Tại Quảng Ngãi có một loại cá nghe tên rất lạ tai, đó là con cá căn. Theo tìm hiểu, cá căn còn có tên gọi khác là cá căng, cá ong, thuộc họ terapontidae, bộ cá vược, được tìm thấy ở vùng biển khu vực Ấn Độ Dương. Chúng sống trong môi trường nước ngọt và nước lợ, tập trung ở cửa sông - nơi nguồn nước sông giao hòa với biển và có môi trường sạch sẽ, trong lành.
Cá căn từng gắn với cuộc sống dân dã của người dân ở Quảng Ngãi
Kích thước của cá căn chỉ bằng vài ngón tay, dài khoảng 20 cm, con to nhất chừng gần nửa cân. Điểm đặc biệt để nhận dạng cá căn là phần thân phủ màu trắng bạc, có hai sọc đen chạy dọc trên phần thân gần sống lưng. Có lẽ chính bởi những sọc đen trên thân khá giống loài ong, mà cá căn còn có tên gọi dân dã khác là cá ong.
Cá căn là loài ăn tạp bao gồm các thực vật thủy sinh hay giáp xác, cá nhỏ… Phần thịt của cá màu trắng sữa và mềm, chứa nhiều chất dinh dưỡng. Ngon nhất là phần thịt ở gần sóng lưng và bụng cá, ăn chỗ này có cảm giác béo, dai và rất ngọt. Thịt cá căn sông có vị ngọt đậm đà, béo và dai, nhưng không làm người ăn cảm thấy ngấy.
Kể về loài cá căn, anh Chính (45 tuổi, ở Bình Sơn, Quảng Ngãi) chia sẻ: "Vùng nước chè hai có nhiều loài cá thơm ngon, nhưng ngư dân chúng tôi quý nhất là con cá căn. Hễ đi đánh cá mà bắt gặp cá căn thì coi như được lộc.
Trước đây cá căn có nhiều lắm, có lúc ngư dân chúng tôi còn đánh lưới được những con cá to bằng cổ tay, đem về nhà nấu đủ món ngon. Những năm được mùa, cá căn nhiều ăn không hết còn cho lợn gà ăn. Bây giờ cá căn thưa bóng dần, dù được bán ra thị trường với giá cao nhưng cũng không có hàng để bán".
Loài cá này có thịt thơm ngọt, mềm, rất được ưa chuộng
Trên chợ mạng, cá căn sông được bán với giá khoảng 150.000 đồng/kg, trong khi đó cá căn biển có giá lên tới 250.000 đồng/kg, được nhiều người đặt mua nhưng số lượng không có nhiều. Người bán cho biết loài cá có quanh năm, hương vị thơm ngon hấp dẫn nên luôn đắt hàng. Từ cá căn có thể làm các món nấu măng, nướng, nấu ngọt...
Với cá căn nướng, cá còn tươi được làm sạch, bỏ mang, sau đó nướng trực tiếp trên bếp than hồng rực đến khi da cá vàng ươm, dậy mùi thơm lừng. Khi ăn, có thể dùng đũa gỡ thịt cá chấm với muối ớt, hoặc cuốn cùng bánh tráng, rau sống rồi chấm nước mắm pha tỏi ớt. Thịt cá căn vừa béo vừa thơm, kết hợp với rau sống tươi mát và vị đậm đà của nước chấm, chắc chắn sẽ làm hài lòng bất kỳ thực khách nào.
Nếu trước đây cá căn có nhiều thì giờ đây vắng bóng dần, phải may mắn mới bắt được
Cá căn nấu ngọt lại mang đến một hương vị nhẹ nhàng, thanh mát. Cá sau khi làm sạch được thả vào nồi nước, nêm nếm vừa miệng, nấu đến khi cá vừa chín thì thêm hành lá, ngò, ớt vào cho dậy mùi. Món ăn đơn giản nhưng thơm ngon, giữ trọn hương vị tự nhiên của cá, nước dùng thanh ngọt và dễ ăn.
H.A