Với nhưng người sinh ra và lớn lên ở đồng bằng Bắc Bộ chắc chắn không còn xa lạ với rau khúc. Theo đó, lá và ngọn non của cây rau khúc chính là nguyên liệu không thể thiếu làm nên món bánh khúc, từng gắn với biết bao thế hệ.
Rau khúc có tên khoa học là Gnaphalium affine D. Don, thuộc họ cúc, còn có tên gọi khác là cỏ phấn hương, thanh minh thảo,... Chúng vốn mọc hoang dại ở những nơi ẩm ướt như ven ruộng, ven đường, xung quanh ao hồ.
Rau khúc là nguyên liệu làm nên món bánh khúc nổi tiếng, hoặc có thể dùng để nấu canh, xào
"Cây rau khúc chẳng ai trồng cũng chẳng ai chăm, chúng mọc nhiều nhất ở ruộng nơi có đất ẩm. Loài cây này lẩn trong gốc rạ mục, khi vụ lúa tháng 10, tháng 11 kết thúc. Ở trong bãi ngô, khoai, rau khúc cũng mọc nhưng ít hơn.
Tôi còn nhớ thân cây rau khúc mềm oặt, yếu ớt, lá thường rũ xuống. Từ thân cho tới lá đều được phủ một lớp lông trắng muốt như tơ, sờ vào mượt, đó chính là đặc điểm để phân biệt rau khúc với các loại rau khác.
Hồi đó, mùa đông là lúc cây rau khúc mọc xanh um. Mình thường đi hái lúc sáng sớm, khi hạt sương lóng lánh còn đọng trên lá. Mẹ tôi dặn nếu hái rau khúc về nấu canh hay nấu xôi thì chọn cây mập mạp, đưa tay hái thấy được sự giòn rụm, nhựa khúc ứa ra tươi mát, không được chọn cây nhẳng nheo, về làm xôi hay nấu canh khi ăn sẽ bị dai", bạn Trang (ở Ninh Bình) kể.
Mùa đông là thời điểm rau khúc vào mùa, chúng mọc nhiều ở đồng ruộng. Hiện nay một số người đã mở rộng mô hình trồng để bán
Cũng từng có tuổi thơ gắn với cây rau khúc, chị Ánh (ở Nam Định) chia sẻ: "Rau khúc không chỉ để đồ xôi, làm bánh mà nấu canh với thịt bằm, canh xương, hay xào cũng rất ngon và lạ miệng. Hồi đó rau dại mọc đầy trong vườn, thỉnh thoảng mình lại hái rau khúc vào nấu canh đổi bữa. Thỉnh thoảng mẹ lại làm bánh khúc cho cả nhà ăn sáng.
Rau khúc có 2 loại, rau khúc nếp và rau khúc tẻ. Rau khúc nếp mập hơn, lá to bản và nhiều lông hơn. Hoa khúc nếp tạo thành từng chùm, không lẻ tẻ rời rạc như khúc tẻ. Thân cây khúc nếp nhỏ hơn, màu bạc hơn so với thân cây khúc tẻ xanh mướt.
Hiện nay, trên chợ mạng hay các sàn thương mại điện tử, rau khúc được bán, có cả rau tươi, rau khô và cả bột rau khúc. Lá khúc tươi có giá khoảng 45.000 đồng/kg, rau khúc khô có giá 150.000 đồng/kg, bột rau khúc có giá 500.000 đồng/kg.
Hiện các chị em thành phố tìm mua rau khúc về tự làm món bánh khúc tại nhà cho gia đình
"Nhà mình ai cũng nghiện bánh khúc. Đợt vừa rồi mình học theo các chị em trên công ty, tự là bánh khúc cho cả nhà, vừa ngon vừa sạch. Nếu đúng mùa, mình thường mua rau khúc tươi bán trên chợ mạng, còn trái mùa sẽ mua bột rau khúc về bảo quản cẩn thận rồi dùng dần. Nếu làm quen tay, bánh khúc khá đơn giản. Làm một mẻ có thể để ngăn đá ăn dần. Mỗi lần ăn chỉ cần mang ra rã đông rồi hấp lên là được", chị Lan Anh (ở Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ.
PHÚ NGUYỄN