Từ tháng 3/2025, nhiều chính sách nổi bật có hiệu lực

Theo Nghị quyết số 176/2025 của Quốc hội được thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9, cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV gồm 14 bộ và 3 cơ quan ngang bộ, hoạt động từ ngày 1/3. Bao gồm: Bộ Quốc phòng; Bộ Công an; Bộ Ngoại giao; Bộ Nội vụ; Bộ Tư pháp; Bộ Tài chính; Bộ Công Thương; Bộ Nông nghiệp và Môi trường; Bộ Xây dựng; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Bộ Khoa học và Công nghệ; Bộ Giáo dục và Đào tạo; Bộ Y tế; Bộ Dân tộc và Tôn giáo; Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Thanh tra Chính phủ; Văn phòng Chính phủ.

Cũng từ ngày 1/3, nghị định của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của các bộ, ngành sau sắp xếp, tinh gọn bộ máy có hiệu lực. Cụ thể như Nghị định số 25/2025 quy định Bộ Nội vụ có 18 đơn vị hành chính và 4 đơn vị sự nghiệp công lập. Như vậy, sau khi hợp nhất Bộ Nội vụ và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, giảm 13 đầu mối so với ban đầu (hơn 37%), từ 35 xuống còn 22 đơn vị.

Nghị định số 28/2025 quy định Bộ Ngoại giao gồm 25 đơn vị, giảm 3 đơn vị so với trước. Theo quy định tại Nghị định số 39/2025, Bộ Tư pháp gồm 20 đơn vị, giảm 5 so với trước. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Giáo dục và Đào tạo được quy định trong Nghị định số 37/2025. Sau sắp xếp bộ máy, Bộ này giảm từ 23 xuống còn 18 đơn vị.

Nghị định số 26/2025 quy định Ngân hàng Nhà nước có 20 đơn vị trực thuộc (trong đó có 18 đơn vị là tổ chức hành chính, 2 đơn vị là đơn vị sự nghiệp công lập). Như vậy, so với cơ cấu tổ chức cũ, Ngân hàng Nhà nước giảm 6 đơn vị, trong đó giảm 2 đơn vị hành chính và 3 đơn vị sự nghiệp công lập...

Được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1/3. Tại Điều 13 về nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng, Luật quy định trường hợp thật cần thiết vì lợi ích quốc gia, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, bảo đảm tính mạng, tài sản của nhân dân, Thủ tướng quyết định áp dụng các biện pháp cấp bách khác với quy định của pháp luật hiện hành, báo cáo cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Quốc hội trong thời gian gần nhất.

Luật cho phép Chính phủ khi có sự đồng ý của cấp có thẩm quyền, xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội để thực hiện giải pháp khác với quy định của luật, nghị quyết, pháp lệnh hiện hành. Điều này áp dụng trong trường hợp cần huy động các nguồn lực để triển khai chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia. Sau đó, Chính phủ sẽ báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Trong trường hợp cần thiết, Chính phủ, Thủ tướng chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, chính quyền địa phương. Ngoài cơ chế giám sát thông qua bỏ phiếu tín nhiệm của Quốc hội, Luật quy định bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ "chịu trách nhiệm cá nhân trước Thủ tướng, Chính phủ và Quốc hội về ngành, lĩnh vực được phân công quản lý".

Luật cũng quy định thẩm quyền của Thủ tướng trong việc trình Quốc hội phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức phó Thủ tướng, Bộ trưởng và thủ trưởng cơ quan ngang Bộ. Trong thời gian Quốc hội không họp, Thủ tướng có thể trình Chủ tịch nước quyết định tạm đình chỉ công tác của các chức danh này.

Từ 1/3, công an địa phương sẽ được sắp xếp lại còn 2 cấp, gồm công an tỉnh và công an xã, không tổ chức công an cấp huyện. Theo Bộ Công an, 694 cơ quan công an cấp huyện trên cả nước kết thúc hoạt động từ hôm nay.

Cũng từ ngày 1/3, Bộ Công an chính thức tiếp nhận 6 chức năng, nhiệm vụ, gồm: quản lý Nhà nước về cai nghiện ma túy, quản lý sau cai nghiện (từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội); quản lý Nhà nước về lý lịch tư pháp và cấp phiếu lý lịch tư pháp (từ Bộ Tư pháp); quản lý nhà nước về sát hạch, cấp giấy phép lái xe (từ Bộ Giao thông vận tải); quản lý nhà nước về an toàn thông tin mạng (từ Bộ Thông tin và Truyền thông); quản lý nhà nước bảo đảm an ninh hàng không (từ Bộ Giao thông vận tải); tiếp nhận Tổng công ty viễn thông Mobifone.

Giữ nguyên mô hình chính quyền địa phương có HĐND và UBND

Cũng có hiệu lực thi hành từ đầu tháng 3, Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) gồm 3 chương, 50 điều. Luật quy định đơn vị hành chính của Việt Nam gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (cấp tỉnh); huyện, quận, thị xã, thành phố (cấp huyện); xã, phường, thị trấn (cấp xã) và đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quyết định thành lập.

Điều 2 của Luật quy định về tổ chức chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính nêu rõ, chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính cấp tỉnh, huyện, xã là cấp chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND. Trường hợp Quốc hội có quy định về việc không tổ chức cấp chính quyền địa phương, chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính đó là UBND. Nguyên tắc hoạt động của HĐND là làm việc theo chế độ tập thể và quyết định theo đa số. UBND ở cấp chính quyền địa phương hoạt động theo chế độ tập thể UBND kết hợp với trách nhiệm của Chủ tịch UBND.

