Điều gì khiến sức chiến đấu của lính Wagner vượt cả quân chính quy?

Vì sao lính đánh thuê Wagner có thể đương đầu trước mười lữ đoàn của Quân đội Ukraine? Đây là câu hỏi gây tốn nhiều giấy mực của truyền thông quốc tế. Mặc dù Quân đội Nga đã bao vây Bakhmut gần một năm, nhưng không thể tràn ngập; gần đây đã hầu như bị đánh sập bởi lính đánh thuê Wagner.

Biểu tượng của Công ty quân sự tư nhân Wagner (Wagner PMC)

Đáng chú ý tại chiến trường Bakhmut là hình ảnh lính đánh thuê Bakhmut “cân” cả chục lữ đoàn chính quy Quân đội Ukraine; đồng thời tiếp tục giam chân các đơn vị cơ động của Ukraine tại đây. Đồng thời kết hợp với Quân đội chính quy của Nga cả hai cánh, nhanh chóng tràn ra ngoài, đẩy Quân đội Ukraine bảo vệ Bakhmut vào thế bị bao vây ba mặt.

Trong cuộc chiến tại khu vực đô thị Bakhmut, lính đánh thuê Wagner cũng đã đánh cho Quân đội Ukraine rơi vào tình thế bị bao vây 3 mặt, tuyến phòng ngự của Quân đội Ukraine bị đánh sập. Lính Wagner đã chiếm hoàn toàn phần phía đông của thành phố Bakhmut và thể hiện chiến thuật cực kỳ tốt.

Quân đội Ukraine tại Bakhmut đang nằm trong thế bao vây ba mặt của lính đánh thuê Wagner

Ngay từ tháng 9 đến tháng 10/2022, khi Quân đội Nga triệt thoái trên quy mô lớn ở khu vực Kharkov và Kherson, lúc này chỉ còn lực lượng lính đánh thuê Wagner còn tổ chức các cuộc tấn công vào vị trí quân Ukraine ở khu vực Donbass; điều này khiến ngay cả Tổng Tham mưu trưởng Quân đội Nga Gerasimov cũng cảm thấy “lúng túng”.

Vào Tháng Giêng năm nay, Quân đội Nga bắt đầu phản công, lính đánh thuê Wagner “như một mũi tên” tấn công, nhanh chóng chiếm được tuyến phòng thủ vòng ngoài của Bakhmut là Soledar, một cứ điểm quan trọng của Quân đội Ukraine. Đây là chiến tích đầu tiên Quân đội Nga, kể từ sau cuộc phản công.

Hơn nửa năm qua, lính đánh thuê Wagner đã phải đối mặt với tới 10 lữ đoàn Ukraine xung quanh Bakhmut, trong đó có nhiều đơn vị “tinh nhuệ, thiện chiến” như Lữ đoàn bộ binh cơ giới 93 và Lữ đoàn sơn cước 128. Nhưng với quân số đông như vậy, Quân đội Ukraine vẫn không thể ngăn được bước tiến của lính đánh thuê của Wagner.

Sức mạnh lính đánh thuê Wagner đến từ đâu?

Tại sao Wagner lại là một lực lượng lính đánh thuê hùng mạnh như vậy? Đâu là động lực của họ?

Khi mới thành lập, nhân sự của Wagner chủ yếu là các cựu binh thuộc các đơn vị tinh nhuệ của Quân đội Nga như đổ bộ đường không (VDV), Lực lượng đặc biệt của Bộ Nội vụ (OMOH) và Lực lượng đặc biệt GRU.

Như vậy ngay từ ngày đầu thành lập, lính đánh thuê Wagner đã bao gồm các cựu binh có kinh nghiệm chiến đấu cao nhất đã từng phục vụ trong Quân đội Nga và chiến trường đầu tiên của lực lượng Wagner là khu vực Donbass của Ukraine.

Dù lính Wagner xuất phát từ VDV, Bộ Nội vụ hay GRU, họ  đều là người ưu tú trong giới ưu tú của Quân đội Nga.

Vào tháng 1/2015, trong trận “nồi hầm” Debaltsevo, lính đánh thuê Wagner lần đầu thử lửa ở chiến trường Ukraine, đã hỗ trợ lực lượng dân quân Donbass thân Nga, gây thiệt hại nặng nề cho Quân đội chính quy Ukraine và chiếm Debaltsevo, buộc Quân đội Ukraine phải từ bỏ một lượng lớn vũ khí trang bị và ra hàng.

