Lễ duyệt binh trên Quảng trường Đỏ của Nga năm nay mang thông điệp gì?

Diễu binh nhân kỷ niệm 76 năm Chiến thắng trong cuộc Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại sẽ được tổ chức tại 28 thành phố của Nga. Ảnh:vov.vn.

“Quyết tâm” của Moscow không bao giờ thay đổi

Tuy nhiên, trong bối cảnh xung đột với Ukraine, số lượng người và vũ khí trang bị tham gia cuộc duyệt binh trên Quảng trường Đỏ năm nay đã giảm nhẹ so với năm ngoái.

Một số nhà bình luận cho rằng, Nga kỷ niệm 79 năm Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại một cách “tương đối ôn hòa và tinh gọn”. Các nhà phân tích chỉ ra rằng, những thay đổi nhỏ về quy mô của cuộc duyệt binh là không liên quan đến quyết tâm bảo vệ đất nước và chống lại sự xâm lược từ bên ngoài của Nga.

Ngày 8/5/1945, Đức chính thức ký đầu hàng vô điều kiện ở ngoại ô Berlin. Do chênh lệch múi giờ nên đến rạng sáng ngày 9/5/1945, Liên Xô mới có văn bản đầu hàng có hiệu lực. Do vậy sau này, ngày 9/5 được chọn là ngày kỷ niệm chiến thắng của Hồng quân Liên Xô trước chủ nghĩa phát xít Đức.

Lá cờ Chiến thắng cắm trên nóc Trụ sở Quốc hội phát xít đêm 30/4 rạng 1/5/1945. Ảnh Wikipedia

Chiến thắng này rất khó giành được, Liên Xô đã phải trả giá bằng mạng sống của hơn 27 triệu binh lính và dân thường, và hầu hết mọi gia đình đều phải chịu thương vong.

Sau khi Liên Xô tan rã, Duma Quốc gia Nga (Quốc hội Nga) đã thông qua nghị định vào năm 1995 để kỷ niệm vĩnh viễn Ngày Chiến thắng trong cuộc Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại, lấy ngày 9/5 làm ngày lễ quốc gia. Kể từ đó, Nga đã tổ chức các cuộc duyệt binh, chiêu đãi và các hoạt động khác vào ngày này hàng năm theo nghi thức quốc gia.

Theo Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu, lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng năm nay sẽ được tổ chức tại 7 thành phố anh hùng, trong đó có thủ đô Moscow và 18 thành phố nơi đặt trụ sở các quân khu, hạm đội và lực lượng thiết giáp. Sẽ có 2.500 vũ khí và thiết bị quân sự tham gia duyệt binh.

Trong số đó, lễ duyệt binh ở Quảng trường Đỏ Moscow sẽ có hơn 9.000 sĩ quan, binh sĩ cùng 70 loại vũ khí, trang bị. Như thường lệ, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu cùng với Tư lệnh Lục quân Nga Salyukov sẽ duyệt đội hình bằng ô tô. Tổng thống Nga sẽ có bài phát biểu Ngày Chiến thắng và xem lễ duyệt binh cùng nhiều nguyên thủ nước ngoài.

Tương tự như năm ngoái, lãnh đạo nhiều nước thuộc khối “thịnh vượng chung các quốc gia độc lập (CIS)” sẽ tham dự lễ duyệt binh ở Quảng trường Đỏ; trong đó có Tổng thống Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, Belarus,... Ngoài ra, Nga còn đưa ra lời mời đặc biệt tới lãnh đạo các nước Cuba, Lào và Guinea-Bissau.

Lễ duyệt binh kỷ niệm 77 năm Ngày chiến thắng phát xít được tổ chức tại Quảng trường Đỏ, thủ đô Moscow sáng 9/5/2022. (Ảnh: RT)

Thế giới bên ngoài nhận thấy rằng, so với cuộc duyệt binh năm ngoái có khoảng 10.000 sĩ quan, binh lính và 125 khí tài, thì cuộc duyệt binh ở Quảng trường Đỏ năm nay tinh gọn và gọn gàng hơn, được hiểu là Quân đội Nga tập trung sự chú ý chính vào tiền tuyến của cuộc xung đột Nga-Ukraine.

