Bắt tay khai thác “than lậu”, đại gia lan đột biến thu hàng trăm tỷ

VKSND Tối cao vừa ban hành cáo trạng truy tố ra trước TAND tỉnh Thái Nguyên 33 bị can trong vụ án Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên; Mua bán, sử dụng trái phép vật liệu nổ; Mua bán trái phép hóa đơn; Lợi dụng chức vụ trong khi thi hành công vụ và Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, xảy ra tại Mỏ than Minh Tiến, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.

Trong số này có, bị can Châu Thị Mỹ Linh - Giám đốc Công ty cổ phần Yên Phước bị truy tố 2 tội vi phạm quy định về khai thác tài nguyên và mua bán trái phép vật liệu nổ. Bị can Hà Anh Tuấn, cựu Giám đốc Công ty TNHH Đông Bắc Hải Dương cùng hai anh em “đại gia lan đột biến” Bùi Hữu Thanh và Bùi Hữu Giang bị truy tố 2 tội vi phạm quy định về khai thác tài nguyên và mua bán trái phép hóa đơn.

Theo cáo trạng, Công ty Yên Phước được Sở KH&ĐT Thái Nguyên cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh năm 2012, vốn điều lệ 100 tỷ đồng, người đại diện pháp luật là Tổng giám đốc Châu Thị Mỹ Linh.

Công ty TNHH Đông Bắc Hải Dương được Sở KH&ĐT Hải Dương cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh lần đầu năm 2017; đăng ký thay đổi lần thứ 6 ngày 11/11/2019, vốn điều lệ 20 tỷ đồng. Người đại diện theo pháp luật của công ty này là Hà Anh Tuấn – Giám đốc (từ 6/2017 đến 8/2019) và Bùi Mạnh Cường –Giám đốc (từ tháng 8/2019).

Năm 2014, Công ty Yên Phước được UBND tỉnh Thái Nguyên cấp giấy chứng nhận đầu tư và giấy phép khai thác khoáng sản. Từ tháng 6/2018, công ty này bắt đầu khai thác than lộ thiên tại khu B mỏ than Minh Tiến.

Từ tháng 7/2018 đến tháng 3/2019, sau cuộc gặp tại TPHCM, Công ty Yên Phước đã bán cho công ty Đông Bắc Hải Dương hơn 20.574 tấn than, 4979m3 bã sàng trị giá hơn 19 tỷ đồng.

Đầu năm 2019, Bùi Hữu Thanh và Bùi Hữu Giang muốn Công ty Đông Bắc Hải Dương trực tiếp khai thác và mua toàn bộ số lượng than khai thác được tại mỏ Minh Tiến nên đã gặp Châu Thị Mỹ Linh. Linh đồng ý với điều kiện, Công ty Đông Bắc Hải Dương phải mua toàn bộ máy móc, thiết bị khai thác, vận chuyển than hiện có của Công ty Yên Phước với giá 15 tỷ đồng. Công ty Đông Bắc Hải Dương sẽ trực tiếp khai thác than tại mỏ với công suất tối thiểu 400.000 tấn than/năm (gấp 47,05 lần trữ lượng được cấp phép), trả lợi nhuận cho Công ty Yên Phước với mức giá 150.000 đồng/tấn than, 90.000 đồng/tấn bã sàng, 50.000 đồng/m3 đá đen.

Châu Thị Mỹ Linh đại diện Công ty Yên Phước và Hà Anh Tuấn, đại diện Công ty Đông Bắc Hải Dương đã ký hợp đồng 001 ngày 4/3/2019 và có hiệu lực 5 năm từ ngày ký kết. Sau đó đến 12/3/2019, Châu Thị Mỹ Linh và nhóm thành viên góp vốn tiếp tuc ký văn bản thỏa thuận về việc Công ty Đông Bắc Hải Dương mua lại toàn bộ khối lượng than và sản phẩm còn tồn trên mỏ trị giá 9,9 tỷ đồng.

Căn cứ sổ sách cho thấy, từ sau ngày 12/3/2019, Công ty Đông Bắc Hải Dương đã khai thác, vận chuyển ra khỏi mỏ than Minh Tiến hơn 1,1 triệu tấn than, hơn 330.000 m3 bã sàng và hơn 89.000 m3 đá đen. Theo thỏa thuận, Công ty Đông Bắc Hải Dương phải trả cho bà Linh hơn 129 tỷ đồng, trả cho cá nhân Ngụy Quang Thuyên hơn 15 tỷ đồng.

Theo cáo trạng, quá trình điều tra đã thu giữ toàn bộ số than của công ty Đông Bắc Hải Dương khai thác và còn tồn trên mỏ Minh Tiến với khối lượng hơn 1,5 triệu tấn. Như vậy từ tháng 7/2018 đến tháng 8/2021, tổng số than, khoáng sản đi kèm được khai thác là hơn 3,1 triệu tấn. Trong đó, giai đoạn công ty Đông Bắc Hải Dương trực tiếp khai thác tại mỏ Minh Tiến từ sau ngày 12/3/2019 là hơn 3,1 triệu tấn, trong đó có hơn 2,7 triệu tấn than.

Để che giấu hoạt động khai thác than trái phép trên, Châu Thị Mỹ Linh và Công ty Đông Bắc Hải Dương đã tạo lập khống các hợp đồng, tài liệu nhằm hợp thức cho việc Yên Phước và Đông Bắc Hải Dương chỉ khai thác khối lượng than mà Công ty Yên Phước được phép khai thác 8500 tấn/năm và là căn cứ để Yên Phước xuất hóa đơn bán số than được phép khai thác cho Đông Bắc Hải Dương năm 2019, kê khai báo cáo các cơ quan chức năng theo đúng số lượng than được phép khai thác.

