Cách vượt qua căn bệnh "trầm cảm do thời tiết"

Biểu hiện cơ bản của trầm cảm thời tiết là con người bị thay đổi tâm trạng trầm trọng khi chuyển mùa, ngủ nhiều hoặc mất ngủ, uể oải, thiếu sức sống. Người bị hội chứng này cũng thường rơi vào tình trạng ăn uống vô độ dẫn đến tăng cân, ngái ngủ và mệt mỏi rất lâu vào mỗi buổi sáng, thiếu tập trung, không có hứng thú với công việc, bi quan, chán nản.

Triệu chứng của bệnh biểu hiện như thế nào?

Các dấu hiệu và triệu chứng của trầm cảm thời tiết khá giống với trầm cảm bình thường, ThS. BS. Lê Công Thiện (Viện Sức khỏe tâm thần- Bệnh viện Bạch Mai) cho biết. ‘Nạn nhân’ cảm thấy chán nản cả ngày, lặp lại mỗi ngày. Những hoạt động trước đây họ từng ưa thích thì nay đều mất cảm hứng. Rất dễ nhận ra sự chậm chạp, uể oải, ủ rũ ở những người mắc chứng trầm cảm do thời tiết. Hầu hết họ đều bị rơi vào tình trạng khó ngủ hàng đêm và vì thế mất năng lượng vào ban ngày. Có người sút cân nghiêm trọng, lại có người bị tăng cân mất kiểm soát. Đặc biệt ở những người này xuất hiện tình trạng mất lòng tin vào bản thân, thậm chí có ý định tự tử.

Những triệu chứng này nếu không được điều trị sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Khi bị những rối loạn tâm thần như rối loạn ăn uống, rối loạn lo âu, chất lượng cuộc sống sẽ giảm sút nghiêm trọng, thậm chí có người không thể hoàn thành được công việc bình thường hàng ngày cũng như không duy trì được việc chăm sóc bản thân mình dù chỉ ở mức tối thiểu.

Theo các chuyên gia về tâm thần học, thời tiết lạnh lẽo ẩm ướt cũng là thời điểm gia tăng nhiều căn bệnh hô hấp, tiêu hóa, ngoài da… Những căn bệnh này cũng có thể dẫn đến tình trạng trầm cảm thời tiết. Ngoài ra, các yếu tố liên quan đến môi trường cũng ảnh hưởng một phần nào đó đến sức khỏe cũng như trạng thái tâm lý con người.

Nhiệt độ, thời tiết và ánh sáng là các yếu tố góp phần quan trọng ảnh hưởng đến tâm trạng của con người. Các chuyên gia đã phát hiện ra mối liên quan của việc giảm serotonin - chất dẫn truyền thần kinh liên quan tới cảm xúc, làm mất cân bằng nồng độ melatonin- hormone điều khiển giấc ngủ của con người. Serotonin bị suy giảm trong điều kiện ‘thiếu nắng, thiếu sáng’ dẫn đến căn bệnh trầm cảm thời tiết.

Trầm cảm thời tiết có thể phòng ngừa được không?

Thực tế có những bệnh nhân trầm cảm thời tiết nhưng ý thức được tình trạng của mình và có cả những người không ý thức được mình đang mắc căn bệnh này. Khi ý thức được về căn bệnh thì có nhiều cơ hội thoát khỏi căn bệnh quái ác này cũng như có thể phòng ngừa được bệnh.

Cũng như mọi biện pháp phòng ngừa, người bệnh cần có kế hoạch ngăn chặn các tác nhân của bệnh. Cụ thể là, trước khi mùa ‘ủ rũ’ đến thì bạn đã phải khép mình vào một thời gian biểu tích cực hơn ngày thường. Bởi ánh nắng ban ngày có tác dụng với tâm trạng tốt nên trong thời gian biểu đó cần có nhiều thời gian đi ra ngoài hàng ngày. Việc cần tránh nhất là nằm suốt ngày- điều xảy ra ở bất cứ người trầm cảm nào. Bạn cần nhớ rằng, đi ra bên ngoài ngay cả trong thời tiết âm u cũng tốt hơn là nằm một chỗ. Và đặc biệt nhớ luôn cần kéo rèm để ánh sáng mặt trời chiếu vào nhà càng nhiều càng tốt.

Mất năng lượng là vấn đề đáng lo lắng của người bệnh trầm cảm thời tiết. Bởi vậy, bạn cần trang bị cho cơ thể một nguồn dinh dưỡng tốt để sẵn sàng đương đầu với tình trạng đó. Cần chú ý đến chế độ ăn uống đặc biệt hơn ngày thường khi sắp đến mùa... trầm cảm, trong đó bổ sung các món giàu protein và rau củ quả, uống đủ nước, bổ sung vitamin...

Vận động thể chất là biện pháp đơn giản nhất giúp giảm lo lắng, căng thẳng nhờ giải phóng dopamine và serotonin- 2 chất tạo cho con người cảm giác vui vẻ. Vì vậy, bạn cần ‘đón đầu’ mùa trầm cảm với lịch tập thể dục thể thao hàng ngày, tối thiểu 30 phút mỗi ngày. Việc tập luyện cần nhất là duy trì được đều đặn, tốt nhất là theo lịch cố định vì vậy bạn nhất thiết ‘ép’ mình vào kỷ luật thì mới có hiệu quả.

Bận rộn là một cách khá tốt để bạn không bị chìm đắm trong những cảm xúc tiêu cực do căn bệnh trầm cảm thời tiết mang lại. Do đó, bạn cần có công việc khiến bạn phải tập trung tâm trí và điều quan trọng là bạn phải thấy công việc đó có ý nghĩa. Trước mùa... trầm cảm, hãy lưu ý chuẩn bị sẵn cho mình một công việc cần hoàn thành với kế hoạch và mục đích rõ ràng.

Biết cách điều hướng suy nghĩ của bản thân tới những điều tươi sáng cũng là một năng lực nên rèn luyện ở người có cơ địa ‘trầm cảm thời tiết’. Cụ thể, bạn cố gắng ôn lại những phút giây hạnh phúc đã từng trải qua trong đời, nghe nhạc vui, xem phim hài, viết ra giấy những điều bạn hài lòng về bản thân, tập thiền...

Mặc dù các bác sĩ chuyên khoa khuyên người bệnh trầm cảm thời tiết không sống khép mình, tích cực trong giao tiếp với bạn bè, đồng nghiệp nhưng lại cần tránh những hoạt động tưởng chừng rất vui nhưng khi kết thúc lại khiến cơn trầm cảm tăng cao hơn, đó là các bữa tiệc ồn ào, với bia và rượu...

Như vậy có thể nói, trầm cảm thời tiết hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị được nếu bạn có ý thức về căn bệnh và có ‘chương trình hành động’ để sẵn sàng ứng phó với nó. Dĩ nhiên, sau những nỗ lực như vậy mà bệnh nhân vẫn không giảm các triệu chứng của bệnh thì cần phải gặp bác sĩ chuyên khoa để điều trị.

Có một thực tế là, cũng như bệnh trầm cảm bình thường, người bị bệnh trầm cảm thời tiết sẽ có cơ may khỏi bệnh nhanh hơn khi họ được một người từng bị mắc bệnh này chia sẻ với họ phương cách vượt qua những tháng ngày tối tăm. Bởi vì chỉ có những người đã từng bị hành hạ bởi trầm cảm mới thực sự hiểu người bệnh trầm cảm mong muốn điều gì, sự an ủi từ họ vì thế mới trúng đích.