Trận chiến tại Nhà máy thép Azovstal ác liệt tới nhường nào?

Giao tranh quyết liệt giành quyền kiểm soát Nhà máy thép Azovstal  tại Mariupol. Ảnh: Topwar

Xung quanh Nhà máy thép Azovstal, hai bên đã giao tranh ác liệt trong hơn 20 ngày và Quân đội Nga đã sử dụng nhiều loại vũ khí hạng nặng khác nhau; biến nơi đây thành những đống đổ nát.

Các nhà phân tích cho rằng, việc Quân đội Nga chiếm được Nhà máy thép Azovstal và từ đó kiểm soát hoàn toàn Mariupol; việc này sẽ ảnh hưởng lớn đến tinh thần của cả Nga và Ukraine.

Quân đội Nga và Lực lượng vũ trang Donetsk thân Nga, bắt đầu tấn công Nhà máy thép Azov vào giữa tháng 4. Hai bên giao tranh ác liệt hơn 20 ngày và không tiến vào Nhà máy cho đến gần đây; nhưng "trận huyết chiến" mới bắt đầu, và nó có khả năng bi thảm hơn.

Vào đầu tháng 4, Quân đội Nga và dân quân Donetsk đã giành quyền kiểm soát khu vực trung tâm của Mariupol. Sau khi mất các vị trí phòng thủ chính ở trung tâm thành phố, lực lượng phòng thủ Ukraine tại thành phố Mariupol, đã rút lui về khu vực Nhà máy thép Azov Steel Works (Azovstal).

Lực lượng đặc nhiệm Chechnya trong Nhà máy thép Azovstal. Ảnh Towar

Lực lượng vũ trang Ukraine tại Azovstal chủ yếu là Lữ đoàn 36 Thủy quân lục chiến Ukraine, Tiểu đoàn dân quân Azov, Lữ đoàn 12 Lực lượng Phòng vệ Nội địa Ukraine và một số lính đánh thuê chưa rõ nguồn gốc.

Lực lượng Quân đội Nga tham gia chiến đấu tại Mariupol bao gồm, Lữ đoàn 810 Thủy quân lục chiến thuộc Hạm đội Biển Đen, Lữ đoàn 22 thuộc GRU (tình báo Quân đội Nga), Lực lượng đặc biệt SSO, Lực lượng đặc nhiệm Chechnya và dân quân Donetsk.

Là thành trì cuối cùng của Quân đội Ukraine ở Mariupol, Nhà máy thép Azov là một "pháo đài thép" thực sự.

Theo thông tin được công khai, lịch sử của nhà máy thép Azovstal có từ thời Nga hoàng; dưới thời Liên Xô, nhà máy bắt đầu được mở rộng và dần trở thành một trong những nhà máy luyện kim lớn nhất châu Âu. Hiện tại, Azovstal là một phần của tập đoàn thép Metinvest của Ukraine.

Nhà máy có diện tích 11 km vuông, hầu hết các tòa nhà trên mặt đất đều được làm bằng bê tông cốt thép; dưới lòng đất, có tới 6 tầng hầm và một hệ thống đường ngầm rộng khắp.

Binh lính Tiểu đoàn Azov tại Nhà máy thép Azovstal. Ảnh Sina

Sở dĩ có công trình kiên cố như vậy, là do Nhà máy được xây dựng lại sau Thế chiến thứ 2 và lúc này là đầu Chiến tranh Lạnh; tiêu chuẩn xây dựng khi đó là sẵn sàng đối phó với chiến tranh thế giới thứ 3, thậm chí là chiến tranh hạt nhân.

Theo một số nguồn tin, sau sự cố Crimea năm 2014, Quân đội Ukraine đã tích trữ lương thực và đạn dược ở đó và Nhà máy thép Azovstal đã được xác định là vị trí kháng chiến cuối cùng của Mariupol.

Với thiết kế kiến trúc cực kỳ chắc chắn, phức tạp và có vô số nơi để ẩn nấp. Ngoài ra, không gian bên trong Nhà máy nhỏ và môi trường chật chội, không có lợi cho việc triển khai quân quy mô lớn và trang bị cơ giới hạng nặng.

Ngày 16/4, Jan Gakin, cố vấn của lực lượng dân quân Donetsk thân Nga cho biết, LLVT Ukraine còn lại tại Mariupol, về cơ bản đang cố thủ trong pháo đài ngầm của Nhà máy thép Azovstal; nhưng vì cấu trúc phức tạp của Nhà máy, nên việc đột nhập vào trong là không hề dễ dàng.

