Tiếp nhận hồ sơ chứng tích chiến tranh và trao tặng di ảnh liệt sĩ

Trong kháng chiến chống Mỹ, đã có một khối lượng khổng lồ gồm hàng vạn những cuốn nhật ký, thư tay, vật dụng cá nhân… là di vật và kỷ vật của Bộ đội miền Bắc và quân Giải phóng miền Nam do quân đội Mỹ và lính Việt Nam Cộng hòa thu được trên chiến trường. Hầu hết bản gốc đã bị hủy trong thời chiến. Nhiều nội dung của các di vật và kỷ vật đã được chụp lại và lưu giữ dưới hình thức microfilm tại Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ tại Đại học Công nghệ Texas, Hoa Kỳ (viết tắt là VNCA). Những bản copy này cũng có thể được xem như là “bản gốc”, chứa đựng nhiều thông tin cảm động và thiêng liêng, vì hầu như thân nhân các gia đình liệt sĩ liên quan chưa bao giờ có cơ hội thấy và có thể trợ giúp việc tìm kiếm phần mộ và hài cốt liệt sĩ…

Đại tá, Nhà văn Đặng Vương Hưng (người sáng lập và hiện là Chủ tịch “Trái tim Người lính Việt Nam”) – Trưởng Ban Tổ chức sự kiện cho biết, tổ chức này đã phối hợp VNCA thực hiện dự án phi lợi nhuận và nhân văn mang tên “Hồ sơ Chứng tích Chiến tranh Việt Nam”.

“Chúng tôi đã sử dụng các tài liệu được sàng lọc từ kho microfilm, với gần 3 triệu trang, đang lưu giữ tại VNCA, để tìm kiếm thông tin về các liệt sĩ Việt Nam đã hy sinh, hoặc mất tích trong chiến tranh; đồng thời, phối hợp nhiều tổ chức và cá nhân, tiến hành tìm kiếm thân nhân liệt sĩ và các cựu chiến binh còn sống sót qua chiến tranh, để có thể trao trả “Hồ sơ Chứng tích” (nhật ký, thư riêng...) cho các cá nhân, hoặc thân nhân liệt sĩ tại Việt Nam”- Đại tá Đặng Vương Hưng chia sẻ.

Từ đầu tháng 5/2024, căn cứ nguồn tư liệu độc quyền do VNCA gửi, Tổ chức “Trái tim người lính Việt Nam” đã tiến hành biên soạn và giới thiệu trên mạng xã hội facebook và Tạp chí điện tử “Văn hóa và Phát triển” hơn 30 Hồ sơ “Chứng tích Chiến tranh”. Đó là nội dung tóm tắt của 35 cuốn sổ tay Nhật ký và 7 lá Thư thời chiến. Với sự trợ giúp, chung tay góp sức của nhiều bạn đọc, 11 hồ sơ trong đó đã có phản hồi tích cực của thân nhân các gia đình liệt sĩ, cựu tù binh chiến tranh và thương binh.

Trong số 11 hồ sơ tìm được người nhận, có gia đình liệt sĩ Nguyễn Quang Số, ở Thanh Chương, Nghệ An (Báo Nhân Dân Báo số ra ngày 4/4/2024 đã đăng bài “Những người nối nhịp cầu đưa kỷ vật liệt sĩ trở về” phản ánh).

Có hai trường hợp còn sống sót qua các trận đánh, đó là thương binh Đỗ Xuân Thuyên, ở tỉnh Thái Bình và cựu tù binh Mai Xuân Ngọc, ở Hải Phòng (cụ Ngọc đã qua đời). Mặc dù đã 80 tuổi, phải ngồi xe lăn và cần người đi cùng hỗ trợ, nhưng cựu chiến binh, thương binh Đỗ Xuân Thuyên vẫn từ Thái Bình về Hà Nội để tham dự sự kiện.

Nhiều thân nhân liệt sĩ nghẹn ngào xúc động khi đón nhận “Hồ sơ Chứng tích Chiến tranh” liên quan đến gia đình mình bởi những nét chữ, di bút quen thuộc, thiêng liêng của người đã mất, cùng nội dung chứa đựng bên trong mỗi lá thư, hay những trang sổ tay nhật ký, ghi chép trong kháng chiến, như một phần sự “trở về” của những người thân yêu, sau nhiều chục năm hy sinh.

Đây là lần thứ hai Viện Khoa học và Nghệ thuật, phối hợp Viện Hòa bình và Xung đột, cùng Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ của Đại học Công nghệ Texas (Mỹ) phối hợp Tổ chức “Trái tim Người lính Việt Nam” bàn giao “Hồ sơ Chứng tích Chiến tranh” cho thân nhân các gia đình liệt sĩ nhằm góp phần hàn gắn vết thương chiến tranh, khép lại quá khứ, cùng hướng tới tương lai, với cuộc sống hoà bình tốt đẹp hơn.

Cũng tại sự kiện này, Câu lạc bộ “Mãi mãi tuổi 20” phối hợp với Tổ chức “Trái tim người lính” đã phục dựng ảnh màu bốn bức di ảnh chân dung các liệt sĩ: Trần Lưu Thơm (1926-1971); Nguyễn Kim Điền (1930-1967); Phan Trọng Vân (1944-1972); Nguyễn Văn Tư (1952-1975). Đó đều là những di ảnh duy nhất của các liệt sĩ chụp trước khi hy sinh, để trao tặng cho thân nhân các gia đình liệt sĩ

Ban tổ chức cũng trao tặng các đại biểu, thân nhân liệt sĩ tham dự sự kiện cuốn sách tự truyện “Mãi vẫn là người lính” của tác giả Đặng Ngọc Đa kể về hành trình của ông từ chiến trường ác liệt, đến cuộc sống hòa bình. Cựu chiến binh Đặng Ngọc Đa, sinh năm 1939, quê ở xã Mễ Sở, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Ông là một trong những người lính hoàn thành xuất sắc cả ba nhiệm vụ “Diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm”.

Cuốn sách là hồi ức bình dị, chân thực và đầy thú vị về cuộc đời và gia đình của một người lính già xuyên qua quãng thời gian dài với nhiều thăng trầm của cuộc sống và sự kiện lớn lao của đất nước, với bản lĩnh, ý chí của Bộ đội Cụ Hồ.