Đào tạo tiến sĩ bỏ yêu cầu công bố quốc tế: Bước đi thụt lùi?

Quy chế tuyển sinh và đào tạo tiến sĩ đang gây nhiều tranh cãi vì bỏ đòi hỏi phải có bài đăng báo quốc tế.

Theo TS. Lê Viết Khuyến, khi chúng ta rút lui khỏi chuẩn quốc tế đồng nghĩa tự mình đào tạo theo kiểu “ao làng”.

TS. Lê Viết Khuyến cho biết thêm, một số người cho rằng, việc áp tiêu chuẩn bài báo quốc tế gây trở ngại cho các ngành xã hội nhân văn hoặc các ngành nghiên cứu chuyên biệt về Việt Nam và tạo tiền lệ xấu khi có nhiều nghiên cứu sinh bỏ tiền mua bài báo quốc tế.

Việc này không hẳn đúng, bởi khoa học luôn cởi mở và đặc biệt thích thú với những thứ “mới, lạ, đặc thù”. Khi chúng ta làm những vấn đề đặc thù của Việt Nam nhưng bằng phương pháp luận thực sự hiện đại thì vẫn luôn được các tạp chí quốc tế, giới học giả quốc tế chào đón. Còn chuyện bỏ tiền mua bài báo quốc tế, ai dám khẳng định nếu đăng ở tạp chí trong nước, tình trạng này không diễn ra.

GS.TS.NGND. Nguyễn Lân Dũng, ủy viên Hội đồng quốc gia giáo dục và phát triển nhân lực, cho biết: Quy chế cũ trong đào tạo tiến sĩ yêu cầu phải có bài đăng báo quốc tế là tốt, nhưng cũng có nhiều bất cập.

Thứ nhất, đã có tình trạng bài báo quốc tế, nhưng chất lượng cũng không được đảm bảo hoặc xảy ra tình trạng nghiên cứu sinh bỏ tiền mua bài. Thứ hai, một số ngành khoa học xã hội, nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp (những ngành nghiên cứu chuyên biệt về Việt Nam) rất khó công bố quốc tế).

Điều này vô hình chung hạn chế cơ hội cho những nghiên cứu sinh nghiên cứu trong những lĩnh vực này. Nhiều nghiên cứu sinh không thể “tốt nghiệp” bởi các tạp chí quốc tế không muốn đăng về cải tiến trồng trọt, chăn muôi, về đổi mới nông thôn… trên đất Việt Nam. Nhiều người khi muốn làm tiến sĩ đều phải “né” những hướng nghiên cứu này vì khó đăng quốc tế, mặc dầu đó là các nghiên cứu rất có lợi đối với đất nước. Thực trạng này đã xảy ra và là một bất cập lớn.

Theo GS.TS.NGND. Nguyễn Lân Dũng, điều quan trọng không phải là bài báo quốc tế hay trong nước mà là chất lượng của bài báo, chất lượng của công trình nghiên cứu. Chúng ta phải nhìn nhận sòng phẳng rằng, ngày nay về mặt khoa học chúng ta không “quá nhỏ bé”. Chúng ta có một lượng không nhỏ các giáo sư, phó giáo sư có đủ năng lực và trình độ để đánh giá trình độ của các nghiên cứu sinh.

Quan trọng nhất là vai trò của các hội đồng đánh giá và các cơ quan quản lý như Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học Công nghệ và các bộ liên quan. Nhiều người lo ngại, việc công nhận bài báo trong nước sẽ tạo cơ hội cho ra đời những tiến sĩ rởm, từ đó kéo nền giáo dục nước nhà đi xuống.

Thực tế, “rởm” hay không phù thuộc và các hội đồng đánh giá và cơ quan quản lý. Đây là những người, những đơn vị phải chịu trách nhiệm trong việc này. Họ phải nâng cao năng lực và chịu trách nhiệm trước nền giáo dục nước nhà.