Theo những tài liệu còn lưu truyền đến nay, võ sư Cử Tốn tên thật Nguyễn Đình Trọng, sinh ra tại Hà Nội. Ông là dòng dõi với võ tướng Nguyễn Đình Tùng, người từng đỗ thủ khoa kỳ thi Đình dưới thời nhà Nguyễn.
Năm mới 18 tuổi, Cử Tốn đã thi đỗ Hội nguyên (phó bảng võ). Đến kỳ thi Đình, do gia đình có chuyện buồn, cụ đã xin về quê không thi nữa.
Dù phải bỏ thi giữa chừng, võ sư Cử Tốn vẫn được vua Tự Đức ca ngợi hết lời. Theo sách Đại Nam hội điển sự lệ, nghe danh tài bắn cung siêu hạng của Cử Tốn, vua Tự Đức rất muốn chứng kiến tài năng của ông. Nhà vua đã tổ chức một cuộc thi bắn cung ở sân đình.
Những võ tướng, nhân tài giỏi bắn cung nhất nước đã tham dự. Dù còn trẻ và chưa có kinh nghiệm ở những nơi đông người, trang nghiêm, Cử Tốn đã rất bình tĩnh để bắn liền lúc 9 mũi tên trúng hồng tâm.
Không chỉ vua Tự Đức, các cao thủ ở kinh thành chỉ biết tròn mắt kinh ngạc. Vua Tự Đức đã ban cho võ sư bốn chữ “xạ năng quán quốc” để ghi nhận tài năng của Cử Tốn.
Cũng theo một số tư liệu được dòng họ ông Cử Tốn lưu giữ, thực dân Pháp từng muốn thử thách tài năng của vị võ sư bằng cách chỉ lên con chim đang đậu trên cây, yêu cầu bắn trúng. Ông chưa kịp bắn, chúng đã rung cây cho chim bay đi. Dù vậy, võ sư tài năng vẫn kịp bắn hạ con chim được chỉ định.
 |
| Chân dung võ sư Cử Tốn nổi tiếng một thời. Ảnh tư liệu. |
Ngoài tài bắn cung, Cử Tốn còn tinh thông võ thuật, thông thạo nhiều loại vũ khí. Trong đó, thương thuật của ông khiến nhiều người kính nể. Cho rằng thầy trò Cử Tốn là mầm họa, thực dân Pháp nhiều lần tìm cách hãm hại.
Chúng cho dựng võ đài, loan báo khắp Đông Dương rằng, ai đánh hạ được thầy trò Cử Tốn sẽ được trọng thưởng Bắc Đẩu bội tinh và được trọng đãi hậu hĩnh. Hiểu rõ âm mưu ấy, Cử Tốn nghĩ ra kế sách đối phó.
Ngày ấy, ở sở thú Hà Nội có con hổ cụt đuôi hung dữ, thấy người là lồng lên, bổ nhào lên chuồng thép như muốn ăn tươi nuốt sống. Võ sư Cử Tốn muốn môn sinh của mình diễn lại tích "Võ Tòng đả hổ" ngay trước mắt quần hùng để tạo thanh thế. Người được cụ chọn sắm vai Võ Tòng là võ sư Mùi Đen, một đệ tử có thân hình vạm vỡ.
Võ trạng nguyên nổi tiếng lịch sử Việt và cây đại đao nặng hơn 30 kg
Mạc Đăng Dung là một trong những vị vua gây tranh cãi trong lịch sử. Xuất thân nghèo khổ, bằng võ nghệ cao cường, ông từng bước trở thành trọng thần, rồi lập ra triều đại mới.
Trước sự kinh hãi của mọi người, Mùi Đen thủng thẳng vào mở cửa chuồng cọp đực. Sau một giờ quần thảo, bằng một đòn chí mạng, ông đã bẻ gãy cổ mãnh thú.
Chẳng cần nghỉ ngơi lấy sức, túm gáy "kẻ thua cuộc", ông vác sang chuồng con cọp cái. Lại một màn kịch chiến kinh hoàng diễn ra. Con cọp cái đã bị ông bẻ gãy bốn chân, nằm phủ phục, rên những tiếng thảm thiết.
Phía dưới, quần hùng không ngớt vỗ tay tán thưởng và nể trí, dũng của thầy trò võ sư Cử Tốn, chẳng ai còn dám thượng đài nữa. Có người còn gọi võ sư Mùi Đen là "sư phụ của Võ Tòng" vì một lúc đánh chết 2 con hổ.
Đám cai trị được một phen muối mặt, rẽ đám đông đang hân hoan với những lời tán dương không ngớt, chuồn thẳng.
Tương truyền, có lần, một mình ông Cử Tốn dùng tay không đánh bại 10 tên cướp có võ công và vũ khí. Sau này, cháu ngoại của cụ là võ sư Vũ Văn Nhàn (Nguyễn Văn Nhân) đã kế thừa những di sản võ học của ông để thành lập nên phái Thăng Long võ đạo.
Theo Nguyễn Thanh Điệp/Zing