Các nước phát triển điện gió ngoài khơi thế nào?

Điện gió ngoài khơi đã trở thành một trong những nguồn năng lượng tái tạo quan trọng trên thế giới, đặc biệt tại các quốc gia có điều kiện gió thuận lợi. Sau đây là kinh nghiệm phát triển điện gió ngoài khơi của một số nước đi đầu trong lĩnh vực này.

Vindeby (Đan Mạch) là trang trại điện gió ngoài khơi đầu tiên được xây dựng trên thế giới vào năm 1991. Ảnh: Project Management Institute.

Sự hiệu quả của việc hỗ trợ tài chính và cơ chế giá đã tạo môi trường thuận lợi cho việc thực hiện các dự án điện gió ngoài khơi ở Đan Mạch. Trước đây, Đan Mạch áp dụng cơ chế Feed-in Tariff (FIT) để hỗ trợ giá điện cho các dự án điện gió. Hiện nay, nước này sử dụng cơ chế hợp đồng chênh lệch (CfD - Contracts for Difference) để đảm bảo lợi nhuận ổn định cho nhà đầu tư. Hệ thống phê duyệt môi trường và cấp phép nhanh chóng giúp giảm rào cản cho các dự án.

Với quy hoạch không gian biển rõ ràng, Đan Mạch xây dựng các cơ sở điện gió ngoài khơi theo từng vùng cụ thể, đảm bảo tránh xung đột với các ngành khác như đánh bắt cá và hàng hải. Hệ thống lưới điện thông minh được Đan Mạch xây dựng giúp kết nối với các nước láng giềng như Đức, Na Uy, Thụy Điển để tối ưu hóa nguồn điện tái tạo. Quốc gia này đang triển khai dự án Energy Islands, trong đó đảo nhân tạo tại Biển Bắc sẽ trở thành trung tâm thu gom và phân phối điện gió ngoài khơi.

Đan Mạch cũng phát triển công nghiệp nội địa và chuỗi cung ứng song hành với sự phát triển của điện gió ngoài khơi. Quốc gia Bắc Âu này đầu tư mạnh vào nghiên cứu và phát triển (R&D), giúp giảm chi phí và tăng hiệu suất tuabin gió. Chuỗi cung ứng điện gió phát triển mạnh, từ sản xuất tuabin, cánh quạt, nền móng đến lắp đặt và bảo trì. Trên bản đồ quốc tế, Đan Mạch được biết đến với tư cách là quê hương của Vestas và Ørsted, hai công ty hàng đầu thế giới trong lĩnh vực điện gió.

Đến năm 2023, công suất điện gió ngoài khơi của Đan Mạch đạt khoảng 2,3 GW, với kế hoạch mở rộng lên 12 GW vào năm 2030. Nước này đặt mục tiêu trở thành nền kinh tế không carbon vào năm 2050, trong đó điện gió đóng vai trò cốt lõi.

Vương quốc Anh từng giữ vị thế quốc gia có công suất điện gió ngoài khơi lớn nhất thế giới trong nhiều năm trước khi Trung Quốc vượt qua. Với chiến lược phát triển bài bản, Anh không chỉ là một trong những quốc gia dẫn đầu về điện gió ngoài khơi mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy thị trường năng lượng tái tạo toàn cầu.

Chính sách nổi bật của Anh trong phát triển điện gió ngoài khơi là Cơ chế hợp đồng chênh lệch (CfD - Contracts for Difference). Cơ chế này giúp đảm bảo giá điện ổn định cho các nhà đầu tư, bảo vệ họ khỏi biến động giá điện trên thị trường. Các vòng đấu thầu CfD giúp giảm giá thành điện gió ngoài khơi đáng kể, từ £140/MWh năm 2015 xuống dưới £40/MWh vào năm 2022.

Trang trại điện gió Dogger Bank của Anh dự kiến sẽ trở thành trang trại điện gió ngoài khơi lớn nhất thế giới sau khi hoàn thành vào năm 2026, với công suất 3,6 GW. Ảnh: Doggerbank.com.

Chính phủ Anh có Cơ quan Quản lý Đáy Biển (The Crown Estate) để quy hoạch và cấp quyền sử dụng biển cho các dự án điện gió. Hoạt động hiệu quả của cơ quan này giúp cho thời gian cấp phép được rút ngắn, đồng thời bảo đảm hài hòa với hoạt động hàng hải, đánh bắt cá và bảo vệ môi trường.

