Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong lĩnh vực y tế đã trở thành xu hướng tất yếu, mang lại những đột phá quan trọng trong chẩn đoán và điều trị bệnh. Tại Việt Nam, một trong những nhà khoa học trẻ tiên phong trong lĩnh vực này là TS Phạm Huy Hiệu, giảng viên Viện Kỹ thuật và Khoa học Máy tính, Đại học VinUni, đồng thời là Phó Giám đốc Trung tâm Sức khỏe Thông minh VinUni-Illinois. Với những đóng góp xuất sắc, anh đã được đề cử vào danh sách "Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu" năm 2024.
 |
| TS. Phạm Huy Hiệu được vinh danh “Gương mặt trẻ Việt Nam triển vọng năm 2023” thuộc lĩnh vực nghiên cứu khoa học – sáng tạo. Ảnh: VinUni. |
Đưa công nghệ vào giải quyết các thách thức y tế tại Việt Nam
Đến nay, TS Phạm Huy Hiệu đã công bố 50 bài báo khoa học trên các tạp chí và hội thảo quốc tế uy tín, trong đó có 20 bài báo khoa học trên các tạp chí Q1 và 06 bài báo hội thảo Rank A/A* hàng đầu trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, thị giác máy tính và y tế thông minh.
Các công trình nghiên cứu của TS Phạm Huy Hiệu đạt 1.800 trích dẫn trên Google Scholar với h-index 20 và i10-index 32. Anh là tác giả và đồng tác giả của 5 giải pháp công nghệ, sở hữu 4 bằng độc quyền sáng chế và 1 giải pháp phần mềm hữu ích.
Một trong những dự án nổi bật của TS Hiệu là tham gia phát triển phần mềm chẩn đoán hình ảnh y tế VinDr, phần mềm này ứng dụng AI để phân tích hình ảnh y tế, giúp các bác sĩ chẩn đoán chính xác và nhanh chóng hơn.
VinDr là phần mềm chẩn đoán hình ảnh y tế ứng dụng công nghệ AI, được thiết kế để hỗ trợ các bác sĩ trong việc phân tích và chẩn đoán hình ảnh y khoa như X-quang, CT và MRI. Phần mềm này có khả năng phát hiện và khoanh vùng các tổn thương, dấu hiệu bất thường trên hình ảnh, từ đó đưa ra gợi ý chẩn đoán cho bác sĩ. VinDr hướng tới trở thành trợ lý đáng tin cậy, giúp các bác sĩ đưa ra quyết định chính xác và nhanh chóng, đồng thời nâng cao chất lượng khám chữa bệnh.
Một ứng dụng quan trọng của VinDr là hỗ trợ sàng lọc và phát hiện sớm các loại ung thư thông qua phân tích hình ảnh y tế. Cụ thể, phần mềm đã phát triển các tính năng chẩn đoán trên ảnh X-quang lồng ngực, X-quang tuyến vú, CT lồng ngực và CT gan mật. Thử nghiệm lâm sàng tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội và Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho thấy VinDr có ảnh hưởng tích cực lên nhận định của các bác sĩ chẩn đoán hình ảnh, với độ đồng thuận giữa các bác sĩ tăng tới 8,7% sau khi tham khảo kết quả chẩn đoán của AI.
Đặc biệt, VinDr-Mammo, một module của VinDr, sử dụng công nghệ AI để phân tích hình ảnh X-quang tuyến vú, đánh giá nguy cơ ung thư theo tiêu chuẩn quốc tế BI-RADS, phát hiện và định vị các tổn thương nghi ngờ, cũng như xếp loại mật độ tuyến vú. Giải pháp này đã được triển khai ở nhiều bệnh viện trên cả nước, hỗ trợ đắc lực cho các bác sĩ trong việc sàng lọc và chẩn đoán sớm ung thư vú.
Tính đến nay, VinDr đã được triển khai tại hơn 40 bệnh viện trên toàn quốc, xử lý khoảng hơn 300.000 lượt bệnh nhân mỗi tháng. Phần mềm giúp giảm thiểu sai sót trong chẩn đoán, tăng cường hiệu quả sàng lọc và phát hiện sớm các bệnh lý, đặc biệt là ung thư. Với khả năng nhận biết các điểm bất thường chính xác trên 90%, VinDr đã trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho các bác sĩ trong công tác chẩn đoán và điều trị.
Trong tương lai, nhóm nghiên cứu dự kiến mở rộng khả năng của VinDr sang các lĩnh vực khác như chẩn đoán bệnh lý cột sống, nội soi tiêu hóa và nhiều ứng dụng y tế khác. Mục tiêu là tạo ra một hệ sinh thái chẩn đoán hình ảnh y tế toàn diện, ứng dụng AI để nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng.
Sự thành công của VinDr không chỉ là minh chứng cho khả năng ứng dụng AI trong y tế, mà còn khẳng định vai trò quan trọng của các nhà khoa học trẻ như Tiến sĩ Phạm Huy Hiệu trong việc đưa công nghệ vào giải quyết các thách thức y tế tại Việt Nam.
Cùng với VinDr, TS Phạm Huy Hiệu còn được biết đến với dự án "VAIPE – Hệ thống theo dõi và hỗ trợ chăm sóc sức khỏe thông minh cho người Việt". Dự án này được anh thực hiện cùng nhóm nghiên cứu tại Trung tâm Sức khỏe Thông minh VinUni-Illinois và các cộng sự, với sự tài trợ của Quỹ Đổi mới Sáng tạo Vingroup (VinIF).