Đường hầm dưới lòng Nhà máy thép Azovstal. Ảnh Topwar

Cuộc tấn công bằng hỏa lực hạng nặng vào Azovstal

Quân đội Nga đã bao vây Nhà máy thép Azov vào đầu tháng 4, đồng thời tổ chức các trận địa pháo hạng nặng và ném bom vào các công trình trên mặt đất của Nhà máy, đồng thời thuyết phục LLVT Ukraine, đang cố thủ trong Nhà máy thép đầu hàng.

Ngày 15/4, Quân đội Nga đã điều máy bay ném bom Tu-22M3 thả bom xuyên và bom hạng nặng xuống khu vực phía bắc của Nhà máy thép Azovstal, làm quân Ukraine tại tại đây mất liên lạc với phía Kiev. Tuy nhiên, hỏa lực của Nga không phá hủy được cơ sở vật chất kiên cố và phức tạp dưới lòng đất.

Tải trọng bom tối đa của máy bay ném bom Tu-22M3 là khoảng 12 tấn và nó có thể mang nhiều loại bom hạng nặng, chẳng hạn như bom FAB-3000 nặng 3 tấn và bom FAB-5000 nặng 5 tấn; những loại bom hạng nặng này, hoàn toàn có thể phá hủy một tòa nhà xưởng bằng bê tông cốt thép, và nó cũng sẽ khoan sâu xuống dưới lòng đất hàng chục mét.

Bom khoan hạng nặng FAB-3000 mà Không quân Nga sử dụng phá đường hầm tại Azovstal. Ảnh Sina

Ngoài bom hạng nặng, Quân đội Nga còn sử dụng nhiều loại pháo hạng nặng để tham gia cuộc tấn công, bao gồm súng cối tự hành 2S4 "Tulip" cỡ nòng 240 mm, pháo nhiệt áp TOS-1A.

Súng cối 2S4 "Tulip" là loại súng cối lớn nhất và nặng nhất trên thế giới, với tầm bắn tối đa 20 km và một quả đạn nổ phá có trọng lượng tới 228 kg.

Súng cối 2S4 phù hợp để tiêu diệt các mục tiêu điểm như các tòa nhà, công sự vững chắc và độ chính xác khi tấn công của nó tương đương với bom có điều khiển và tên lửa, nhưng giá thành rẻ hơn nhiều.

Quân đội Nga đã sử dụng súng cối hạng nặng 2S4 "Tulip" để bắn phá Nhà máy thép Azovstal. Ảnh Sina

Còn pháo nhiệt áp TOS-1A thực chất là một bệ phóng tên lửa nhiều nòng, sử dụng khung gầm xe tăng với 24 ống phóng; tầm bắn hiệu quả tối đa 6.000 mét.

TOS-1A có thể bắn đạn cháy và đạn nhiệt áp, có sức tàn phá chỉ sau vũ khí hạt nhân chiến thuật; đặc biệt phát huy tiêu diệt sinh lực ẩn, lộ; kể cả nấp trong các công sự.

Xác định những khó khăn trong việc tấn công vào tầng hầm của Nhà máy thép Azovstal, nên Quân đội Nga chủ yếu sử dụng hỏa lực để tấn công vào khu vực Nhà máy.

Pháo nhiệt áp TOS-1A có sức sát thương rất lớn và được mệnh danh là vũ khí phi hạt nhân. Ảnh Wikepedia  TIN TÀI TRỢ

Trong khoảng 20 ngày qua, Quân đội Nga đã sử dụng máy bay ném bom và pháo hạng nặng để bắn phá các cơ sở trong Nhà máy thép, đồng thời điều động xe tăng, xe bọc thép, bộ binh và lực lượng đặc biệt tới, để tăng cường mức độ bao vây quanh Nhà máy.

Bộ Quốc phòng Nga ngày 17/4 tuyên bố, Quân đội Nga đã đạt được tiến bộ trong kiểm soát một số tuyến phòng thủ ngoại vi, buộc quân phòng thủ Ukraine phải thu hẹp thêm các vị trí của họ, và một lần nữa kêu gọi quân phòng thủ Ukraine đầu hàng.

Ngày 18/4, nhà chức trách Ukraine tại Kiev ra thông cáo cho biết, chỉ huy Lữ đoàn 36 Thủy quân lục chiến Ukraine nói với lãnh đạo Kyiv rằng, họ sẽ "kháng cự cho đến giây phút cuối cùng" ở Mariupol. Người Nga sau đó tiếp tục các cuộc tấn công bằng hỏa lực nhằm vào Nhà máy.

Ngày 20/4, Quân đội Nga lần thứ hai thông báo mở các kênh sơ tán nhân đạo để sơ tán dân thường Ukraine tham gia chiến trường, nhưng không mấy thành công.

Vào ngày 22/4, Tổng thống Putin yêu cầu Quân đội Nga, không thực hiện một cuộc tấn công sâu vào các tầng ngầm của Nhà máy thép Azovstal, mà phải bao vây và chặn sự kết nối với thế giới bên ngoài; buộc quân phòng thủ phải tự nguyện đầu hàng sau khi đã kiệt sức.

