Chiến hạm 500 triệu USD đâm tàu hàng, lỗi cảm biến hay con người?

Tàu khu trục KNM Helge Ingstad (F313) của Hải quân Na Uy đang chìm dần trước sự bất lực của lực lượng cứu hộ. 6 ngày sau vụ va chạm với tàu chở dầu Sola ST, chiến hạm F313 đã chìm phần lớn dưới nước.

Lực lượng cứu hộ đã đóng hàng chục cọc thép trên bờ và dùng dây cáp để cố định con tàu ở vị trí hiện tại, nhằm đảm bảo nó không trượt xuống vùng nước sâu hơn. Yngve Skoglund, giám đốc trung tâm điều hành hàng hải quốc gia Na Uy nói với ABC News rằng tàu F313 đã được cố định an toàn.

Chưa chắc có thể trục vớt thành công

Mặc dù F313 đã được cố định nhưng các quan chức hải quân Na Uy nói rằng vẫn còn quá sớm để nói về việc trục vớt thành công. Các chuyên gia cứu hộ cùng quan chức hải quân đang xem xét các phương án trục vớt. Tuy vậy, mọi giải pháp vẫn ở mức lý thuyết, điều kiện thời tiết là một trong những điều không thể tính trước.

Havard Mathiesen, người phụ trách bộ phận an toàn thiết bị quốc phòng, quân đội Na Uy cho biết mục tiêu hàng đầu của họ hiện nay là đảm bảo tàu khu trục không bị thiệt hại thêm. Các thợ lặn đã lắp cảm biến tại 8 điểm xung quanh tàu để theo dõi trạng thái của nó.

Chiến hạm F313 đã chìm hoàn toàn chỉ còn tháp radar nhô lên khỏi mặt nước. Ảnh: Bộ Quốc phòng Na Uy.

Tàu khu trục KNM Helge Ingstad trước khu chìm hoàn toàn trong ngày 13/11. Ảnh: ABC Nyheter.

“Chúng tôi có thể theo dõi sự dịch chuyển của tàu từng milimet”, ông Mathiesen nói. Thân tàu đang kê lên một mỏm đá. Khu vực tàu ủi bãi có địa hình rất dốc và người ta lo ngại rằng con tàu có thể trượt xuống vùng nước sâu 35 m phía bên ngoài mỏm đá.

Theo cập nhật mới nhất tại hiện trường, dây cáp cố định mũi tàu đã bị đứt, phần mũi tàu đã trượt xuống vùng nước sâu hơn. Tàu F313 gần như đã chìm dưới nước, chỉ còn phần tháp radar nhô lên khỏi mặt nước. Con tàu đã ổn định và chưa có dấu hiệu trượt xuống thêm.

Hải quân Na Uy đã sử dụng tàu lặn không người lái để lập bản đồ địa hình xung quanh vị trí tàu chìm cũng như cung cấp cái nhìn tổng quan về thiệt hại bên ngoài. Tuy nhiên, vấn đề nan giải hơn là bên trong tàu vẫn chưa được kiểm tra nên chưa thể đánh giá thiệt hại.

Nếu không đánh giá được thiệt hại bên trong tàu thì chưa thể đưa ra được phương án trục vớt khả thi nhất. Lực lượng cứu hộ dự định sử dụng các xà lan cỡ lớn với cần cẩu hạng nặng để đưa tàu lên khỏi mặt nước.

Ông Mathiesen tự tin rằng một ngày nào đó F313 sẽ trở lại nhiệm vụ. Tuy nhiên, việc tàu chìm dưới nước, các hệ thống điện tử và thiết bị liên quan trên tàu có thể đã bị nước biển phá hủy. Việc sửa chữa và hồi sinh tàu sẽ cực kỳ tốn kém.

Phớt lờ cảnh báo từ tàu chở dầu

Tàu khu trục KNM Helge Ingstad là một trong 4 chiến hạm hiện đại nhất của Na Uy thuộc lớp Fridtjof Nansen. Tàu được trang bị radar AN/SPY-1F, phiên bản của loại radar AN/SPY-1D dùng trên tàu khu trục lớp Arleigh Burke của Mỹ.

