Tăng giá điện: Đại biểu gay gắt, “nóng” phiên thảo luận

Sáng 30/5, tiếp tục kỳ họp thứ 7, Quốc hội thảo luận tại hội trường về Đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2018; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước những tháng đầu năm 2019; Quyết toán ngân sách nhà nước năm 2017.

Trước đó, trong phần thảo luận tại tố về vấn đề trên, nhiều đại biểu Quốc hội đã bày tỏ lo ngại về diễn biến của việc tăng giá điện sẽ ảnh hưởng đến mục tiêu kiềm chế lạm phát trong năm nay (dưới 4%).

Đồng thời, bày tỏ không đồng tình về cách tính giá điện theo thang 6 bậc hiện nay mà Bộ Công Thương áp dụng. Một số khác băn khoăn với việc điều chỉnh giá điện từ 20/3. Dù khi đó, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ khi đó đã lý giải việc chọn thời điểm tăng vào ngày 20/3 là hợp lý.

Bởi nếu không tăng giá điện vào tháng 3 mà lùi lại thời điểm khác trong năm thì mức tăng phải gấp đôi mới có thể trang trải được khoản thiếu chi phí mua điện năm 2019 là 20.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên tại phiên thảo luận sáng 30/5, tăng giá điện vẫn được nhiều đại biểu đề cập đến làm tăng sức nóng tại hội trường Quốc hội.

Bị dư luận phản ứng, nên xem xét lại việc điều chỉnh giá điện

Tại phiên thảo luận sáng 30/5, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (An Giang) cho biết rất mừng vì các con số đã đạt được. Tuy nhiên, theo đại biểu này, nhiều cử tri lại tỏ ra hồ nghi, bởi niềm tin bị lung lay nên cái tốt không còn được tiếp nhận theo một cách thông thường nữa. Và niềm tin ấy bị mất đi vì những thực tế hàng ngày diễn ra xung quanh họ, chúng ta có thể có nhiều chính sách vĩ mô tốt để thúc đẩy phát triển kinh tế, nhưng những bức xúc hàng ngày của người dân không được giải quyết nên cố gắng của cả một hệ thống bị vài bộ phận nhỏ làm ảnh hưởng.

Đề cập đến vấn đề giá điện, giá xăng dầu, đại biểu Nguyễn Lân hiếu cho rằng, dù Bộ Công thương có báo cáo việc điều chỉnh giá gần 20 trang với những con số, lập luận để khẳng định bộ làm đúng.

Tuy nhiên, dẫn chứng trong ngành y của ông, nhiều khi phác đồ điều trị rõ ràng đúng nhưng bệnh nhân vẫn ý kiến, phản ứng thì cần xem xét lại, điều chỉnh, đại biểu Hiếu cho rằng ngành điện nên xem lại khi quyết định điều chỉnh giá điện vấp phải nhiều phản ứng.

“Nhiều khi lý thuyết là đúng nhưng khi triển khai lại sai ở mắt xích nào đấy, vì vậy cần dừng lại xem xét, không bảo thủ, che giấu sai lầm”, ông Hiếu nói.

Theo đại biểu Hiếu, khi rất nhiều người dân bức xúc thì Bộ Công thương phải xem xét, rà soát, rút kinh nghiệm về phương pháp tiến hành, cách thức quản lý, giám sát. Bên cạnh đó, vị đại biểu cũng đặt vấn đề phải chăng tình trạng trên là do sự độc quyền.

Nói về việc tăng giá điện, đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận) đề nghị Chính phủ sớm công bố kết luận thanh tra ngành điện để dư luận biết được bức tranh chung.

“Từ thuở khai sinh ngành điện nước nhà, giá điện luôn luôn tuân theo quy trình bất biến, đã tăng rồi, tăng nữa và tăng mãi”, đại biểu Nguyễn Sỹ Cương nói và cho biết, người dân ủng hộ chủ trương chung và giá điện, nhưng điều cần là sự công bằng, minh bạch và hợp lý.

Đại biểu Cương cho rằng, kỳ tăng giá điện vừa qua có rất nhiều điều cần làm rõ. Người dân hoàn toàn có lý khi nghi ngờ việc tăng giá điện chỉ là 8,36% là chưa chuẩn xác, khi mà số tiền điện phải trả cho hóa đơn thực tế nhà đèn cho những tháng đầu tiên từ lúc tăng giá điện là nhiều, thậm chí gấp đôi, gấp ba, và không phải họ không biết là tăng giá điện do nắng nóng.

