Rau dền là một loại rau phổ biến trong bữa ăn hằng ngày của người Việt, đặc biệt vào mùa hè. Với đặc tính dễ trồng, dễ sống và có thể phát triển tốt ở nhiều loại đất khác nhau, rau dền không chỉ là nguồn thực phẩm đơn thuần mà còn là một vị thuốc quý trong y học dân gian.
Rau dền đa dạng về chủng loại. Trong đó, phổ biến nhất là các loại như: rau dền đỏ, rau dền cơm, rau dền gai...
Rau dền đỏ: Rau dền đỏ nổi bật với toàn bộ thân và lá đều mang màu đỏ tía đặc trưng. Khi nấu chín, nước canh rau chuyển sang màu đỏ tươi bắt mắt, tạo cảm giác hấp dẫn cho món ăn. Không chỉ có hình thức bắt mắt, rau dền đỏ còn rất giàu dinh dưỡng, bao gồm protein, glucid, vitamin và nhiều loại khoáng chất thiết yếu cho cơ thể.
Rau dền cơm: Đặc điểm dễ nhận biết của rau dền cơm là thường có hoa mọc ở phần ngọn cây. Phần lớn các bộ phận non như ngọn, lá và thân đều có thể sử dụng để chế biến món ăn. Không chỉ vậy, các phần khác như rễ, củ và thân cũng có giá trị trong y học cổ truyền nhờ chứa các thành phần dinh dưỡng hỗ trợ tốt cho hoạt động trao đổi chất và sức khỏe tổng thể.
Rau dền gai: Rau dền gai thường mọc dại ở các khu đất hoang hoặc vùng đất ít được canh tác. Loại cây này có khả năng sinh trưởng mạnh mẽ, thích nghi tốt với điều kiện khắc nghiệt như hạn hán hoặc đất úng nước. Nhờ khả năng nảy mầm cao, rau dền gai phát triển rất nhanh dù trong điều kiện môi trường không lý tưởng.
Ngày trước, rau dền mọc hoang khắp nơi, từ sân vườn cho đến bờ ruộng, ven đường. Hiện nay, chúng trở thành đặc sản ở thành phố, nhiều người trồng để bán ra thị trường.
Rau dền sinh trưởng tốt ở nhiệt độ 25-30 độ C, nếu có độ ẩm cao thì cây cho nhiều cành lá. Rau dền có thể trồng quanh năm nhưng thời vụ gieo trồng tốt nhất là từ tháng 2 đến tháng 7 hàng năm.
Theo khảo sát, rau dền được bán ở các chợ dân sinh và siêu thị với giá khoảng 50.000 đòng/kg. Từ rau dền có thể nấu canh, xào tỏi, xào bò, nhúng lẩu...
Rau dền được ví là loại rau "trường thọ", "bổ hơn thịt, rẻ hơn thuốc". Đây là loại rau có hàm lượng chất sắt cao nhất trong các loại rau tươi. Chỉ cần ăn 100g rau dền nấu chín, bạn còn có thể nạp thêm được cho cơ thể 1,56g chất béo; 2,1g chất xơ; 47mg canxi; 65mg magiê; 6g natri;...
Những tác dụng của rau dền với sức khỏe
Tăng cường sức khỏe xương khớp
Rau dền là một trong những nguồn cung cấp canxi tự nhiên hàng đầu. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, lượng canxi trong rau dền cao gấp 3 lần rau bina và thậm chí còn vượt trội hơn cả sữa bò. Chỉ với 100g rau dền, cơ thể đã hấp thụ được khoảng 267mg canxi, tương đương với 50% nhu cầu canxi mỗi ngày.
Chính vì thế, rau dền được xem là “siêu thực phẩm” hỗ trợ xương chắc khỏe và phòng ngừa loãng xương hiệu quả. Đối với trẻ nhỏ, canxi trong rau dền giúp phát triển chiều cao, xây dựng hệ xương vững chắc. Với người trưởng thành và người lớn tuổi, việc bổ sung rau dền thường xuyên giúp duy trì mật độ xương và làm chậm quá trình loãng xương.
Hỗ trợ tim mạch
Không chỉ tốt cho xương, rau dền còn góp phần bảo vệ tim mạch. Loại rau này có khả năng làm giảm lượng cholesterol trong máu nhờ vào thành phần tocotrienol – một dạng vitamin E quý giá, giúp loại bỏ cholesterol xấu và ngăn ngừa xơ vữa động mạch, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Cải thiện hệ tiêu hóa
Rau dền rất giàu chất xơ – gấp ba lần so với lúa mì – nên giúp cải thiện quá trình tiêu hóa, phòng ngừa táo bón hiệu quả. Đây là loại rau dễ tiêu, phù hợp cho cả trẻ em lẫn người lớn tuổi. Ngoài ra, nước luộc rau dền còn có tác dụng hỗ trợ điều trị tiêu chảy, cầm máu và bù nước cho cơ thể.
Ngừa ung thư
Theo chuyên gia dinh dưỡng Ấn Độ Lovneet Batra, rau dền chứa nhiều dưỡng chất như lysine (một loại axit amin thiết yếu), vitamin E, sắt, magie, kali, phốt pho và vitamin C. Những hợp chất này có tác dụng chống lại các gốc tự do – nguyên nhân chính gây ra lão hóa sớm và hình thành tế bào ung thư.
Tốt cho thị lực
Rau dền là nguồn cung cấp dồi dào các dưỡng chất quan trọng cho mắt như carotene, vitamin A, vitamin C và protein. Nhờ đó, ăn rau dền thường xuyên giúp cải thiện thị lực, phòng ngừa các bệnh về mắt như khô mắt, quáng gà.
Bảo vệ sức khỏe răng miệng
Rau dền còn giúp làm dịu các triệu chứng răng miệng như viêm nướu, loét miệng, đau họng và sưng lợi. Đây là lựa chọn tuyệt vời cho những người hay gặp vấn đề viêm nhiễm ở khoang miệng.
Chống thiếu máu
Hàm lượng sắt trong rau dền khá cao, giúp tăng sản sinh hemoglobin và tế bào hồng cầu. Nhờ đó, rau dền rất hữu ích trong việc cải thiện tình trạng thiếu máu, đặc biệt là ở phụ nữ và người ăn chay.
Lưu ý khi sử dụng rau dền
Tránh kết hợp với thực phẩm kỵ nhau: Theo Đông y, rau dền không nên ăn cùng một số thực phẩm như quả lê, thịt ba ba vì có thể gây phản ứng bất lợi cho cơ thể.
Không phù hợp với một số đối tượng: Người bị tiêu chảy, phụ nữ có thai thể hàn, người mắc viêm khớp dạng thấp, bệnh gút hoặc có tiền sử sỏi thận nên hạn chế dùng rau dền do tính mát và lượng oxalat cao.
Không hâm lại nhiều lần: Rau dền khi nấu chín không nên để lâu hay hâm đi hâm lại vì nitrat trong rau có thể chuyển hóa thành nitrit – một chất không tốt cho sức khỏe, đặc biệt là trẻ em.
H.A