Sáng 18/5, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tổ chức tại Lễ trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2022 tại Hà Nội, nhân kỷ niệm Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
Tới dự buổi lễ có Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, bà Nguyễn Thị Lệ Thủy, ủy viên thường trực Ủy ban Khoa học công nghệ và môi trường của Quốc hội, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng, Thứ trưởng Bùi Thế Duy cùng các lãnh đạo các bộ, ngành, Viện nghiên cứu.
 |
| GS.TSKH Ngô Việt Trung tại lễ vinh danh. |
Phát biểu tại lễ trao giải, GS.TSKH Ngô Việt Trung chia sẻ, ông rất vinh dự và xúc động khi nhận giải thưởng này.
Ít người biết rằng, ông phải đi nạng khi học phổ thông, tuy đủ điêu chuẩn đi du học nhưng không được nước nào nhận cả. Nhờ GS Tạ Quang Bửu can thiệp mà ông được đi học Toán ở Đức và được điều trị để có thể đi lại gần như bình thường.
“Tôi xúc động vì nhận giải thưởng mang tên người mà tôi vẫn gọi là bác Tạ Quang Bửu, người đã thay đổi cuộc đời tôi", GS.TSKH Ngô Việt Trung chia sẻ.
 |
| GS.TSKH Ngô Việt Trung nhận giải thưởng Tạ Quang Bửu - giải thưởng mang tên chính người Thầy đã thay đổi cuộc đời ông. |
GS.TSKH Ngô Việt Trung cho biết, giải thưởng này đúng ra phải được coi là giải thưởng chung cho ông và TS. Nguyễn Đăng Hợp, đồng tác giả công trình. Không có những ý tưởng của TS. Hợp thì không thể giải quyết được vấn đề chính của công trình.
GS. Ngô Việt Trung gửi lời tri ân tới Viện Toán học, là nơi ông công tác từ khi trở về nước cho đến nay. Theo ông, không có môi trường nghiên cứu lý tưởng của Viện thì ông khó lòng đạt được những thành tựu như công trình này.
Ông may mắn được làm việc dưới sự lãnh đạo của các GS. Lê Văn Thiêm và GS. Hoàng Tuỵ, những nhân cách trí thức lớn của Việt Nam luôn quan tâm đến sự phát triển của Viện theo các chuẩn mực quốc tế.
Ông cũng gửi lời cảm ơn tới Quỹ Nafosted đã nhiều năm tài trợ cho nhóm nghiên cứu của ông. Không có kinh phí của Quỹ thì ông sẽ khó lòng thu hút và giữ chân được các cán bộ trẻ nghiên cứu toán học.
Đặc biệt, ông gửi lời cảm ơn tới người bạn đời của mình - người đã "can đảm chịu đựng một người làm toán có nhiều khiếm khuyết và hy sinh sự nghiệp cho việc chăm sóc gia đình để tôi có thể yên tâm theo đuổi sự nghiệp nghiên cứu khoa học" - GS. Ngô Việt Trung bày tỏ.
GS. Ngô Việt Trung được trao giải thưởng bởi công trình "Depth functions of symbolic powers of homogeneous ideals" (Các hàm độ sâu của lũy thừa hình thức của idean thuần nhất), xuất bản trên Tạp chí Inventiones Mathematicae năm 2019.
Công trình này đã nghiên cứu một bất biến rất cơ bản của Idean là độ sâu, giải quyết được 3 bài toán mở liên quan đến tính tăng của hàm độ sâu, tính hội tụ của hàm độ sâu và tính đạt được mức tuần hoàn cho trước của hàm độ sâu.
Đây là lần đầu tiên một công trình thực hiện tại Việt Nam được đăng trên tạp chí nằm trong số ít tạp chí toán học hàng đầu thế giới.
 |
| PGS.TS Nguyễn Thị Lệ Thu, Trường ĐH Bách khoa (ĐHQG TP HCM) nhận giải thưởng Tạ Quang Bửu. |
Người thứ hai được trao giải thưởng Tạ Quang Bửu là PGS.TS Nguyễn Thị Lệ Thu, Trường ĐH Bách khoa (ĐHQG TP.HCM). Công trình trao giải được đăng trên tạp chí Chemistry of Materials Chemistry of Materials thuộc ngành Hóa học.
Công trình đã nghiên cứu chế tạo một hệ vật liệu polyuretan mới - polyme tự lãnh với cấu trúc chứa liên kết thuận nghịch Diels-Alder không nằm ngẫu nhiên mà được thiết kế đặc biệt sắp xếp tại bề mặt phân cách giữa pha cứng và pha mềm của polyuretan.
Vật liệu có thể “tự lành” khi xuất hiện vết rạn tế vi giúp sản phẩm có tuổi thọ sử dụng cao, nhờ đó giảm thiểu chi phí sửa chữa, đem lại hiệu quả ứng dụng và hiệu quả kinh tế, giúp tiết kiệm năng lượng, tài nguyên và chất thải.
Kết quả của công trình đã góp phần xây dựng một hướng nghiên cứu mới của thế giới, khởi đầu cho việc phát triển các sản phẩm vật liệu mới “tự lành”, một hướng rất có tiềm năng ở Việt Nam.
Tại lễ trao giải, PGS.TS Nguyễn Thị Lệ Thu bày tỏ mong muốn sẽ có thêm nhiều nguồn tài trợ nghiên cứu với quy trình xét chọn và đánh giá nghiêm ngặt, nhưng đơn giản hóa thủ tục trong thời gian tới. Từ đó, tạo điều kiện cho các nhà khoa học làm nghiên cứu khoa học một cách chất lượng nhất.
 |
| Hai nhà khoa học nhận Giải thưởng Tạ Quang Bửu 2022. |
Kể từ năm 2014 đến nay, đã có 16 nhà khoa học là tác giả của các công trình khoa học xuất sắc và 4 nhà khoa học trẻ được trao giải thưởng Tạ Quang Bửu. Năm 2021, không có nhà khoa học nào được nhận Giải thưởng này. Năm 2022, Hội đồng giải thưởng Tạ Quang Bửu không trao giải dành cho nhà khoa học trẻ.
Cũng trong sáng 18/5, Bộ KH&CN đã tổ chức Lễ kỷ niệm chào mừng Ngày KH&CN Việt Nam. Từ năm 2014 đến nay, Ngày KH&CN Việt Nam 18/5 đã trở thành ngày truyền thống, ngày hội của ngành KH&CN. Đây là dịp để các Bộ, ngành, địa phương, các viện nghiên cứu, trường đại học và các doanh nghiệp tổ chức hoạt động phổ biến, giới thiệu các cơ chế, chính sách mới về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Mời quý độc giả xem video GS.TSKH Ngô Việt Trung chia sẻ cảm xúc khi nhận giải thưởng Tạ Quang Bửu - giải thưởng mang tên chính người Thầy đã thay đổi cuộc đời ông. Video do PV Tri thức & Cuộc sống thực hiện.
Mai Loan