Bầu cử Tổng thống Nga với “cuộc vượt rào” đầu tiên

Theo kế hoạch, 7 trong tổng số 8 ứng cử viên sẽ tham gia tranh luận trực tiếp, trong khi Tổng thống đương nhiệm Vladimir Putin, ứng cử viên hiện giành tỉ lệ ủng hộ của cử tri cao nhất, không tham gia sự kiện này mà sẽ công bố chương trình và thông điệp tranh cử trong bản Thông điệp liên bang hàng năm ngày 1/3 trước một lượng khán giả được mở rộng hơn mọi năm.

5 kênh truyền hình quốc gia cùng 3 đài phát thanh sẽ tổ chức phát sóng đợt tranh luận này với nhiều khung giờ khác nhau và nhiều hình thức khác nhau, trong đó cuộc tranh luận trực tiếp đầu tiên sẽ diễn ra trên "Đài phát thanh nước Nga" ngày 26/2 vào lúc 13 giờ 10 phút giờ địa phương (17 giờ 10 phút giờ Hà Nội).

Với tỷ lệ ủng hộ ổn định và khoảng cách với các đối thủ còn lại luôn trên 60%, đương kim Tổng thống Vladimir Putin được đánh giá nhiều khả năng tái đắc cử trong cuộc bầu cử ngày 18/3 tới. Tuy nhiên, cuộc tranh luận trực tiếp lần này vẫn được quan tâm đặc biệt, nhất là khi trong số 8 ứng cử viên có tới 5 gương mặt mới, song cũng lại có những “lão làng” đã tham gia đến 5 kỳ bỏ phiếu.

Theo số liệu mới nhất của cả Quỹ ý kiến xã hội (FOM) và Cơ quan thăm dò công luận Nga (VSIOM), Tổng thống Nga Vladimir Putin hiện được khoảng 70% số cử tri ủng hộ. Đứng thứ hai là ứng cử viên đảng Cộng sản Nga Pavel Grudinin với gần 7%, còn đại diện đảng Dân chủ Tự do Nga Vladimir Zhirinovsky nhận được khoảng trên 6%. Trong số các ứng cử viên còn lại, đứng cao nhất là một “cựu binh”, ông Grigory Yavlinsky (đảng “Quả táo”).

Trong cuộc bầu cử năm nay, đảng Cộng sản Nga quyết định tạo hiện tượng khi chọn đại diện là gương mặt hoàn toàn mới, ứng cử viên Grudinin thậm chí chưa hề là đảng viên của đảng. Chủ tịch đảng Cộng sản Nga Gennady Ziuganov, người vẫn lãnh đạo chiến dịch tranh cử của đảng, đã đặt cược vào hiệu ứng “gương mặt mới” và đạt hiệu quả nhất định khi ứng cử viên Grudinin giúp lực lượng này khá nhanh chóng vượt qua “quãng đường bị mất” và bắt đầu vượt lên trên ứng cử viên đảng Dân chủ Tự do Zhirinovsky. Tuy nhiên, bước khởi đầu thuận lợi này có giúp ứng cử viên đảng Cộng sản giành thêm nhiều sự ủng hộ hay không vẫn còn là câu hỏi khi “chương trình 20 bước” để tranh cử của ông Grudinin bị đánh giá là “thiếu thực tế”.

Ví dụ, bước đầu tiên của chương trình là: “chính quyền mới sẽ đưa nền kinh tế Nga thoát khỏi sự phụ thuộc tổng lực vào đồng USD; hạn chế đồng vốn tư bản đầu cơ nước ngoài tiếp cận với thị trường Nga; không tham gia Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), vì trong 4 năm là thành viên Nga lỗ trực tiếp hơn 1.000 tỷ ruble và gián tiếp 5.000 tỷ”, được coi là mục tiêu “viễn tưởng”, chưa nói đến để thực hiện nó phải mất khoảng thời gian rất dài và nguồn tài lực khổng lồ, điều không phải là khả năng của nước Nga hiện nay. Bên cạnh đó, mối băn khoăn của khối cử tri cánh tả về một ứng cử viên đảng Cộng sản mà lại là triệu phú, hay thông tin liên quan tài khoản ở nước ngoài… là những khó khăn mà ông Grudinin không dễ vượt qua.