“Giá bán lẻ điện bình quân của Chính phủ phải lấy làm gốc và căn cứ vào đó dù bảng giá điện tăng 6 bậc hay 100 bậc thì giá lẻ điện bình quân là phải được chấp hành và không được thay đổi”. Chỉ ra vấn đề có tính nguyên tắc này, ĐB Nguyễn Sỹ Cương cho biết, qua hỏi các chuyên gia, họ đều cho rằng việc chia bậc của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) bao gồm các nguyên tắc tiết kiệm điện, thì giá bán lẻ điện bình quân chưa đúng với quyết định Chính phủ, “bên có lợi đương nhiên là doanh nghiệp, không phải người dân”.

Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương cũng cho rằng, so sánh giá điện của Việt Nam thấp hơn khu vực là không thuyết phục, bởi thu nhập bình quân, mức sống của người Việt Nam thấp hơn so với nhiều nước.

"EVN chọn đúng lúc trời nắng nóng để tăng giá điện, thế là chỉ cần đổ cho thời tiết, không phải giải thích nhiều. Trong khi ở một số nước khi nắng nóng họ giảm giá điện cho dân thì không thấy ai so sánh? Cứ rao giảng rằng tăng giá điện trên thực tế thì người dân đều được lợi nhưng người tiêu dùng lợi đâu chẳng thấy. Chưa kể lộ trình bán buôn, bán lẻ điện cạnh tranh có thực hiện được không khi tôi nghe rằng các dự án của ngành điện đang triển khai đều chậm tiến độ? Sự thất thoát cho chậm tiến độ như thế nào?” ", đại biểu Cương nói.

Giống như đại biểu Cương, đại biểu Nguyễn Thị Phúc (Bình Thuận) cũng đề nghị sớm công bố kết luận thanh tra tăng giá điện, có đúng quy định hay không và sai thì xử lý thế nào. Bởi ý kiến của cử tri cho rằng, việc tăng giá điện là không phù hợp, điều chỉnh giá theo lộ trình nhưng phải phù hợp với tình hình thực tế.

"Việc tăng giá điện cũng làm tăng giá các mặt hàng khác thì phải có giải pháp cho việc tăng giá 'té nước theo mưa' này, kiểm tra kê khai giá theo đúng quy định", bà Phúc đề nghị.

Đại biểu Nguyễn Thị Yến, Phó bí thư thường trực Tỉnh uỷ Bà Rịa - Vũng Tàu đã đề cập đến việc giá điện tăng 8,36%, thuế môi trường với xăng cũng tăng từ đầu năm, tác động tới chỉ số giá tiêu dùng và gây hiệu ứng không nhỏ tới giá các mặt hàng khác trên thị trường.

Cùng với đó là ẩn số giá thực phẩm trong bối cảnh dịch tả lợn châu Phi bùng phát, giảm số đàn 5-6% đã ảnh hưởng lớn tới cung cầu giá thực phẩm. Nếu cung giảm, cầu tăng sẽ đẩy giá tăng cao hơn.

Đại biểu Yến, đồng ý giá các mặt hàng phải tiến dần tới thị trường, tính đúng, đủ các chi phí cấu thành. Song, bà lưu ý, thời điểm nào cho tăng giá là rất quan trọng, bởi ảnh hưởng tới chỉ số giá tiêu dùng. "Chính phủ cần giải pháp để kiềm chế lạm phát", bà Yến nhấn mạnh.

ĐBQH Nguyễn Quốc Hận (Cà Mau) khi thảo luận đã bày tỏ sự quan tâm tới việc tăng giá điện bán lẻ bình quân 8,36% từ ngày 20.3 và Chính phủ đã có báo cáo giải trình, khẳng định việc tăng giá này đúng quy trình. Ông Hận cho biết, điều đại biểu và cử tri quan tâm không phải việc tăng giá này đúng quy trình, quy định hay không vì "Chính phủ điều hành thì không thể không đúng quy định".

Đại biểu Hận cho rằng, việc tăng giá mặt hàng này chắc chắn ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống người dân, làm tăng chi phí đầu vào và tăng giá thành sản phẩm tới tay người tiêu dùng. Ở chiều ngược lại, tiền lương của cán bộ, công chức, viên chức không tăng. "Việc tăng giá ảnh hưởng tới đời sống người dân, lạm phát cụ thể ra sao, cần được làm rõ". Đại biểu Hận cũng đề nghị Chính phủ “giao Kiểm toán Nhà nước kiểm toán hoạt động kinh doanh ngành điện”.