Trung Quốc vừa gửi thêm 4 giàn khoan tới Biển Đông nhằm tăng cường khai thác khí đốt và dầu tại vùng biển này. Bước đi này của Bắc Kinh diễn ra chỉ trong vòng chưa đến 2 tháng sau khi hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng biển chủ quyền của Việt Nam, khiến căng thẳng leo thang ở Biển Đông. Trước đó, Bắc Kinh đưa ra yêu sách “đường 9 đoạn” nhằm độc chiếm Biển Đông.
 |
| Giàn khoan Hải Dương 981 của Trung Quốc hạ đặt trái phép trong vùng biển Việt Nam. |
Trước những bước đi hung hăng của Trung Quốc, tờ DW của Đức có cuộc phỏng vấn với Ian Storey – nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore. Theo ông Ian Storey, bước đi của Trung Quốc nhằm khẳng định quyết tâm hiện thực hóa yêu sách chủ quyền của nước này trên Biển Đông, cộng đồng quốc tế không có nhiều lựa chọn để ngăn chặn Trung Quốc. Ông Ian Storey cũng cho biết, Trung Quốc có thể hạ đặt thêm giàn khoan ở vùng đặc quyền kinh tế của Philippines để thử liên minh Mỹ - Philippines.
Dưới đây là nội dung bài phỏng vấn của hãng DW với chuyên gia Ian Storey:
"Trung Quốc đang tạo tiền lệ ở Biển Đông"
- Có phải Trung Quốc đang tạo ra các tiền lệ bằng cách gửi thêm nhiều giàn khoan?
- Đúng và chúng ta có thể thấy Bắc Kinh đang triển khai nhiều gian khoan hơn trong tương lai.
- Bắc Kinh đang gửi đi thông điệp gì cho các nước láng giềng?
- Trung Quốc đang cho các nước láng giềng thấy nước này định khẳng định cái gọi là “quyền lịch sử” của nó với các nguồn tài nguyên hàng hải như dầu, khí đốt và tài nguyên cá trong cái gọi là “đường 9 đoạn” - một khái niệm mà hầu hết các chuyên gia luật quốc tế cho rằng, đi ngược lại Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS).
- Bước đi mới nhất của Trung Quốc phù hợp như thế nào với chiến lược tổng thể về lãnh thổ của nước này ở Biển Đông?
- Terriority có nghĩa là vùng đất hay trong trường hợp này là những đảo san hô tranh chấp giữa các bên. Điều chúng ta thực sự đang bàn ở đây là nỗ lực của Trung Quốc nhằm khẳng định quyền tài phán của họ trên phạm vi vùng biển tranh chấp.
 |
| Trung Quốc đang di chuyển giàn khoan Nam Hải 9 ra cửa vịnh Bắc Bộ? |
Các nước Đông Nam Á và cộng đồng quốc tế có thể làm gì?
- Các nước Đông Nam Á có lựa chọn gì để chống lại những bước đi của Trung Quốc?
- Các nước Đông Nam Á có các lựa chọn rất hạn chế ở Biển Đông. Họ chắc chắn không muốn có một trận đấu súng với Trung Quốc vì Quân đội Trung Quốc vừa trải qua một chương trình hiện đại hóa nhanh chóng trong vòng 2 thập kỷ qua, đã hoàn toàn chiếm ưu thế. Về mặt ngoại giao, họ có thể đưa ra những yêu cầu như Việt Nam đang làm nhằm yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan. Tuy nhiên, Bắc Kinh sẽ phớt lờ những yêu cầu này.
Tôi nghĩ rằng, lựa chọn tốt nhất cho Việt Nam là đưa ra thách thức pháp lý về việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 lên Tòa án Quốc tế về Luật Biển ở Hague. Tuy nhiên, nếu Việt Nam dùng lựa chọn này, Trung Quốc đơn giản sẽ bỏ qua vụ kiện và chấp nhận những ảnh hưởng về hình ảnh của họ.
- Cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Mỹ có thể làm gì để giảm căng thẳng?
- Lựa chọn của cộng đồng quốc tế rất hạn chế. Mỹ sẽ không liều lĩnh để xung đột với Trung Quốc về việc hạ đặt giàn khoan ở Biển Đông. Tuy nhiên, cộng đồng quốc tế nên tiếp tục lên tiếng phản đối các hành động khiêu khích đơn phương làm ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định trong khu vực của Trung Quốc.
Cộng đồng quốc tế cũng nên nhấn mạnh sự quan trọng của tự do hàng hải và yêu cầu Trung Quốc tuân thủ UNCLOS. Cuối cùng, cuộc khủng hoảng trên Biển Đông chỉ có thể được giải quyết nếu Trung Quốc rút giàn khoan như nước này hứa hẹn vào ngày 15/8.
Cuộc khủng hoảng mới có thể xảy ra khi giàn khoan được triển khai trở lại ở vùng biển tranh chấp, nhiều khả năng là trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines. Và đây sẽ là phép thử đối với liên minh Mỹ - Philippines.
Cục Hải sự Trung Quốc trước đó ra thông báo về hoạt động của các giàn khoan Nam Hải 2, 4, 5 và 9 ở Biển Đông. Bốn giàn khoan trên do Công ty trách nhiệm hữu hạn dịch vụ giàn khoan Trung Quốc (COSL) vận hành. Công ty này trực thuộc Tổng công ty Dầu khí Hải dương Trung Quốc (CNOOC).
Theo Cục Hải sự Trung Quốc, giàn khoan Nam Hải 9 được kéo từ tọa độ 17 độ 38 vĩ bắc, 110 độ 12,3 kinh Đông đến tọa độ 17 độ 14,1 vĩ Bắc, 109 độ kinh Đông ở cửa vịnh Bắc Bộ. Giàn khoan Nam Hải số 2 và số 5 sẽ được triển khai ở vùng biển giữa miền nam Trung Quốc và quần đảo Đông Sa do Đài Loan đang kiểm soát. Giàn khoan Nam Hải 4 sẽ đặt ở gần bờ biển Trung Quốc.
Ngô Trang