Trận Debaltsevo không chỉ gây thương vong nặng nề cho Quân đội Ukraine mà còn khiến tinh thần Quân đội Ukraine suy sụp, cuối cùng phải chấp nhận đình chiến, chấm dứt xung đột ở Donbass, ký Thỏa thuận Minsk có lợi cho lực lượng ly khai ở Ukraine.

Bản đồ trận “nồi hầm” Debaltsevo vào tháng 1/2015 có lính đánh thuê Wagner tham gia.

Khi cuộc xung đột Nga-Ukraine bùng nổ vào tháng 2/2022, Wagner PMC với tư cách là một lực lượng chiến đấu xung kích, được Quân đội Nga coi trọng; đã tiến vào Ukraine gần như đồng thời với Quân đội Nga để bắt đầu chiến đấu.

Khu vực Donbass là chiến trường quen thuộc với các cựu binh Wagner; từ năm 2014, nhiều lính Wagner đã chiến đấu lâu dài ở khu vực này. Tuy nhiên, so với năm 2014, Wagner PMC năm 2022 đã lớn hơn nhiều; theo số liệu của truyền thông Anh, hơn 8.000 lính đánh thuê Wagner đã vào Ukraine vào thời điểm đó.

Ngoài các cựu chiến binh Nga, trong số những người này còn có nhiều người đến từ các quốc gia khác trên thế giới. Trong đó đáng chú ý là có nhiều cựu đặc nhiệm Quân đội quốc gia Afghanistan, đã từng được Quân đội Mỹ huấn luyện trước kia, giờ đang sống lưu vong ở nước ngoài.

Đặc nhiệm Afghanistan trong lễ tốt nghiệp tại Trung tâm Huấn luyện Quân sự Kabul tháng 7/2021. Ảnh: AP.

Lương tháng trung bình của lính đánh thuê Wagner là 240.000 rúp (3.500 USD) và những người lính nước ngoài sẽ nhanh chóng có được quốc tịch Nga. Trong chiến đấu, lính đánh thuê sẽ nhận được phần thưởng hiệu suất từ 150.000-700.000 rúp (khoảng 2.000-10.000 USD). Đây là món lợi kinh tế rất hấp dẫn đối với các cựu binh có thu nhập thấp và người dân ở các nước nghèo xung quanh.

Để đảm bảo chất lượng nhân sự, Wagner yêu cầu các tân binh phải có kinh nghiệm quân sự nhất định, sức khỏe tốt, có thể vượt qua bài kiểm tra thể lực và không có tiền án tiền sự như bạo lực tình dục, buôn bán ma túy, trộm cắp, và khủng bố. Ngoài ra, người mang hộ chiếu từ NATO và Ukraine không được chấp nhận.

Lính đánh thuê Wagner luôn được huấn luyện sát thực tế chiến đấu.

Lính đánh thuê Wagner có phải đều là tù nhân như truyền thông phương Tây mô tả?

Với tình trạng thiếu quân chiến đấu tại Ukraine vừa qua, việc tuyển mộ bình thường rất khó đáp ứng nhu cầu của chiến trường; điều đó buộc Wagner PMC đến nhà tù ở Nga để tuyển quân. Mặc dù hầu hết các hạn chế đã được nới lỏng, nhưng vẫn còn nhiều yêu cầu.

Ví dụ như tù nhân phải từ 20 đến 50 tuổi, có trình độ học vấn trung học cơ sở, sau đó phải vượt qua các cuộc phỏng vấn, kiểm tra thể chất, kiểm tra lý lịch và kiểm tra nói dối để phát hiện liệu tù nhân có bỏ trốn, sử dụng ma túy và giết người hay không. Những kẻ hiếp dâm, ấu dâm, khủng bố cực đoan không được chấp nhận.

Ông Prigozin Chủ tịch của Wagner PMC là một tỷ phú Nga, bạn thân của Tổng thống Putin.

Có một bài phát biểu trên mạng Internet, khi ông chủ của Wagner PMC là Prigozin đích thân đến nhà tù của Nga để tuyển quân, có ba điều cốt lõi đó là: 1. Không rút lui hoặc đầu hàng; 2. Không sử dụng rượu hoặc ma túy; 3. Không cướp bóc và quấy rối dân thường. Đồng thời, Prigozin cũng nhấn mạnh rằng, lính Wagner phải là một người yêu nước, chứ không phải một tên côn đồ.

Nếu các tù nhân vượt qua bài kiểm tra và chính thức gia nhập Wagner, họ sẽ được ký hợp đồng làm việc 6 tháng và được hưởng mức lương và thưởng thành tích như những lính đánh thuê khác. Sau 6 tháng chiến đấu liên tục, họ sẽ được ân xá và hồ sơ tội phạm trước đây của họ sẽ được xóa. Khi đó, họ có thể trở về làm dân thường hoặc tiếp tục phục vụ Wagner.

