Tiết lộ bất ngờ về công nghệ Nga chế tạo tên lửa Iskander-M

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen hồi đầu tháng 3 công bố kế hoạch gồm năm bước cho việc tái vũ trang và tăng cường sự hỗ trợ của châu Âu dành cho Ukraine, lên tới 800 tỷ euro. Tuy vậy, giới phân tích cho rằng, bước đi này của châu Âu có thể diễn ra quá muộn vì Nga đã bước vào kỷ nguyên tái vũ trang cách đây hơn một thập kỷ, trong đó có việc sử dụng linh kiện châu Âu.

Mặc dù nhiều cơ sở sản xuất có từ Liên Xô đã bị giải thể, nhưng Nga không chỉ khôi phục lại thiết bị quân sự thời Liên Xô mà còn phát triển và hoàn thiện các hệ thống vũ khí hiện đại hơn. Một trong những vũ khí nguy hiểm nhất trong kho vũ khí của Nga là tên lửa Iskander-M, đã được các lực lượng Moscow sử dụng để tấn công các thành phố của Ukraine trong hơn ba năm.

Tiết lộ bất ngờ về công nghệ chế tạo tên lửa Iskander-M

Theo nghiên cứu của Hội đồng An ninh Kinh tế Ukraine, việc sản xuất tên lửa này phụ thuộc rất nhiều vào công nghệ phương Tây, đặc biệt, một thành phần chủ chốt trong máy CNC (công nghệ điều khiển các công cụ máy móc gia công bằng hệ thống điều khiển tự động) có nguồn gốc từ Mỹ, Châu Âu và Châu Á.

Việc chế tạo tên lửa 9M723 Iskander-M sử dụng nhiều máy móc và linh kiện nước ngoài. Có ít nhất 12 doanh nghiệp liên quan, trong đó có có các thương hiệu như Agie Charmilles (Thụy Sĩ), DMG Mori và Walter Maschinenbau (Đức), Aman và Baofeng (Trung Quốc), Sodick (Nhật Bản), Accuway (Đài Loan, Trung Quốc), Comagrav (Cộng hòa Séc), Romi S.A. (Brazil), Trens SK (Slovakia), Tarso (Mỹ) và Hwacheon (Hàn Quốc).

Một số thiết bị đã được Nga mua lại sau khi phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Vào tháng 3/2022, doanh nghiệp quốc phòng Nga KB Mashinostroyeniya hay KBM (Cục Thiết kế Chế tạo Máy) - nhà sản xuất chính của tên lửa đạn đạo Iskander-M đã mua một xi lanh kẹp Accuway từ Đài Loan, một máy khoan từ BDS Maschinen của Đức và một cảm biến vị trí quay Heidenhain của Đức. Đến tháng 5/2022, Trung tâm Công nghệ lưỡng dụng Liên bang Nga Soyuz, đơn vị phát triển động cơ phóng và nhiên liệu rắn cho Iskander-M, đã mua một máy tiện cắt vít.

Hệ thống Iskander-M ban đầu được phát triển trong thời kỳ Liên Xô, nhưng phải đến năm 2006 mới được đưa vào sử dụng. Cùng thời điểm đó, Nga quyết định bắt tay sản xuất hàng loạt tên lửa 9M723 tại Nhà máy chế tạo máy Votkinsk. Tuy nhiên, do dây chuyền sản xuất lỗi thời cùng việc phải chế tạo nhiều hệ thống tên lửa khác, chẳng hạn như Topol-M và Bulava, nhà máy này đã phải gặp nhiều khó khăn trong việc đáp ứng mục tiêu sản xuất.

Để giải quyết vấn đề này, chính phủ Nga đã khởi động nỗ lực hiện đại hóa vào năm 2009. Moscow đã chi 314,34 triệu rúp (3,5 triệu USD) cho việc nâng cấp, trong đó gần một nửa (46,3%) được chi cho việc mua máy CNC nhập khẩu. Nga đã mua thiết bị từ các thương hiệu như Strojtios và TOS Varnsdorf (Cộng hòa Séc), Hermle và Trumpf (Đức), EMCO và Fronius (Áo), Struers và Triventek (Đan Mạch), Transmille (Anh) và Innov-X Systems (Mỹ). Nga không chỉ sử dụng máy móc nước ngoài mà còn xây dựng toàn bộ dây chuyền sản xuất Iskander dựa trên những máy móc này.