Công ty Yên Phước báo cáo UBND tỉnh Thái Nguyên, Sở TN&MT Thái Nguyên, từ tháng 6/2018 đến 7/2020 khai thác tổng số 18.595 tấn than và 173.494 m3 xít than

Từ tháng 7/2018 đến tháng 8/2021, công ty Đông Bắc Hải Dương đã trả cho bà Châu Thị Mỹ Linh hơn 163,4 tỷ đồng. Công ty Yên Phước nộp vào ngân sách nhà nước hơn 11,7 tỷ đồng, số tiền bà Linh thu được từ việc khai thác trái phép tại mỏ than Minh Tiến hơn 151 tỷ đồng.

Theo cáo trạng, căn cứ tài liệu điều tra, từ tháng 5/2019 đến 8/2021, Công ty Đông Bắc Hải Dương đã bán than khai thác trái phép tại mỏ Minh Tiến cho 3 nhóm khách hàng tại Thái Nguyên trị giá hơn 386 tỷ đồng.

Cụ thể, Công ty Đông Bắc Hải Dương xuất bản cho công ty An Khánh 606.152 tấn than và 38479 m3 bã sàng tổng giá trị hơn 372 tỷ đồng.

Xác minh tại công ty An Khánh, năm 2019, 2020, công ty này ký các hợp đồng mua than của Công ty Thịnh Vượng TH, công ty Thắng Lợi (thuộc nhóm Công ty Đông Bắc Hải Dương). Các công ty này xuất 28 hóa đơn GTGT tổng hơn 455 tỷ đồng, công ty An Khánh đã chuyển thanh toán hơn 359,8 tỷ đồng, còn nợ công ty Thắng Lợi hơn 95 tỷ đồng.

Công ty TNHH sản xuất và thương mại thiết bị công nghiệp Việt Nhật (Nhà máy giấy An Hòa) ký hợp đồng mua của Công ty Thịnh Vượng TH 11.183 tấn than cám giá trị hơn 11 tỷ đồng và đã thanh toán.

Điều tra còn xác định, số lượng than, bã sàng đã được vận chuyển từ mỏ than Minh Tiến về các bãi ở Phúc Sơn năm 2019 đến 2021 để sàng tuyển phối trộn với than mua từ nguồn khác là hơn 464 nghìn tấn than cám, 153 nghìn tấn bã sàng. Ngoài ra từ 2017 đến 2021, công ty Đông Bắc Hải Dương đã mua từ các nguồn khác số lượng hơn 1,4 triệu tấn than cám, 866 nghìn tấn bã sàng, sau khi phối trộn các nguồn than, công ty này bán cho Nhà máy Nhiệt điện Thăng Long hơn 1,2 triệu tấn than cám, trị giá 1977 tỷ đồng, hơn 11 tấn bã sàng, trị giá 3,5 tỷ đồng; Nhà máy Nhiệt điện Phúc Thành hơn 145 nghìn tấn than cám, giá trị hơn 167 tỷ đồng; Nhà máy Nhiệt điện An Khánh 88.491 tấn than cám, giá trị hơn 67 tỷ đồng, khách hàng khác hơn 528 nghìn tấn, giá trị hơn 636 tỷ đồng.

Như vậy theo tài liệu điều tra, số tiền nhóm thành viên góp vốn Công ty Đông Bắc Hải Dương thu lời bất chính từ việc khai thác than trái phép từ mỏ than Minh Tiến là hơn 213 tỷ đồng.

Kết quả điều tra xác định tổng số tiền thu lợi của 2 nhóm công ty Yên Phước và Công ty Đông Bắc Hải Dương là hơn 375 tỷ đồng từ việc bắt tay khai thác than trái phép tại mỏ Minh Tiến.

Cáo trạng nêu rõ, quá trình điều tra, Châu Thị Mỹ Linh chưa có thái độ khai báo thành khẩn. Ban đầu Linh thừa nhận việc khai thác than và khoáng sản đi kèm tại mỏ Minh Tiến số lượng lớn, vượt quá công suất và trữ lượng khai thác được cấp là trái phép. Tuy nhiên, sau đó Linh khai sản phẩm khai thác tại mỏ Minh Tiến từ năm 2019 và bán cho công ty Đông Bắc Hải Dương là xít than, không phải than và chỉ thừa nhận hưởng lợi 120 tỷ đồng.

Các bị can khác đều thừa nhận hành vi sai phạm. Các bị can là thành viên góp vốn Công ty Đông Bắc Hải Dương biết rõ công ty không có chức năng, không được cấp giấy phép khai thác than, việc khai thác than tại mỏ Minh Tiến là trái phép, vượt sản lượng, việc mua bán than không có hóa đơn chứng từ.

Theo cáo trạng, để xảy ra việc khai thác trái phép than tại mỏ Minh Tiến diễn ra trong thời gian gian dài, với số lượng rất lớn, gây thất thoát về tài nguyên, khoáng sản của Nhà nước có trách nhiệm của các cá nhân tại Sở TN&MT Thái Nguyên khi thẩm định, cấp phép, thanh tra, kiểm tra khai thác khoáng sản; Sở Công thương Thái Nguyên khi thẩm định, cấp giấy phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp cho Công ty Yên Phước.