"Số lượng người và vũ khí tham gia duyệt binh không thể giải thích được vấn đề chính. Quyết tâm bảo vệ đất nước, chống ngoại xâm và giành chiến thắng trong các chiến đấu của Nga chưa bao giờ thay đổi", Thịnh Thập Lương, một chuyên gia Trung Quốc chuyên nghiên cứu về Nga nhận xét, xoay quanh những điểm nổi bật chính của cuộc duyệt binh Ngày Chiến thắng năm nay.

Trước cuộc duyệt binh, như một hoạt động hỗ trợ cho Ngày Chiến thắng, Nga đã tổ chức triển lãm vũ khí NATO thu giữ từ chiến trường Ukraine tại Quảng trường Chiến thắng ở Moscow, bao gồm 32 vũ khí từ 12 quốc gia như xe tăng Leopard 2 của Đức, xe tăng M1A1 Abrams của Mỹ cùng hàng trăm loại vũ khí và trang bị. Chuyên gia Thịnh Thập Lương chỉ ra: “Động thái này thể hiện khả năng quốc phòng của Nga và việc Moscow không sợ áp lực của phương Tây”.

Người dân Moscow xem một chiếc xe tăng Abrams mà Quân đội Nga thu được ở chiến trường làng Berdychi, tỉnh Pokrovsk, thuộc vùng Donetsk - Ảnh: RIA NOVOSTI.

Tại cuộc duyệt binh, giống như những năm trước, bản sao “Lá cờ Chiến thắng” cắm trên tòa nhà quốc hội Reichstag ở Đức năm 1945 sẽ xuất hiện đầu tiên, và xe tăng T-34, vũ khí có công của Thế chiến thứ hai, sẽ dẫn đầu cuộc duyệt binh của khối vũ khí.

Sau đó Quân đội Nga sẽ diễu binh theo thứ tự nhẹ trước, nặng sau, bao gồm xe chiến đấu bộ binh, xe tăng, pháo tự hành, tên lửa chiến thuật, tên lửa chiến lược...

Khác với các hoạt động thông thường, các khối diễu binh không chỉ có các quân chủng khác nhau, học viên sĩ quan, vệ binh trẻ, nữ quân nhân,... mà còn có những người tham gia các hoạt động quân sự đặc biệt, sẽ diễu hành dọc Quảng trường Đỏ.

Ngoài ra, sau sự vắng bóng của lực lượng hàng không trong 2 năm trước, năm nay, đội bay "Hiệp sĩ Nga" và "Swifts" sẽ biểu diễn nhào lộn trên không trên Quảng trường Đỏ. Sáu máy bay cường kích Su-25 sẽ bốc ra làn khói ba màu tượng trưng cho quốc kỳ Nga, kết thúc rực rỡ cho toàn bộ cuộc duyệt binh.

Một bình luận khác cho rằng, trang bị chính được đánh giá năm nay tương tự như năm ngoái và hầu hết đều là vũ khí tấn công tầm xa như tên lửa chiến thuật Iskander có tầm bắn lên tới 500 km; tên lửa phòng không S-400 Triumph có tầm bắn tối đa lên tới 400 km và chủ yếu được sử dụng để phòng không ở các khu vực quan trọng; hệ thống tên lửa chiến lược Yars được triển khai ở vùng sâu của Nga.

Vì vậy, việc đưa những vũ khí này đi duyệt binh sẽ không ảnh hưởng tới khả năng sẵn sàng chiến đấu ở tuyến đầu và tương đối dễ dàng trong việc phối hợp diễu binh.

Nga tổng duyệt duyệt binh kỷ niệm ngày chiến thắng 9/5. Ảnh: ANTV.

Người dân Nga ủng hộ tổ chức Lễ kỷ niệm ngày Chiến thắng

Trước thềm Ngày Chiến thắng, Moscow tổ chức tổng duyệt lễ duyệt binh gần Quảng trường Đỏ, thu hút đông đảo người dân dừng lại xem.