Theo đánh giá của Hội đồng An ninh Kinh tế Ukraine, công suất sản xuất trong lĩnh vực công nghiệp quân sự của Nga đang ở mức cao kỷ lục là 84%. Tuy vậy, điều này sẽ khiến nhiều trang thiết bị nhanh chóng bị hao mòn. Nếu Nga bị ngăn chặn tiếp cận với trang thiết bị nhập khẩu, các nhà máy của nước này sẽ không thể đáp ứng được nhu cầu quốc phòng giống như hai thập kỷ trước.

Cách Nga tiếp cận công nghệ phương Tây để chế tạo Iskander-M

Vào năm 2023, các đối tác của Ukraine đã tăng cường nỗ lực cắt đứt quyền tiếp cận của Nga đối với máy CNC nhập khẩu. EU đã áp đặt lệnh cấm nghiêm ngặt đối với việc xuất khẩu và tái xuất khẩu các thiết bị như vậy sang Nga. Tuy nhiên, Moscow vẫn tiếp tục tìm ra những cách mới để lách lệnh trừng phạt.

Nga sử dụng nhiều phương pháp khác nhau, từ mua thiết bị đã qua sử dụng đến bảo đảm nguồn cung trực tiếp, chủ yếu từ các nước châu Á. Một số báo cáo cho biết, từ tháng 1/2023 đến tháng 7/2024, Điện Kremlin đã mua hơn 22.000 máy CNC trị giá hơn 4,16 tỷ USD, cùng với 1,1 tỷ USD linh kiện và 12,8 tỷ USD hàng tiêu dùng. Phần lớn các linh kiện, vật tư tiêu hao và phần mềm đều do các công ty con của các thương hiệu châu Âu sản xuất.

Trung Quốc vẫn là nhà cung cấp công nghệ CNC lớn nhất của Nga, chiếm 80-90% lượng nhập khẩu. Mặc dù Bắc Kinh có mối quan hệ chặt chẽ với Moscow nhưng thiết bị của Trung Quốc vẫn dễ bị ảnh hưởng do lệnh cấm của phương Tây vì chúng sử dụng công nghệ và linh kiện từ các quốc gia bị trừng phạt.

Với sự hỗ trợ của các đồng minh và đối tác, Nga nhanh chóng có các linh kiện và máy móc mà họ cần để chế tạo tên lửa Iskander-M

Hệ thống tên lửa Iskander-M được coi là trụ cột trong các hoạt động tấn công của Nga nhắm vào các mục tiêu Ukraine. Tên lửa này thường hoạt động song song với máy bay không người lái trinh sát của Nga, nhằm nâng cao hiệu quả tấn công.  Tên lửa có tầm bắn từ 150 km đến 500 km, với tốc độ bay khoảng từ Mach 6 đến Mach 7.

Tên lửa được đặt trên khung gầm bánh xe MZKT-7930 8x8 nên có khả năng cơ động cao. Mỗi bệ phóng di động (TEL) mang theo hai tên lửa mà lực lượng Nga có thể phóng cách nhau một phút và nhắm mục tiêu độc lập.

Iskander-M có thể mang theo nhiều loại đạn dược, chẳng hạn như đạn nổ mạnh phân mảnh, đạn chùm, đạn nổ nhiên liệu-không khí, đạn xuyên phá boongke và thậm chí cả vũ khí xung điện từ (EMP). Iskander-M cũng có khả năng mang đầu đạn hạt nhân.

Kể từ khi được tung ra chiến trường, tên lửa Iskander đã đặt ra thách thức đáng kể cho lực lượng Ukraine. Phiên bản mới của tên lửa với tầm bắn xa hơn sẽ còn gây ra mối đe dọa lớn hơn cho phía Ukraine.d-to-ukraine.