Tự ý dùng thuốc sốt rét chữa Covid-19, nguy hại như nào?

Thời gian gần đây, trên mạng xã hội Facebook, nhiều bác sĩ có chia sẻ về tình trạng người dân săn lùng mua thuốc trị sốt rét (hoạt chất chloroquine và hydroxychloroquine) để dự phòng Covid-19. Theo bác sĩ, việc tự ý dùng thuốc sốt rét chữa Covid-19 trong một thời gian dài có thể gây nguy hại cho gan và thận

Giá thuốc điều trị sốt rét rất rẻ, chỉ khoảng 4.900 đồng/viên, nhưng đã được đẩy lên với giá từ 50.000 đồng đến 100.000 đồng/viên. Tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng trung ương cũng như nhiều bệnh viện khác trên cả nước, thuốc điều trị sốt rét không phải loại thuốc hiếm. Thuốc này chỉ có tác dụng điều trị sốt rét, không có tác dụng dự phòng Covid-19.

Tuy nhiên, nhu cầu mua thuốc sốt rét của người dân tăng cao sau khi có thông tin Cơ quan quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) đồng ý cho sử dụng thuốc sốt rét điều trị cho bệnh nhân Covid-19 trong trường hợp bệnh nặng tại Mỹ. Thông tin này đã bị một số người lợi dụng để trục lợi kinh doanh.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 (thành phố Hồ Chí Minh) lý giải, ở các nước, số mắc Covid-19 đang gia tăng, trong đó có nhiều bệnh nhân nặng. Khi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu với Covid-19 buộc các nước phải sử dụng các loại thuốc khác nhau trong điều trị thử nghiệm cho người bệnh, sau đó họ mới rút ra kinh nghiệm.

Cũng theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, việc săn lùng mua thuốc này uống dự phòng Covid-19 và truyền tai nhau uống 2 viên/ngày là rất nguy hiểm. Nếu tự ý uống thuốc sốt rét dự phòng trong một thời gian dài, trước tiên sẽ gây nguy hại cho gan và thận.

Ký ninh (Hydroxychloroquine và chloroquine) được sử dụng với mục đích ban đầu là điều trị bệnh sốt rét và một số bệnh lý khác như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ, phát ban đa dạng do ánh sáng...

Các bác sĩ TQ và cả Tổng thống Mỹ D. Trump đều nói thuốc sốt rét có thể dùng để chữa Covid-19, khiến nhiều người đổ xô đi mua loại thuốc này. Tuy nhiên, chúng ta cần hiểu rõ một số tác hại của việc tự ý dùng thuốc sốt rét.

Những bất lợi có thể gặp khi dùng thuốc sốt rét

Bên cạnh việc điều trị thuốc có thể gây những bất lợi không mong muốn khi dùng. Cụ thể: Do gây lắng đọng thuốc ở giác mạc, nên có thể gặp các triệu chứng như rối loạn điều tiết, nhìn đôi, bệnh lý võng mạc có thể không hồi phục. Nguy cơ bất lợi này càng cao ở người trên 60 tuổi, người có tiền sử bệnh lý võng mạc và người suy gian, suy thận.

Ngoài ra người dùng có thể bị nôn, buồn nôn, tiêu chảy; mất ngủ, trầm cảm, kích thích (mặc dù hiếm gặp, và chỉ gặp nếu dùng liều rất cao). Thuốc cũng có thể gây tan máu (thiếu G6PD), hạ bạch cầu.

Lưu ý rằng, ngay cả liều điều trị thông thường vẫn có thể gây rối loạn tiêu hoá nhẹ, chán ăn, nhức đầu. Nếu dùng liều cao có thể gây rối loạn tiêu hoá nặng hơn, độc với thần kinh và tâm thần như viêm dây thần kinh ngoại biên, rối loạn thính giác, thị giác, tổn thương da, suy tim, thiếu máu tan máu.

Hydroxychloroquine và chloroquine là thuốc kê đơn và có chỉ định chặt chẽ khi dùng. Tuyệt đối không dùng hydroxychloroquin và chloroquin cho các bệnh nhân có tiền sử bệnh võng mạc; người nhạy cảm với các thành phần của thuốc hoặc đang điều trị các liệu pháp ức chế tủy xương.

Đối với một số bệnh nhân có các bệnh lý khác đi kèm, thầy thuốc buộc phải cân nhắc kỹ lợi ích và nguy cơ khi sử dụng cho những người có bệnh nền như: Suy thận, bệnh gan, bệnh máu, thiếu G6PD, bệnh lý thần kinh cơ, bệnh tâm thần, vảy nến.

Việc người dân đổ xô tìm mua thuốc này về dùng khi không có chỉ định của bác sĩ sẽ gây nguy hiểm. Cho đến nay chưa có phương pháp điều trị hiệu quả nào được hoàn toàn công nhận là đặc hiệu với Covid-19. Thông tin về tác dụng chữa Covid-19 của hai thuốc này mới chỉ là thông tin sơ bộ về kết quả nghiên cứu bước đầu, trên quy mô nhỏ và vẫn đang tiếp tục phải nghiên cứu kỹ thêm. Hydroxychloroquine vẫn chưa được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Bộ Y tế công nhận và chính thức đưa vào phác đồ điều trị và khuyến cáo sử dụng.

Cho dù khi thuốc này được công nhận và được khuyến cáo sử dụng trong điều trị Covid-19, thì cũng chỉ được sử dụng khi bác sĩ chỉ định và có liều lượng sử dụng hợp lý, an toàn và hiệu quả đối với từng trường hợp bệnh nhân. Vì vậy, nếu người dân có sẵn thuốc này thì cũng không được tự ý dùng được. Nếu có thuốc trong tay mà dùng không đúng, bệnh không khỏi mà còn gặp bất lợi do thuốc, nguy cơ khó lường.

Do đó tuyệt đối không nên tích trữ thuốc, tránh tạo tình trạng khan hiếm hàng, đội giá. Trong khi dù có tích trữ thuốc cũng không dùng được. Khi thuốc quá hạn phải vứt bỏ sẽ gây lãng phí tiền của và gây ảnh hưởng môi trường, vì đây là những thuốc có nguồn gốc tổng hợp hóa học và có độc tính.