TS Hiệu chia sẻ, ý tưởng của giải pháp VAIPE xuất phát từ mong muốn mỗi người dân chủ động chăm sóc sức khỏe của bản thân thông qua một ứng dụng công nghệ, như điện thoại thông minh. Từ đó, mỗi người có thể thu thập, lưu trữ và hiển thị các thông tin như nhịp tim, huyết áp, hành vi uống thuốc và chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe của mình. VAIPE đã giành Giải thưởng quốc tế về phát triển bền vững ISCN Excellence Award 2022.
Đam mê và trách nhiệm
Sinh năm 1992, TS Phạm Huy Hiệu đã sớm bộc lộ niềm đam mê với khoa học máy tính. Anh nhận bằng Tiến sĩ Khoa học Máy tính từ Viện Đại học Toulouse, Cộng hòa Pháp, vào năm 2019. Sau đó, anh tiếp tục sự nghiệp nghiên cứu tại Đại học Illinois Urbana-Champaign (UIUC), Hoa Kỳ, vào năm 2023. Lĩnh vực nghiên cứu chính của anh bao gồm thị giác máy tính, học máy thống kê, phân tích hình ảnh y tế và ứng dụng phân tích dữ liệu trong y tế thông minh.
 |
| Chọn trở về nước cống hiến, TS Hiệp ước mong tạo dựng môi trường nghiên cứu cạnh tranh quốc tế, chuyên nghiệp tại chính những nơi anh làm việc. Ảnh: VinUni. |
Từng có cơ hội và lời mời làm việc với mức lương ngất ngưởng cùng điều kiện nghiên cứu rất tốt tại quốc gia phát triển, nhưng năm 2019, TS Phạm Huy Hiệu đã quyết định trở về Việt Nam. Là người thực tế, anh hiểu rõ những điều kiện nghiên cứu khoa học trong nước khi đó, nhưng điều đó cản trở nhiệt huyết của anh.
Lý do là vì, anh thích đóng vai trò là "người mở đường" những hướng nghiên cứu mới. Ước mong của anh là tạo dựng môi trường nghiên cứu cạnh tranh quốc tế, chuyên nghiệp tại chính những nơi anh làm việc. “Môi trường đó sẽ giúp tiến hành các nghiên cứu tiên phong, phát triển công nghệ mới và đào tạo con người với mục tiêu sau cùng là phục vụ cộng đồng”, anh chia sẻ.
TS Phạm Huy Hiệu cho hay, anh hạnh phúc khi “được hòa mình vào dòng chảy phát triển của đất nước”. Việc có ngay một môi trường nghiên cứu có đầy đủ các điều kiện như mong muốn, theo anh là rất khó, thay vì đòi hỏi, chúng ta sẽ chủ động tham gia và tạo dựng. Điều anh thấy đáng mừng các nguồn lực nhà nước dành cho nghiên cứu ngày càng tăng và các tổ chức tư nhân tham gia ngày càng mạnh mẽ hơn.
TS Phạm Huy Hiệu luôn tâm niệm rằng việc ứng dụng AI trong y tế không chỉ giúp nâng cao chất lượng chẩn đoán và điều trị, mà còn góp phần giảm tải cho hệ thống y tế, đặc biệt trong bối cảnh dân số ngày càng gia tăng và nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao. Anh cho rằng, để đạt được điều này, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các nhà nghiên cứu, bác sĩ và các chuyên gia công nghệ. Đồng thời, việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực AI y tế cũng là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững.
Với vai trò giảng viên và nhà nghiên cứu tại Đại học VinUni, TS Hiệu không chỉ tập trung vào nghiên cứu mà còn dành nhiều thời gian cho công tác giảng dạy, truyền đạt kiến thức và kinh nghiệm cho thế hệ trẻ. Anh mong muốn truyền cảm hứng và khơi dậy niềm đam mê nghiên cứu khoa học cho sinh viên, giúp họ nhận thức được tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ trong y tế và khuyến khích họ theo đuổi con đường nghiên cứu, đóng góp cho sự phát triển của đất nước.
Với những thành tựu nổi bật, TS Phạm Huy Hiệu đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá. Năm 2021, anh được Cơ quan Trao đổi Hàn lâm Đức (DAAD) trao giải thưởng quốc tế The DAAD Fellow dành cho nhà nghiên cứu trẻ xuất sắc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Năm 2022, anh và nhóm nghiên cứu nhận Giải thưởng AI Awards do Bộ Khoa học và Công nghệ trao tặng. Năm 2023, anh được vinh danh với Giải thưởng Khoa học Công nghệ Quả Cầu Vàng, trở thành một trong ba nhà khoa học trẻ có thành tích xuất sắc nhất trong lĩnh vực công nghệ thông tin, chuyển đổi số và tự động hóa. Đặc biệt, anh cũng là ứng viên trẻ nhất nhận giải thưởng này trong năm 2023. Năm 2024, anh tiếp tục được đề cử vào danh sách "Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu", ghi nhận những đóng góp quan trọng của anh trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học và ứng dụng AI trong y tế.
Mai Nguyễn