1. Trung ương VUSTA
Hội đồng Trung ương VUSTA là cơ quan lãnh đạo VUSTA giữa hai kỳ Đại hội đại biểu toàn quốc. Hội đồng TW bầu Đoàn Chủ tịch, bầu Chủ tịch, các Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký, bầu Ủy ban Kiểm tra và Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra. Đoàn Chủ tịch thay mặt Hội đồng Trung ương lãnh đạo và kiểm tra toàn bộ hoạt động của VUSTA giữa hai kỳ họp của Hội đồng TW. Đoàn Chủ tịch phân công một số ủy viên làm nhiệm vụ thường trực, gồm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch và Tổng Thư ký.
Trung ương VUSTA bao gồm: Đoàn Chủ tịch, Thường trực Đoàn Chủ tịch, Ủy ban Kiểm tra Liên hiệp Hội, Cơ quan TW VUSTA. Đoàn Chủ tịch thành lập các đơn vị trực thuộc và các tổ chức KH&CN trực thuộc.
Chủ tịch Hội đồng TW chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động của VUSTA. Các Phó Chủ tịch và Tổng Thư ký thực hiện theo sự phân công của Chủ tịch.
2. Cơ quan Trung ương VUSTA gồm có:
Tổng Thư ký, các Phó Tổng Thư ký, Văn phòng và các Ban (Tổ chức và Chính sách hội; Tư vấn, Phản biện và Giám định xã hội; Truyền thông và Phổ biến kiến thức; Khoa học, Công nghệ và Môi trường và Hợp tác quốc tế).
Tổng Thư ký là Thủ trưởng cơ quan - người tổ chức điều hành triển khai các hoạt động của Cơ quan TW VUSTA.
Văn phòng và các Ban là các đơn vị chuyên môn, nghiệp vụ do Đoàn Chủ tịch thành lập; thực hiện nhiệm vụ tham mưu, giúp việc, trực tiếp triển khai các hoạt động của Hội đồng TW, Đoàn Chủ tịch do Lãnh đạo VUSTA chỉ đạo.
Đối với vai trò, vị trí của Trung ương VUSTA, chúng tôi xin không đề cập ở phần này, vì đã được thể hiện xuyên suốt cả trong cuốn “Sổ tay nhỏ” này. Sau đây xin chỉ đề cập đối với Cơ quan Trung ương VUSTA.
3. Vai trò, vị trí và nhiệm vụ của Cơ quan Trung ương VUSTA
3.1. Trong công tác điều hành, điều phối và quản lý
Tổng Thư ký, các Phó Tổng Thư ký, Trưởng/Phó Văn phòng, các Ban và Thường trực Ủy ban Kiểm tra là các nhân sự chủ chốt của Cơ quan TW VUSTA có trách nhiệm xây dựng kế hoạch, cụ thể hóa các nhiệm vụ, hoạt động cụ thể theo chức năng của từng bộ phận để thực hiện chiến lược, phương hướng của Đại hội, Hội đồng trung ương, Đoàn Chủ tịch và sự chỉ đạo của Thường trực Đoàn Chủ tịch.
Cơ quan TW VUSTA giúp Đoàn Chủ tịch, Thường trực Đoàn Chủ tịch điều phối và kết nối giữa Liên hiệp Hội ở Trung ương với địa phương, các hội ngành toàn quốc và các đơn vị KH&CN.
Cơ quan TW VUSTA là đầu mối cử đại diện tham gia một số Ban chỉ đạo, Hội đồng tư vấn, Ủy ban quốc gia để thực hiện một số nhiệm vụ theo sự phân công của Đảng, Quốc hội và Chính phủ; chuẩn bị cho Đoàn Chủ tịch, lãnh đạo VUSTA ký kết các thỏa thuận hợp tác với các bộ, ban, ngành, địa phương; tiến cử các nhà khoa học tham gia ứng cử đại biểu Quốc hội.
