Nền công nghiệp quốc phòng Ukraine “khủng” cỡ nào?

Ukraine nắm nhiều công nghệ quan trọng trong sự phát triển của các hệ thống vũ khí Liên Xô. Kiev nắm giữ khoảng 30% nền công nghiệp quốc phòng Liên Xô khi Liên bang Xô Viết tan rã vào năm 1991. Trong đó có một số nhà máy sản xuất vũ khí quan trọng nằm trên lãnh thổ Ukraine như:

Hãng chế tạo máy bay nổi tiếng Antonov, cục thiết kế Kharkiv Morozov (“cha đẻ” T-54/55, T-62, T-64, T-72, T-80), nhà máy sản xuất xe tải hạng nặng chuyên dụng KrAZ, nhà máy Kiev Arsenal, Cục thiết kế Yuzhnoye - nơi thiết kế các loại tên lửa đạn đạo liên lục địa của Liên Xô.

Trước đây, đặc biệt, Ukraine nắm nhiều công nghệ quan trọng liên quan đến hệ thống dẫn đường cho tàu ngầm, công nghệ radar, cùng các công nghệ dẫn đường tiên tiến cho tên lửa.

Khu phức hợp công nghiệp quốc phòng Ukraine được đánh giá tiên tiến nhất của quốc gia này, bao gồm 85 tổ chức khoa học tập trung cho việc phát triển các hệ thống vũ khí phục vụ cho nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Việc phát triển các hệ thống phức tạp trên không và không gian vũ trụ có 18 viện thiết kế và 64 doanh nghiệp sản xuất, phát triển vũ khí vàu tàu chiến cho hải quân có 15 viện nghiên cứu và phát triển, 40 viện thiết kế và 67 doanh nghiệp, tên lửa, đạn dược và các thiết bị liên quan có 6 văn phòng thiết kế và 28 nhà máy sản xuất.

CNQP Ukraine có nhiều thế mạnh trong phát triển các loại động cơ dùng cho máy bay và tàu chiến, xe tăng nhất là động cơ tuabin khí dùng trong tàu chiến và xe tăng. Kiev cũng có rất nhiều kinh nghiệm trong việc phát triển các loại tên lửa đối không, xe tăng và công nghệ radar.

Một số lĩnh vực của CNQP Ukraine được sản xuất theo công nghệ hàng đầu thế giới hiện nay như: Tên lửa hành trình, vệ tinh và các thiết bị nghiên cứu vũ trụ, các hệ thống tên lửa đối không tích hợp và các thiết bị quang học chính xác.

Vũ khí nổi danh

Sản phẩm tiêu biểu nhất của CNQP Ukraine là hệ thống trinh sát điện từ thụ động Kolchuga, đây là hệ thống chuyên phát hiện máy bay tàng hình tối tân nhất thế giới hiện nay. Kolchuga được hợp tác phát triển giữa Cục thiết kế các thiết bị radar đặc biệt, Đại học kỹ thuật quốc gia Donetsk, công ty xuất khẩu vũ khí nhà nước Ukraine Ukrspetsexport và công ty đầu tư công nghệ. Quá trình phát triển hệ thống kéo dài trong 8 năm từ năm 1993-2000.

Người ta thường gọi Kolchuga là radar nhưng trên thực tế nó không phải là radar mà là một hệ thống trinh sát điện từ thụ động. Mỗi hệ thống gồm 3 đài thu tín hiệu sóng điện từ có thể bố trí cách nhau 10km, cùng 1 đài điều khiển xử lý tín hiệu trung tâm, có thể phát hiện và bám sát các loại phương tiện bay bằng việc giao hội sóng điện từ giữa 3 đài thu tín hiệu.

Kolchuga có thể cùng lúc bám sát tín hiệu của 32 mục tiêu với đủ 3 tham số. Các đài thu và trạm điều khiển trung tâm đều được đặt trên khung gầm xe vận tải việt dã Kraz 6x6. Theo tính toán, nếu hệ thống được đặt ở độ cao 100m (so với mặt đất) và mục tiêu bay ở độ cao 10km thì nó có thể phát hiện mục tiêu từ cự ly 450km, còn mục tiêu bay ở độ cao 20km thì cự ly phát hiện đạt tới 620km, cự ly phát hiện mục tiêu đường không tối đa tới 800km.

