Vùng biển Quảng Ninh nổi tiếng với nhiều loại hải sản thơm ngon, hấp dẫn. Nơi đây còn có một loại quả nghe tên rất lạ tai, vốn mọc hoang dại khắp nơi nhưng từ xưa đã được người dân sử dụng để chế biến món ăn, đó là trái mắm.
Trái mắm là đặc sản chỉ có ở Quảng Ninh, từng là món ăn "cứu đói" nay được ưa chuộng khắp nơi
Cây mắm mọc nhiều ở ven biển các xã đảo thuộc huyện Vân Đồn. Cây mắm có thân thẳng, lá dày và bóng, xanh tốt quanh năm. Ở các bãi triều, bãi ngập mặn, cây mắm sinh sống tốt ở bùn lầy. Trong môi trường khắc nghiệt, bùn mặn, cây vẫn có thể sinh trưởng, mọc tốt.
Khoảng tháng 7, tháng 8 âm lịch hàng năm là thời điểm trái mắm vào mùa. Thi thoảng cũng có những cây mắm ra quả vào tháng 10 âm lịch. Quả mắm vốn có vị mặn, chát và đắng nhưng nếu biết chế biến sẽ làm thành những món ănlạ miệng. Những ngày còn nghèo đói, trái mắm chính là món "cứu đói" cho người dân nơi đây.
Hiện nay, khi du lịch Quảng Ninh phát triển, quả mắm được biết tới nhiều hơn. Nhiều du khách tới đây tò mò tìm trái mắm để ăn thử.
Từ trái mắm có thể làm thành nhiều món khác nhau như nấu canh, xào thịt, xào với các loại nhuyễn thể ở biển ở ngao, ngán, sò, tôm... Theo đó, khi quả già, người ta hái về rồi dùng dao bổ đôi, bỏ hạt, rửa sạch, cho vào nồi luộc chín 2-3 lần để quả nhả hết vị đắng, chát… Nhiều nơi còn luộc với hỗn hợp nước gạo, tro bếp sau đó để nguội, rồi ngâm từ 8-10h với nước sạch, sau đó đem xào hoặc có thể phơi khô để dự trữ.
Trong các nhà hàng hay quán ăn ở Vân Đồn, các món ăn từ trái mắm được đưa vào thực đơn. Trái mắm xào với các loài nhuyễn thể là phổ biến nhất. Khi mới ăn sẽ thấy có vị đắng nhẹ nhưng càng ăn càng thấy ngọt hậu, lạ miệng.
Khoảng tháng 7, tháng 8 âm lịch hàng năm là thời điểm trái mắm vào mùa
Nếu như trước đây trái mắm rụng đầy gốc, chỉ có người dân địa phương hái về ăn mỗi khi đến mùa thì giờ đây chúng trở thành đặc sản nổi tiếng. Tại Quảng Ninh, trái mắm được người dân rao bán với giá khoảng 60.000-100.000 đồng/kg mỗi khi đệ mùa. Muốn bảo quản được lâu, người ta cho vào ngăn đá hoặc đem phơi khô.
"Trái mắm có màu xanh, hình bầu dục. Quả có vị đắng và chát khi ăn sống, nhưng nếu biết cách chế biến sẽ trở thành món ngon. Minh thích nhất là hến xào quà mắm hoặc tôm xào quả mắm. Vị ngọt của tôm và hến kết hợp với vị chát, hơi đắng của trái mắm thành món lạ miệng, đảm bảo ai ăn thử cũng thích mê", bạn Giang (ở Quảng Ninh) chia sẻ.
Cũng từng có tuổi thơ gắn với trái mắm, bạn Bích (ở Vân Đồn, Quảng Ninh) kể: "Ngày nhỏ mình thường ra bãi bồi ngập mặn để hái trái mắm. Cây mắm không cao, có thể dễ dàng hái quả được.
Trong nhiều nhà hàng, quán ăn ở Vân Đồn, trái mắm được đưa vào thực đơn để đãi khách
Những món ăn từ quả mắm ban đầu sẽ thấy hơi đắng nhẹ, nhiều người lắc đầu nhưng ai kiên trì cảm nhận thì sẽ thấy chúng rất lạ miệng và ngon. Bây giờ trái mắm được nhiều người biết đến, mình thường mẹ mua 5-7kg khi đến mùa để trong tủ đá ăn dần".
H.A