Cơ quan TW VUSTA tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức chính trị, tư tưởng và đạo đức nghề nghiệp, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của hội viên; xây dựng và triển khai các chương trình, đề án kinh tế - xã hội dài hạn, liên ngành, liên vùng, khai thác các nguồn lực, thu hút đông đảo đội ngũ trí thức tham gia, đóng góp cho sự phát triển đất nước.
Làm đầu mối điều phối hoặc tham gia điều phối các mạng lưới, như ứng phó với biến đổi khí hậu, xây dựng chương trình hành động chung trong hoạt động này...
3.2. Trong công tác tham mưu
Với vai trò tập hợp, đoàn kết: Văn phòng và các Ban tham mưu cho Lãnh đạo VUSTA để chỉ đạo triển khai hoạt động, diễn đàn tập hợp đội ngũ trí thức KH&CN trong các cơ quan, đoàn thể trong và ngoài nước... nhằm vận động thực hiện đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; tạo môi trường để đội ngũ trí thức KH&CN phát huy tiềm năng sáng tạo; phát biểu ý kiến và phản ánh trung thực dư luận xã hội đối với các đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước...
Với vai trò Liên hiệp: Văn phòng và các Ban tham mưu đề xuất với Lãnh đạo và thường trực Đoàn Chủ tịch VUSTA giúp các liên hiệp hội địa phương tháo gỡ các khó khăn về cơ chế, kinh phí hoạt động và kinh nghiệm hoạt động Hội đối với các hội thành viên.
Với vai trò là cầu nối giữa các hội thành viên, các đơn vị và tổ chức KH&CN trực thuộc với các cơ quan của Đảng, Nhà nước và các cơ quan khác. Văn phòng và các Ban tham mưu, đề xuất với Lãnh đạo VUSTA triển khai các hoạt động để đưa nguyện vọng của đội ngũ trí thức KH&CN tới các cơ quan Đảng và Nhà nước.
Với vai trò là đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích các hội thành viên và các hội viên, Văn phòng và các Ban tham mưu đề xuất triển khai các hoạt động nhằm hỗ trợ pháp lý để các hội viên, hội thành viên hiểu rõ về quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân và tổ chức mình. VUSTA đứng ra đại diện để bảo vệ quyền và lợi ích chính đảng của các hội thành viên và các hội viên hoặc khi có đề nghị, yêu cầu.
3.3 Trong triển khai và thực hiện nhiệm vụ
Trên cơ sở Kế hoạch năm của VUSTA, Văn phòng và các Ban lập kế hoạch của phòng ban mình và chủ động triển khai thực hiện. Trưởng các bộ phận chịu trách nhiệm báo cáo tiến độ và kết quả cho Lãnh đạo VUSTA.
Văn phòng và các Ban là các đơn vị nòng cốt triển khai các nhiệm vụ của Cơ quan TW VUSTA và của cả hệ thống VUSTA. Với một số nhiệm vụ chung và quan trọng của VUSTA, Lãnh đạo VUSTA vừa trực tiếp chỉ đạo vừa tham gia triển khai thực hiện.
Như vậy, TW VUSTA và Cơ quan TW VUSTA dù có một số nội dung giống nhau nhưng về cơ bản là khác nhau, đó là:
Về vị trí: TW VUSTA là cơ quan lãnh đạo, chỉ đạo của Hệ thống VUSTA, trong đó có Cơ quan TW VUSTA. Cơ quan TW VUSTA là tổ chức không thể thiếu của VUSTA, của TW VUSTA, thực thi nhiệm vụ của cơ quan hành chính nhà nước.
Nội dung hoạt động: Văn phòng và các Ban vừa là các bộ phận tham mưu, vừa là các đơn vị triển khai thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo VUSTA. Văn phòng và các Ban phối hợp với nhau, với các bộ ngành và các đơn vị liên quan khác để tổ chức triển khai các hoạt động.
VUSTA