Theo các cuộc thăm dò do Trung tâm Nghiên cứu ý kiến “Công chúng toàn Nga” và các tổ chức khác thực hiện, khoảng 80% người Nga sẵn sàng tham gia các hoạt động kỷ niệm Ngày Chiến thắng. Trong đó phổ biến nhất là các cuộc duyệt binh; khoảng 65% người Nga tin rằng Ngày Chiến thắng là ngày lễ quan trọng nhất của đất nước.

Câu hỏi đặt ra là tại sao gần 80 năm sau, người Nga vẫn có tình yêu về Ngày Chiến thắng so với các lễ hội truyền thống khác như Năm mới và Lễ Phục sinh ?

"Người Nga coi trọng Ngày Chiến thắng hơn Ngày kỷ niệm Cách mạng Tháng Mười”, chuyên gia Thịnh Thập Lương chỉ ra rằng, nhìn từ góc độ lịch sử, Chiến tranh Vệ quốc gần hơn Cách mạng Tháng Mười. Nó không chỉ liên quan đến mỗi gia đình mà còn liên quan đến sự tồn vong của đất nước, dân tộc. Kỷ niệm Ngày Chiến thắng không chỉ là sự tiếp nối truyền thống lịch sử, mà còn phản ánh những giá trị chung của người dân Nga có chung lòng căm thù giặc, chống giặc ngoại xâm và bảo vệ Tổ quốc.

Xét về thực tế, chuyên gia Thịnh Thập Lương nhận thấy những năm gần đây, nước Nga đặc biệt quan tâm đến việc giáo dục lòng yêu nước. Trong bối cảnh các cuộc xung đột Nga-Ukraine đầy khó khăn, thì hơn bao giờ hết, Nga cần tập hợp, đoàn kết nhân dân để chống lại những thách thức và áp lực của phương Tây.

Binh sĩ Nga tại lễ diễu binh kỷ niệm Ngày Chiến thắng trên Quảng trường Đỏ ở thủ đô Moscow, Nga, ngày 9/5/2019. Ảnh: CNN.

Từ góc độ này, cuộc duyệt binh Ngày Chiến thắng không còn đơn thuần là kỷ niệm chiến thắng trong Thế chiến thứ hai và thể hiện sức mạnh quân sự, mà nó còn mang ý nghĩa đặc biệt là tri ân những người tham gia các hoạt động quân sự đặc biệt và động viên cho giai đoạn tiếp theo của chiến dịch đặc biệt.

Chuyên gia Thịnh Thập Lương chỉ ra rằng, “Với sự tan rã của Liên Xô và sự suy yếu sức mạnh của Nga, trong những năm gần đây, ngày càng có nhiều tiếng nói phủ nhận kết quả của Chiến tranh Vệ quốc, phủ nhận những đóng góp chống phát xít của Liên Xô và xuyên tạc lịch sử của Thế chiến thứ hai";

Việc kỷ niệm Ngày Chiến thắng ở Nga sẽ giúp Nga bảo vệ kết quả thắng lợi của chiến tranh chống phát xít và trật tự quốc tế hiện nay. Đồng thời mạnh mẽ phản bác và bác bỏ những lập luận sai lầm nêu trên, nhằm cố gắng để xáo trộn ký ức lịch sử.

Khoảng cách đến “chiến thắng” là bao xa?

Lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng luôn là một giai đoạn quan trọng trong chính sách ngoại giao đa phương của Nga. Nga đã nhiều lần tận dụng dịp này để cố gắng khơi dậy tình hữu nghị truyền thống từ những năm trước chiến tranh và xoa dịu quan hệ với phương Tây.

Ví dụ, vào năm 1995, nhân kỷ niệm 50 năm chiến thắng trong Thế chiến thứ hai, Tổng thống Nga khi đó là Yeltsin đã mời Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là Bill Clinton, Thủ tướng Anh John Major và các vị khách phương Tây khác đến dự Lễ kỷ niệm.