Nếu chẳng may tử trận, gia đình tù nhân sẽ nhận được khoản tiền trợ cấp 1 triệu rúp (khoảng 13.000 USD). Bất cứ ai dám trốn hoặc tự nguyện đầu hàng sẽ bị xử tử ngay lập tức.

Theo người tuyển dụng lính đánh thuê Wagner từ nhà tù Nga, thì tỷ lệ tử vong của lính đánh thuê Wagner trên chiến trường là 15% và tỷ lệ thương tật là 25%.

Wagner PMC tuyển quân tại các thành phố của Nga.

Do quân số lực lượng chính quy của Nga thiếu hụt, nên nhu cầu về lính đánh thuê Wagner ngày càng tăng; người ta suy đoán rằng, quy mô tổng thể của Tập đoàn Wagner hiện tại đã mở rộng lên khoảng 50.000 người. Với số lượng người lớn như vậy, một số cư dân mạng gọi nó là “Tập đoàn quân Wagner”.

Wagner PMC tuyển quân tại các nhà tù của Nga.

Tuy nhiên, tù nhân chỉ chiếm một phần nhỏ trong số hàng chục nghìn người của Wagner, còn phần lớn vẫn là cựu binh. Trong Tập đoàn Wagner, 60% là lính biệt kích bộ binh và 40% là lực lượng kỹ thuật, bao gồm công binh, pháo binh, thiết giáp và các nhân viên chuyên nghiệp khác; thậm chí cả phi công.

Nhiều kỷ niệm chương được trao cho các phạm nhân là lính Wagner có thành tích xuất sắc.

Với sự hỗ trợ của chính phủ Nga, Wagner cũng có trong tay rất nhiều vũ khí và thiết bị. Người ta ước tính rằng chỉ có một lực lượng lính đánh thuê trên thế giới được trang bị vũ khí hạng nặng như xe tăng, radar và pháo; đó chính là Wagner PMC.

Trong bộ phim tài liệu "Nhóm Wagner: Hợp đồng với Tổ quốc" của hãng tin RT Nga, có thể thấy vũ khí hạng nặng mà lính đánh thuê Wagner đang sở hữu, về cơ bản giống như quân đội chính quy của Nga.

Lính đánh thuê Wagner sở hữu cả xe tăng chiến đấu chủ lực hiện đại T-90M mới nhất.

Đương nhiên, Wagner nòng cốt hiệu quả chiến đấu vẫn là đặc công bộ binh chiếm khoảng 60%, đây cũng là lý do tại sao, quân Wagner thường chiến đấu ở những môi trường khó khăn, nguy hiểm như chiến trường đô thị.

Dù ở Popasnaya, Soledar hay bây giờ là Bakhmut, những lính đặc nhiệm bộ binh giàu kinh nghiệm như Wagner đã thể hiện khả năng chiến đấu cao hơn nhiều so với Quân đội Ukraine và Nga trong các trận chiến đường phố và đô thị phức tạp.

Một lính đánh thuê Wagner đang chiến đấu trong đô thị Bakhmut.

Được phát huy hết sở trường chiến đấu, cộng với tình đồng đội đáng tin cậy, chế độ đãi ngộ hậu hĩnh... Những ưu điểm này của lính đánh thuê Wagner đã bắt đầu thu hút quân chính quy Nga tích cực xin gia nhập lực lượng Wagner; nhưng đó có thể không phải là tin tốt cho lực lượng Wagner.

Về lâu dài, mặc dù lính đánh thuê Wagner sức chiến đấu rất mạnh, nhưng hiện tại quy mô đã là quá lớn. Nga hiện sử dụng quân Wagner ở chiến trường ác liệt ở Ukraine, chủ yếu là để giảm thương vong cho quân chính quy Nga.

Ông Prigozin Chủ tịch của Wagner PMC và Tổng thống Putin.

Mục đích này là để giảm tác động tiêu cực của hoạt động quân sự đặc biệt của Moscow đối với dư luận, theo một nghĩa nào đó, có thể nói đây là một nước đi khá khôn ngoan của Điện Kremlin.

Tuy nhiên, nếu một nhóm lính đánh thuê hùng mạnh với hàng chục nghìn người, bất kể tên là Wagner hay bất kỳ tên nào khác, tồn tại trong một thời gian dài sau khi chiến dịch quân sự đặc biệt kết thúc, thì chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến cấu trúc chính trị nội bộ của Nga và người ta đã nghĩ đến phương án, chuyển quyền quản lý Wagner PMC cho Bộ Quốc phòng Nga trong tương lai.