Ngoài ra, tàu còn được trang bị radar hàng hải, radar tìm kiếm mục tiêu trên không, hệ thống định vị thủy âm và nhiều cảm biến khác. Một hệ thống không thể thiếu trên tàu là cảm biến cảnh báo va chạm tự động (AIS).

Tuy nhiên, chiến hạm trị giá hơn 500 triệu USD với hàng loạt cảm biến hiện đại lại không thể phát hiện ra tàu chở dầu tải trọng 112.000 tấn đang lại gần. Các chuyên gia quân sự nhận định, chiến hạm F313 có thể đã tắt AIS để tránh lộ vị trí. Trước đó, 2 tàu khu trục Aegis tối tân của Mỹ cũng va chạm với tàu chở dầu khiến 17 thủy thủ thiệt mạng. Trong 2 tai nạn này, AIS đều bị tắt do chiến hạm Mỹ sợ lộ vị trí.

Hải quân Na Uy chưa thể đảm bảo việc cứu hộ có thành công hay không. Ảnh: Bộ Quốc phòng Na Uy.

Theo dữ liệu radar trên tàu F313 mới được tiết lộ cho biết tàu chở dầu Sola ST đã nhiều lần cảnh báo qua radio yêu cầu chiến hạm F313 đổi hướng để tránh va chạm, Norway Today đưa tin. Tuy nhiên, chiến hạm F313 không đổi hướng và tiếp tục lao về phía tàu chở dầu với tốc độ 17 hải lý/giờ (khoảng hơn 30 km/h).

Tàu chở dầu tiếp tục cảnh báo yêu cầu F313 đổi hướng khẩn cấp. 5 giây trước vụ va chạm, hoa tiêu trên F313 mới nhận thấy nguy hiểm. Tuy nhiên, mọi chuyện lúc này đã quá muộn. Tàu chở dầu đâm vào mạn phải tàu F313 từ vị trí nhà chứa trực thăng kéo dài đến sàn đáp. Vết rách dài khoảng 8 m.

Một nguồn tin từ Hải quân Na Uy cho biết tàu F313 đang thực hiện huấn luyện điều hướng vào ban đêm. Phụ trách điều hướng là một sĩ quan giám sát và một trợ lý. Sĩ quan giám sát là hoa tiêu đủ tiêu chuẩn còn người trợ lý chưa được đào tạo đầy đủ.

Một số chuyên gia nhận định việc trợ lý giám sát điều hướng còn thiếu kinh nghiệm nên có thể không nhận ra mối nguy hiểm đang đến gần. Một câu hỏi khác được nhiều người thắc mắc là con tàu đang làm nhiệm vụ điều hướng tại sao radar lại không phát hiện ra tàu chở dầu đang tiến tới.

Khu vực vịnh Hjeltefjord có mật độ tàu thuyền qua lại khá nhộn nhịp, nên thật khó hiểu khi con tàu không bật radar. Một số khác cho rằng có thể con tàu đang thực hiện bài tập cơ động trong tình huống không có cảm biến.

Tuy nhiên, trong tình huống như vậy, việc quan sát mặt biển bằng mắt thường và ống nhòm phải được tăng cường. Các tàu dân sự di chuyển trên biển vào ban đêm đều bật đèn ở khoang chỉ huy và đèn tín hiệu nhấp nháy trên đỉnh cột buồm. Trên tàu F313 chắc chắn được trang bị đầy đủ ống nhòm có thể quan sát mục tiêu vào ban đêm.

Ngoài ra, khả năng xử lý khủng hoảng của thủy thủ đoàn cũng bị đặt câu hỏi. Vị trí va chạm cách bờ 1,3 km và thuyền trưởng đã cho tàu ủi bãi và ra lệnh cho thủy thủ đoàn rời tàu.

Ở thời điểm thủy thủ đoàn rời tàu, tình trạng tàu F313 vẫn khá ổn và chưa có dấu hiệu bị nghiêng, phải chăng thủy thủ đoàn đã bỏ tàu quá sớm. Phải chăng họ đã không nỗ lực hết mình để ngăn nước tràn sang những khoang lân cận.

Hải quân Na Uy cho biết sẽ tiến hành cuộc điều tra độc lập nhằm truy đến cùng nguyên nhân dẫn đến va chạm. Đây là tai nạn tồi tệ nhất của Hải quân Na Uy từ năm 1994 cho đến nay.