộng. Vì vậy xoài canh nông thường được trồng khá thưa. Mỗi cây cách nhau hàng chục mét, vừa tạo không gian cho cây xoài phát triển, vừa không phải "đụng chạm" đến những cây khác.
Anh Ngọc (ở Cam Lâm) cho biết trước đây người dân chỉ biết trồng và bán xoài cho thương lái. Khi mùa xoài chín, xoài nhiều quá bán không kịp, nên người trồng xoài thường bị ép giá. Vì thế, xoài nhiều lúc bán với giá rất rẻ. Bây giờ một số nhà xưởng thu mua xoài canh nông để làm các sản phẩm từ xoài như bánh tráng xoài và xoài sấy dẻo.
Hiện nay trên chợ mạng có nhiều địa chỉ rao bán xoài canh nông với giá khoảng 25.000 đồng/kg
Xoài canh nông có hình thức gần giống xoài cát thơm nên nhiều người nhầm lẫn, ngay cả người bán nếu chưa từng ăn cũng khó phân biệt. Về hình thức, hình dáng quả của 2 giống xoài này tương đối giống nhau, nhưng xoài canh nông khi chín thường vẫn có những vệt xanh ngoài vỏ quả, còn xoài cát thơm đồng đều màu, khi chín vàng đều rất đẹp.
Mùi thơm của chúng cũng khác nhau, thịt xoài canh nông nát, xoài cát thơm thịt chắc như cát chu, vị của canh nông vẫn xen lẫn vị chua trong khi xoài cát thơm ương đã ngọt thuần, chín vàng thì ngọt đậm.
PHÚ NGUYỄN