Lý Tiểu Long - “Nhà tiên tri” về tương lai của MMA?

Chắc hẳn ai đã từng xem Enter the Dragon (Long Tranh Hổ Đấu) vào những năm 70 cũng đều có ấn tượng sâu sắc với các nhân vật. John Saxon trong vai Roper, dù gặp nhiều vấn đề tiền bạc nhưng có sức hấp dẫn mãnh liệt với phái nữ, còn anh chàng da đen Williams (Jim Kelly thủ vai) đơn giản chỉ cần có một cốc sữa khuấy.

Tuy nhiên, diễn biến câu chuyện chỉ đạt đến cao trào khi Lý Tiểu Long phải chiến đấu trong hang ổ ngầm của nhân vật phản diện trong 30 phút cuối. Trong một video chứa các cảnh quay bị xóa, ngôi sao võ thuật của chúng ta, đơn độc, bị tước hết vũ khí, dùng tay trần để múa côn nhị khúc.

Bộ phim gây được tiếng vang lớn đến nỗi từ trẻ em đến người lớn trên khắp thế giới học theo. Các ca chấn thương nhiều tới mức chính phủ bang California đã ban hành lệnh cấm sử dụng côn nhị khúc.

Dù sao thì Enter the Dragon vẫn chỉ là một phần trong di sản do Lý Tiểu Long để lại. Nửa còn lại chính là cuốn sách Đạo của Triệt Quyền Đạo (The Tao of Jeet Kune Do) trước khi ông qua đời. Cuốn sách tổng hợp phần lớn những ghi chép của huyền thoại võ thuật, chịu ảnh hưởng từ phong cách boxing của Edwin Haislet hay các tư tưởng của Jiddu Krishnamurti.

Tuy nhiên, Lý Tiểu Long thật sự trở thành một nhà tiên tri đúng nghĩa. Ông tiếp thu những thứ mình cho là có ích và loại bỏ sự vô giá trị trong võ thuật. Ngôi sao Enter the Dragon đã dự đoán chính xác tương lai của môn thể thao này. Khoảng 5 năm trước, khi một số giáo lý của ông bị xem nhẹ thì ngày nay chúng được các võ sĩ MMA trên toàn thế giới coi trọng và áp dụng vào thi đấu.

Đây là một trong những đòn không thể thiếu trong Kung Fu từ trước khi Lý Tiểu Long đưa vào các cảnh quay. Nhưng có vẻ đá ngang là một thứ gây ám ảnh tới mức ở trong mỗi bộ phim, ông đều cố gắng phô diễn nó. Dù trong Vịnh Xuân cũng có đòn đá này nhưng huyền thoại võ thuật đã học hỏi từ võ sư Taekwondo Jhoon Goo Rhee để thực sự làm chủ nó.

MMA từng dựa trên Muay Thai với các đòn đá vòng cầu và trung bình tấn với mũi chân hướng ra ngoài. Cho tới gần đây, có nhiều kỹ thuật được các võ sĩ hàng đầu thay đổi như tấn trên cùng một đường thẳng và dùng các đòn đá hạ đẳng vào đầu gối trở xuống. Đó là bởi vì khi đá vòng cầu, đối thủ có thể bắt được chân và dễ dàng hạ bạn xuống sàn.

Còn với đòn đá thấp, nó thể hiện một uy lực đến không ngờ. Cú đá đạp gối của Jon Jones khiến Quinton Jackson phải chật vật, cùng đòn đá ngang vào đầu gối ở trạng thái khuỵu đã góp phần kết thúc trận đấu vì tốc độ, phạm vi và cả sự bất ngờ khi ra đòn. Cả hai kỹ thuật trên được Anderson Silva đưa vào thi đấu nhưng chưa thực sự phát huy hiệu quả, đặc biệt là trong trận đấu với võ sĩ BJJ Demian Maia.

Lý Tiểu Long có thể đá bay một cái bao tập cỡ lớn lên trên trần nhưng ông không đơn thuần cho rằng đá ngang là một đòn hiệu quả với sức mạnh đáng kể. Ông còn đề cao đòn đá ngang hạ đẳng. Gần như trong mọi trường hợp tự vệ, đòn đá vào xương bánh chè thực sự rất lý tưởng.

Đá ngang từng bị coi là vô ích trong suốt một thời gian dài nhưng lập luận của Lý Tiểu Long rất hợp lý. Hãy thử kĩ thuật trên nếu bạn chưa từng tập luyện nó.