Từ năm 1995 đến năm 2007, cuộc duyệt binh Ngày Chiến thắng tại Quảng trường Đỏ của Nga đã nhiều lần không trưng bày vũ khí và trang thiết bị cỡ lớn. Năm 2010, để kỷ niệm 65 năm chiến thắng trong Thế chiến thứ hai, Tổng thống Putin đã tiếp đón Thủ tướng Đức lúc bấy giờ là Angela Merkel.

Tuy nhiên, kể từ khi cuộc khủng hoảng Ukraine bùng nổ vào năm 2014, quan hệ giữa Nga và phương Tây đã suy giảm trên diện rộng. Lãnh đạo phương Tây không còn xuất hiện tại lễ kỷ niệm Ngày Chiến thắng của Nga.

Xe thiết giáp Boomerang tại thủ đô Moscow tham gia duyệt binh ngày Chiến thắng năm 2024. Ảnh: Sputnik.

Ngày nay, cuộc khủng hoảng ở Ukraine đang lún sâu, phương Tây vẫn chưa ngừng viện trợ quân sự cho Ukraine và đang cố gắng phát động một cuộc chiến tranh tiêu hao với Nga. Khi Ngày Chiến thắng đến gần, nước Nga vẫn còn rất xa “chiến thắng”.

Khi tiếng súng chào mừng ở Quảng trường Đỏ vang lên, thì tiếng súng vẫn ầm ầm trên chiến tuyến Donbass và khói mù mịt khắp chiến trường Ukraine. Do lo ngại về an ninh, lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng năm nay tại nhiều nơi ở Nga và lễ duyệt binh của “Quân đoàn bất tử” cũng bị hủy bỏ.

"Xung đột Nga-Ukraine sẽ kéo dài bao lâu?", chuyên gia Thập Thịnh Lương tin rằng, hiện tại chưa ai có câu trả lời. Người ta nói rằng ngay từ cuối tháng 3/2022, Nga và Ukraine đã tổ chức đàm phán trực tiếp tại Thổ Nhĩ Kỳ và bắt đầu soạn thảo dự thảo thỏa thuận hòa bình.

Tuy nhiên, tình hình chiến trường đang có nhiều thay đổi và xu hướng trong tương lai vẫn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm cả cuộc bầu cử ở Mỹ sắp diễn ra tới đây.

Xe phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Yars tại thủ đô Moscow tham gia duyệt binh ngày Chiến thắng năm 2024. Ảnh: Sputnik.

Điều chắc chắn là "Ukraine không thể sánh ngang với Nga về dân số, đất đai và GDP", chuyên gia Thập Thịnh Lương chỉ ra rằng, mặc dù phương Tây đã đưa ra nhiều lời hứa, nhưng chúng không được thực hiện nhanh chóng và khó có thể giảm bớt căng thẳng ở Ukraine.

Sức mạnh quân sự như một số học giả Nga đã nói, chừng nào phương Tây không “đích thân đi đến cùng”, thì có lẽ cuối cùng Ukraine sẽ bị hạ bệ.

Chỉ hai ngày trước Ngày Chiến thắng, Tổng thống Nga Vladimir Putin bắt đầu nhiệm kỳ thứ năm và định hướng chính sách của ông đã thu hút nhiều sự chú ý.

Trong nội bộ, các thành viên chủ chốt của chính phủ mới của Nga dự kiến sẽ được bổ nhiệm vào ngày 10/5 này. "Người ta nói rằng một số vị trí quan trọng có thể được thay thế, điều này có thể có tác động nhất định đến các chính sách trong nước và xung đột Nga-Ukraine".

Về bên ngoài, "ý định ban đầu của Nga là chống lại sự mở rộng về phía đông của NATO, nhưng cuối cùng nó đã bị siết chặt bởi sự mở rộng hơn nữa về phía đông và phía bắc của NATO", chuyên gia Thập Thịnh Lương nói rằng trong tương lai, Tổng thống Putin sẽ thực hiện những điều chỉnh nào đối với chính sách đối ngoại; cuộc đối đầu giữa Nga và phương Tây sẽ phát triển như thế nào rất đáng quan tâm theo dõi.