Kolchuga đã được xuất khẩu cho một số khách hàng trên thế giới trong đó có Việt Nam. Sản phẩm đình đám thứ hai của CNQP Ukraine là xe tăng chiến đấu chủ lực T-84 Oplot.

Xe tăng này được phát triển dựa trên cơ sở xe tăng chiến đấu chủ lực T-80 (thời Liên Xô), công tác phát triển T-84 được bắt đầu vào năm 1994, đi vào phục vụ trong quân đội Ukraine từ năm 1999.

T-84 Oplot có thiết kế tháp pháo kiểu phương Tây trong khi vẫn thừa hưởng được các đặc tính ưu việt từ “xe tăng bay T-80”. T-84 Oplot được trang bị pháo chính 125mm, súng máy đồng trục 7,62mm, đại liên phòng không 12,7mm.

Mặc dù không có được loại giáp gốm tổng hợp như nguyên bản của T-80 nhưng Ukraine vẫn đủ khả năng để sản xuất loại giáp tổng hợp mới trang bị cho T-84. Bên cạnh đó Ukraine còn phát triển loại giáp phản ứng trang bị xung quanh tháp pháo để tăng cường khả năng bảo vệ cho xe tăng.

T-84 Oplot đã gặt hái được khá nhiều thành công trên thị trường xuất khẩu, Thái Lan một quốc gia có truyền thống mua vũ khí Mỹ đã chọn T-84 Oplot làm loại xe tăng chiến đấu chủ lực mới cho quá trình hiện đại hóa lực lượng tăng thiết giáp của họ.

Georgia cũng có ít nhất 12 chiếc T-84 trong biên chế lực lượng tăng thiết giáp của họ. Peru cũng chọn T-84 vào danh sách các ứng viên tiềm năng cho quá trình hiện đại hóa lực lượng tăng thiết giáp của họ sau khi thử nghiệm xe tăng MBT-2000 của Trung Quốc không thành công.

Ngoài radar, xe tăng, Ukraine nắm giữ nhiều công nghệ quan trọng liên quan đến dự án tàu đổ bộ khí đệm cao tốc lớn nhất thế giới Project 1232.2 Zubr. Nhà máy Feodosiya, Ukraine đã ký hợp đồng đóng mới và chuyển giao công nghệ tàu đổ bộ khí đệm siêu hạng này cho Trung Quốc. Ít nhất 2 chiếc loại này đang được thử nghiệm tại Trung Quốc gây nhiều quan ngại cho các nước trong khu vực.

Kiev cũng là một trong những quốc gia sản xuất động cơ tuabin khí cho tàu chiến hàng đầu thế giới. Động cơ tuabin khí dùng cho tàu chiến UGT với nhiều công suất khác nhau trong đó nổi bật là động cơ tuabin khí thế hệ thứ tư UGT-25000 được đánh giá vượt trội về sức mạnh.

Ukraine đang là nhà cung cấp động cơ tuabin khí chính cho các dự án đóng tàu chiến của Trung Quốc, tàu hộ tống tên lửa Gepard-3.9, tàu tên lửa cao tốc Molnyia của Việt Nam cũng sử dụng động cơ tuabin khí do nước này sản xuất.

Ngoài ra, CNQP Ukraine còn có rất nhiều sản phẩm nổi tiếng khác như: xe thiết giáp BTR-3BR, BTR-3E, BTR-4. Các loại xe chiến đấu bộ binh này đã được xuất khẩu rộng rãi cho nhiều quốc gia trên thế giới như: Myanamr,Thái Lan, Nigeria, Ecuador.

Gần đây, CNQP Ukraine đã giới thiệu hệ thống phòng không trên hạm cho tàu chiến cỡ nhỏ Arbalet-K và hệ thống phòng thủ đảo cỡ nhỏ Bar’er-Vk được đánh giá sẽ mang lại nhiều đột phá trong tác chiến hải quân tầm gần.

Xét về năng lực, CNQP Ukraine đủ khả năng để cạnh tranh với Nga, tuy nhiên, điều mà nước này đang thiếu là tiềm lực tài chính và những bất ổn chính trị là “rào cản” để nước này vươn tới đỉnh cao không chỉ ngang ngửa Nga mà tầm thế giới.