Phần lớn các võ sĩ tập luyện với tay trái thủ trước và tay thuận ở phía sau. Tuy nhiên, Lý Tiểu Long lại suy nghĩ theo cách khác. Nếu tay phải ở đằng trước gần nhất, tại sao lại không dùng nó để tấn công?

Một số vận động viên thuật tay phải có rất nhiều lợi thế khi để tay và chân phải lên trước. Jerome Le Banner với danh hiệu Hercules của giải K1 dùng kỹ thuật trên để knock out các đối thủ khác. Nguyên nhân là do chân thuận được đặt lên trên, rút ngắn khoảng cách để thực hiện đòn đá hạ đẳng. Hiện nay, trong MMA, phần lớn các ngôi sao đến từ bộ môn vật, trong khi đó bộ môn này đa phần đưa chân phải lên trước trong tư thế sẵn sàng chiến đấu.

Tuy nhiên, cú đấm móc ở tư thế này khá nguy hiểm từ một góc đánh khác thường khi nhiều đô vật thuận tay phải sử dụng. Như Takanori Gomi và Kid Yamamoto phần lớn áp dụng cách đánh này. Học cách tung ra các đòn đấm từ tư thế tấn khác với thông thường trong khi tay thuận gần đối thủ khiến cả hai giành được nhiều cú knockout nổi bật. Hoặc gần đây là hai ngôi sao UFC Lyoto Machida và Anderson Silva thuận tay phải cũng dùng đòn này.

Vịnh Xuân Quyền phần lớn dùng các đòn tay để đánh lạc hướng tấn công hoặc thăm dò đối thủ và ra đòn. Điều này cũng có thể được quan sát trong phim của Thành Long. Bẫy tay là một phần không thể thiếu trong các kỹ thuật của Lý Tiểu Long và cả ở cuốn sách ông để lại. Ông gặp một vấn đề khi bắt đầu học boxing: với các đối thủ kỹ tính, việc bẫy bằng nhiều đòn tay khó có thể xảy ra. Nhưng khi dùng một đòn tay để bẫy, tung ra cú đấm nhanh và mạnh là điều dễ dàng hơn, kéo theo nhiều đòn nối tiếp sau đó.

Trong MMA, Fedor Emelianenko đã từng dùng một đòn tay để phản cú đấm thẳng từ Tim Sylvia và sau đó kết thúc bằng một đòn móc tay trước. Emelianenko giành chiến thắng trước cựu vô địch UFC chỉ trong 26 giây với kỹ thuật trên.

Có lẽ nguyên tắc chính trong tác phẩm Đạo của Triệt Quyền Đạo chính là việc chặn các đòn đánh. Chính vì vậy, ông đã đặt tên cho môn võ của mình là Triệt Quyền Đạo. Ông cho rằng một võ sĩ không nên cố gắng đỡ đòn và tìm cách phản công. Thay vào đó, khi đối thủ tấn công, hãy ra đòn đáp lại.

Dù không phải ai cũng có thể đấm mạnh nhưng khi một mục tiêu lao vào tầm đấm, bất cứ ai cũng có thể tạo đòn knockout. Trong Karate, chặn đòn được biết tới với cái tên “sennosen”. Chất lượng của các đòn trong MMA tăng lên việc chặn đòn sẽ phổ biến hơn. Điều này đặc biệt hữu ích nếu thi đấu với các đô vật. Cần nhử đòn, bắt họ tung ra các đòn tấn công để dễ dàng bị phản lại. Một số vận động viên như nhà vô địch hạng lông Jose Aldo khuyến khích quật ngã đối thủ để có thể chặn đòn bằng cú đấm móc từ dưới lên hay đòn lên gối.

Những gì Lý Tiểu Long đưa ra vẫn thu hút rất nhiều ý kiến trái chiều. Thế nhưng, một điều chắc chắn là vào thời điểm MMA hay BJJ còn chưa ra đời, ông đã đề cao kỹ thuật vật và khóa siết bằng việc tập luyện với các đô vật và nhiều võ sĩ Judo. Huyền thoại Vịnh Xuân còn đưa vào một đòn sát thủ của môn vật hàng thập kỷ trước khi Eddie Bravo chứng minh đây là một đòn hợp lý và đổi tên thành The Twister sau đó.