Hệ thống truyền tải điện của Anh được đầu tư bài bản, với hệ thống lưới điện ngoài khơi kết nối tập trung, giúp tối ưu hóa việc truyền tải điện từ các trang trại gió ngoài khơi vào đất liền.

Dự án North Sea Wind Power Hub đang được nghiên cứu nhằm kết nối lưới điện giữa Anh và các nước châu Âu khác.

Chính phủ Anh yêu cầu các dự án điện gió ngoài khơi phải có tỷ lệ nội địa hóa cao. Thành phố Hull trở thành trung tâm sản xuất cánh quạt gió cho Siemens Gamesa, trong khi các cảng như Teesside và Able Marine phục vụ lắp đặt và vận hành.

Hiện tại, Vương quốc Anh đang đi đầu trong công nghệ điện gió nổi, cho phép phát triển các trang trại gió xa bờ ở vùng nước sâu. Dự án ScotWind với hơn 20 GW công suất sẽ đưa Anh trở thành trung tâm của điện gió nổi toàn cầu.

Tính đến năm 2023, Vương quốc Anh đạt hơn 14 GW công suất điện gió ngoài khơi, chiếm khoảng 30% tổng công suất điện gió ngoài khơi toàn cầu. Quốc gia này đặt mục tiêu đạt 50 GW vào năm 2030, trong đó có ít nhất 5 GW từ điện gió nổi.

Là quốc gia có tốc độ phát triển điện gió ngoài khơi nhanh nhất trong những năm gần đây, Trung Quốc đã vượt qua Vương quốc Anh để trở thành nước có công suất điện gió ngoài khơi lớn nhất thế giới.

Cơ chế giá ưu đãi là một đặc thù trong chính sách phát triển điện gió ngoài khơi ở Trung Quốc. Quốc gia tỉ dân áp dụng cơ chế giá điện FIT (Feed-in Tariff) hấp dẫn để khuyến khích đầu tư vào điện gió ngoài khơi. Giá FIT giảm dần theo từng giai đoạn, giúp thúc đẩy các doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí và công nghệ. Bên cạnh đó, các ngân hàng nhà nước ở Trung Quốc cung cấp gói tín dụng xanh với lãi suất ưu đãi để hỗ trợ doanh nghiệp trong lĩnh vực điện gió. Chính phủ cũng khuyến khích hợp tác công - tư (PPP) để thu hút vốn đầu tư.

Trung Quốc là quốc gia có công suất điện gió ngoài khơi lớn nhất thế giới. Ảnh: Dialogue Earth.

Việc triển khai quy hoạch không gian biển rõ ràng giúp Trung Quốc tối ưu hóa vị trí đặt các trang trại gió mà không ảnh hưởng đến giao thông hàng hải và ngư nghiệp. Lưới điện truyền tải cao áp ngoài khơi được đầu tư xây dựng, giúp tích hợp điện gió vào hệ thống điện quốc gia. Hệ thống lưu trữ năng lượng cũng được phát triển để đảm bảo nguồn cung cấp điện ổn định ngay cả khi gió yếu. Các cảng biển được nâng cấp để phục vụ lắp đặt và bảo trì các trang trại gió ngoài khơi.

Trung Quốc có các công ty hàng đầu trong lĩnh vực điện gió như Goldwind, MingYang, Envision và Shanghai Electric, giúp giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài. Nước này cũng đẩy mạnh sản xuất trong nước nền móng, cáp điện và hệ thống lắp đặt, giúp giảm giá thành và tạo việc làm. Các công ty Trung Quốc bắt đầu xuất khẩu tuabin gió và công nghệ điện gió sang Đông Nam Á, châu Âu và Mỹ Latinh. Điện gió nổi đang được Trung Quốc thử nghiệm, với mục tiêu triển khai ở các khu vực có độ sâu trên 50 mét.

Đến năm 2023, tổng công suất điện gió ngoài khơi của Trung Quốc đã vượt 30 GW, chiếm gần 50% công suất toàn cầu. Dự kiến đến năm 2030, Trung Quốc sẽ đạt 100 GW công suất điện gió ngoài khơi để đáp ứng nhu cầu năng lượng tái tạo của một nền kinh tế có quy mô khổng lồ.