Từ ngày 1/3, người dân khi có nhu cầu đổi, cấp lại giấy phép lái xe sẽ được thực hiện theo 2 cách gồm trực tiếp và trực tuyến. Với hình thức trực tiếp, người dân có nhu cầu đến trụ sở công an xã, phường, thị trấn, nơi được bố trí điểm tiếp nhận hồ sơ hoặc Phòng Cảnh sát giao thông công an tỉnh, thành phố để làm thủ tục cấp đổi, cấp lại giấy phép lái xe.

Người dân cần mang theo các giấy tờ: giấy đề nghị đổi hoặc cấp lại giấy phép lái xe theo mẫu; giấy khám sức khỏe của người lái xe (trừ người có giấy phép lái xe hạng A1, A, B1); bản sao hoặc bản sao điện tử được chứng thực của giấy phép lái xe, căn cước công dân; hộ chiếu còn thời hạn sử dụng (đối với người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài).

Trường hợp giấy phép lái xe được tích hợp hai hạng mà người dân đang trong thời gian bị tước quyền sử dụng bằng lái của một hạng thì nộp quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ để được đổi hạng còn lại. Nếu có nhu cầu đổi giấy phép lái xe xuống hạng thấp hơn, người dân phải khai rõ tại đơn đề nghị đổi hoặc cấp lại và chịu trách nhiệm về nội dung kê khai.

Phí mỗi lần đổi, cấp lại giấy phép lái xe là 135.000 đồng. Người dân được nhận kết quả sau 5 ngày kể từ ngày được tiếp nhận hồ sơ. Thông tin giấy phép lái xe được cập nhật trên VNeID và trang tra cứu thông tin giấy phép lái xe của Cục Cảnh sát giao thông sau 3 ngày tiếp nhận hồ sơ.

Với hình thức trực tuyến, người dân truy cập vào Cổng dịch vụ công quốc gia để thực hiện với phí là 115.000 đồng/lần. Thời gian trả kết quả và hiển thị thông tin lên VNeID giống như với làm trực tiếp. Kết quả giấy phép lái xe được trả thông qua dịch vụ bưu chính theo yêu cầu của cá nhân.

Nghị quyết số 11 của Chính phủ về việc miễn thị thực theo Chương trình kích cầu phát triển du lịch trong năm 2025 cho công dân các nước Cộng hoà Ba Lan, Cộng hòa Séc và Liên bang Thụy Sỹ, có hiệu lực từ ngày 1/3.

Theo nghị quyết, miễn thị thực cho công dân các nước Cộng hòa Ba Lan, Cộng hòa Séc, Liên bang Thụy Sỹ với thời hạn tạm trú 45 ngày kể từ ngày nhập cảnh với mục đích du lịch theo chương trình của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ lữ hành quốc tế của Việt Nam tổ chức, không phân biệt loại hộ chiếu, trên cơ sở đáp ứng đủ các điều kiện nhập cảnh theo quy định của pháp luật Việt Nam. Chính sách miễn thị thực khi nhập cảnh Việt Nam cho công dân các nước nêu trên được thực hiện từ ngày 1/3 đến hết ngày 31/12.

Ô tô điện được hưởng mức lệ phí trước bạ 0% theo Nghị định số 10/2022 của Chính phủ quy định về lệ phí trước bạ. Tuy nhiên đến hết 28/2, chính sách này hết hiệu lực. Cũng theo Nghị định số 10/2022, trong vòng 2 năm tiếp theo, các loại ô tô điện chạy pin sẽ đóng lệ phí trước bạ lần đầu với mức thu bằng 50% mức thu đối với ô tô chạy xăng, dầu có cùng chỗ ngồi. Như vậy, người mua ô tô điện trong khoảng thời gian từ ngày 1/3/2025 đến hết ngày 28/2/2027 không còn được miễn lệ phí trước bạ.

Từ ngày 1/3/2025, Nghị định 01/2025/NĐ-CP ban hành ngày 1/12025 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15/8/2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo có hiệu lực.

Theo đó, về quyền kinh doanh xuất khẩu gạo, bổ sung quy định, thương nhân có Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo chỉ được ủy thác xuất khẩu hoặc nhận ủy thác xuất khẩu từ thương nhân có Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo.

Về trách nhiệm của thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo, theo quy định mới, định kỳ trước ngày mùng 5 hàng tháng thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo báo cáo Bộ Công Thương, Sở Công Thương nơi thương nhân có trụ sở chính, có kho, có cơ sở xay, xát hoặc cơ sở chế biến thóc, gạo đồng thời sao gửi Hiệp hội Lương thực Việt Nam về lượng thóc, gạo thực tế tồn kho của thương nhân theo từng chủng loại cụ thể để tổng hợp số liệu phục vụ công tác điều hành.

Theo Nghị định 10/2025/NĐ-CP ban hành ngày 11/1/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định trong lĩnh vực khoáng sản, từ ngày 1/3/2025, Chính phủ sẽ tăng cường các biện pháp giám sát hoạt động khai thác khoáng sản nhằm đảm bảo khai thác bền vững và bảo vệ môi trường.

Cụ thể, theo quy định mới, giấy phép khai thác cát, sỏi lòng sông phải có nội dung về thời gian được phép hoạt động khai thác cát, sỏi lòng sông trong ngày, từ 5 giờ đến 19 giờ; quy định về thời gian khai thác trong năm. (Theo quy định cũ thì khung thời gian khai thác từ 7 giờ sáng đến 17 giờ chiều, không được khai thác ban đêm).

Căn cứ vị trí địa lý, điều kiện khí hậu, thời tiết, thủy văn, UBND cấp tỉnh quyết định thời gian khai thác cụ thể đối với từng giấy phép, hồ sơ đăng ký nhưng không vượt quá khung thời gian quy định nêu trên.

>>> Xem thêm video: Chính sách mới về tuổi nghỉ hưu, lương hưu năm 2023. Nguồn: THĐT1.