Trong khi đó, ứng cử viên luôn được coi là đối thủ cạnh tranh “tiềm năng” trong các cuộc bầu cử, Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do Zhirinovsky đã thể hiện quyết tâm cao bằng cách ra mắt thành phần “chính phủ ngầm" với độ tuổi trung bình của các "bộ trưởng" là 37 tuổi. Là một trong những ứng cử viên đầu tiên tuyên bố tranh cử, ông Zhirinovsky còn chuẩn bị chương trình tranh cử “100 bước” với những đề xuất “táo bạo” như giải tán Hội đồng liên bang (Thượng viện) hay giảm số ghế Đuma quốc gia (Hạ viện). Tuy nhiên, giới quan sát Nga đánh giá, ông Zhirinovsky rất khó để gia tăng số phiếu vì tên tuổi của ông đã quá quen với cử tri trong nước qua 5 lần tranh cử trước, thái độ của cử tri đối với ông đã được “đóng khung”.

Năng lực bứt phá và lá bài chiến lược (nếu có) mà hai ứng cử viên Grudinin và Zhirinovsky sử dụng sẽ được “trình làng” trong cuộc tranh luận trực tiếp ngày 26/2. Nếu theo dõi các kỳ bầu cử trước, có thể thấy ông Zhirinovsky là một “nhà hùng biện” rất có khả năng “chiếm sóng” và không hạn chế các phát ngôn “gây sốc”, cũng là một yếu tố đảm bảo cuộc đua với sự tham gia của ông sẽ vô cùng nóng bỏng.

Nếu ông Grudinin là “hiện tượng”của cuộc bầu cử 2018, thì ứng cử viên Ksenia Sovchak có thể gọi là “cú sốc”. Bắt đầu từ việc nữ nhà báo, người dẫn chương trình và là “con nhà nòi” này định vị mình là ứng cử viên “chống lại tất cả”, cho đến “lời mời” ông Putin tranh luận đối mặt được nhắc đi nhắc lại.

Theo một số liệu điều tra xã hội học, 90% cử tri kiên quyết từ chối bỏ phiếu cho bà Sovchak (tỷ lệ này đối với ông Zhirinovsky là 30%). Song, cần phải lưu ý rằng đứng đầu văn phòng tranh cử của bà Sovchak là nhà chính trị học Igor Malashenko, người đã từng lãnh đạo chiến dịch tranh cử của cố Tổng thống Boris Eltsin vào năm 1996 và có công đầu giúp tỷ lệ ủng hộ ông tăng mạnh từ 6 lên 53%. Tuy nhiên, có một nhận định rằng bà Sovchak tranh cử không vì 5% số phiếu (để được thành lập đảng có chân trong cơ quan lập pháp). Mà mục đích của bà là một vị trí trong con mắt của giới chính trị gia phương Tây và cộng đồng chuyên gia.

Dù thế nào, đợt tranh luận trực tiếp bắt đầu từ ngày 26/2, cùng với buổi công bố Thông điệp thường niên ngày 1/3 của Tổng thống đương nhiệm Putin, vẫn được coi là “vòng vượt rào” đầu tiên mang tính quyết định cho cuộc đua giành ghế tổng thống Nga vào tháng tới. Sự thể hiện và các chính sách được các ứng cử viên công bố sẽ tác động tới lá phiếu cử tri trong việc lựa chọn nhân vật sẽ dẫn dắt “xứ sở Bạch Dương” vượt qua những thách thức để duy trì ảnh hưởng và vị thế của nước Nga những năm tới.