Lực lượng đặc nhiệm GRU của Nga. Ảnh: Wikipedia

Sau đó, Quân đội Nga tiếp tục tấn công tổng lực vào các tòa nhà trên bề mặt của Nhà máy và quân trú phòng Ukraine đã dựa vào các tòa nhà để kháng cự. Hai bên giành giật từng ngôi nhà và đều chịu tổn thất nặng nề.

Vào ngày 4/5, Quân đội Nga một lần nữa mở cuộc tấn công vào Nhà máy thép Azov, tiếp tục sử dụng bom nhiệt áp trong cuộc tấn công.

Cùng ngày, Thị trưởng Mariupol Boychenko ra thông báo cho biết, đã mất liên lạc với những người bảo vệ ở Nhà máy thép Azov. Nhưng những diễn biến sau đó cho thấy, quân phòng thủ bên trong Nhà máy thép vẫn duy trì sức chiến đấu và tiếp tục chống trả.

Ngày 5/5, Quân đội Nga cho biết sẽ mở hành lang nhân đạo thứ ba cho việc sơ tán dân thường trong 3 ngày 5, 6 và 7/5.

Trong tầng hầm Azovstal ẩn chứa bí mật gì?

Ukraine đã tổ chức nhiều hoạt động cứu hộ trên không và trên biển, khiến Azovstal trở thành chủ đề nóng hổi. Vậy trong Nhà máy thép Azov có đang che giấu "những người quan trọng" hay không?

Ngày 5/4, Quân đội Ukraine điều 8 trực thăng bay thấp, đột nhập vào Mariupol, nhưng đều bị tên lửa phòng không di động của Nga bắn chặn, một chiếc rơi thẳng xuống biển.

Phía Nga cho biết, họ đã tìm thấy chiếc mũ nồi và biểu tượng quân sự của Quân đoàn Hải ngoại Pháp tại địa điểm máy bay rơi.

Chiếc trực thăng Mi-8 của Ukraine bay giải cứu lực lượng tại Mariupol, bị phòng không Nga bắn hạ. Ảnh: Avia.pro

Theo bản tin của hãng thông tấn TASS của Nga ngày 10/4, một tàu chở hàng của Ukraine treo cờ Malta đã ra khơi vào ban đêm, cố gắng tiến vào cảng biển Mariupol, nơi đã bị Hạm đội Biển Đen của Nga phong tỏa.

Sau khi tàu tuần tra biên giới Nga phát hiện, đã phát tín hiệu và bắn cảnh cáo, nhưng tàu này bỏ chạy, làm tàu tuần tra Nga phải nổ súng trúng đuôi tàu, buộc tàu phải dừng lại.

Ngoài việc đưa quân đến giải cứu, chính phủ Ukraine còn đề nghị đổi các thủ lĩnh phe đối lập Ukraine lấy những người bị bắt.

Ngày 12/4, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết, đã bắt giữ thủ lĩnh phe đối lập Ukraine Medvechuk và đề xuất trao đổi Medvechuk với Nga để lấy binh sĩ Ukraine bị bắt ở Mariupol.

Trước đó, thông tin được lan truyền rộng rãi trên các nền tảng xã hội rằng, Tư lệnh Bộ chỉ huy Quân đội Đồng minh NATO và Trung tướng Quân đội Mỹ Roger Clautier cũng đang ẩn náu trong Nhà máy thép Azovstal, nhưng cuối cùng nó đã được xác nhận là tin giả.

Theo thông tin từ tờ Pravda ngày 3/5, Trung tướng Canada đã nghỉ hưu Trevor Cadieu đã bị Quân đội Nga bắt, khi cố gắng trốn thoát khỏi pháo đài ngầm của nhà máy thép Azovstal.

Tướng Trevor Cadieu là chỉ huy lực lượng Lục quân Canada đã nghỉ hưu. Ảnh: Sina

Trevor Cadieu là chỉ huy lực lượng Lục quân Canada, nhưng vào năm 2021, ông ta bị đình chỉ công tác vì một vụ bê bối tình dục xảy ra vào năm 1994 và ông đã nộp đơn xin nghỉ hưu.

Theo các thông tin trước đó của truyền thông Canada, Bộ Quốc phòng Canada xác nhận rằng, ông Trevor Cadieu đã nghỉ hưu vào ngày 5/4/2022. Nhiều nguồn tin quốc phòng xác nhận với tờ báo rằng, ông sẽ sớm tới Ukraine với ý định chiến đấu tình nguyện cho Quân đội nước này. Nhưng cấp chính thức của Nga chưa xác nhận về vụ bắt giữ ông Trevor Cadieu.