Thịt cóc không độc, vì sao nhiều người bị ngộ độc tử vong?

Mới đây, ngày 20/7, trên địa bàn xã Diễn Lâm, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An xảy vụ ngộ độc trứng cóc khiến người bố tử vong, con gái phải nhập viện cấp cứu.

Theo đó, khoảng 18h ngày 19/7, ông Ngô Sỹ Dần (SN 1988, trú xóm 8, xã Diễn Lâm) cùng con ăn thịt và trứng cóc. Sau khoảng 30 phút, 2 bố con có dấu hiệu đau bụng, nôn, tiêu chảy và được đưa đến bệnh viện cấp cứu. Tuy nhiên, người bố đã không qua khỏi. Riêng người con sau khi được các bác sĩ Khoa Chống độc, Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An cứu chữa sức khỏe dần ổn định.

Trước đó, vào tháng 1/2024, khoa hồi sức cấp cứu Trung tâm Y tế huyện Chư Sê (Gia Lai) cũng tiếp nhận 3 anh em ngộ độc do ăn thịt cóc và trứng cóc. Cụ thể, em S.N. (11 tuổi, trú thôn Tào Roong, xã La Pal, huyện Chư Sê) chế biến thịt cóc và trứng cóc ăn. Đến trưa cùng ngày, người nhà phát hiện em nằm bất động trên nền nhà, tiểu tiện không tự chủ, nên đưa vào Trung tâm Y tế huyện Chư Sê.

Tuy nhiên, em S.N. đã tử vong. Các bác sĩ của Trung tâm chẩn đoán, bệnh nhân ngừng tuần hoàn, ngừng hô hấp ngoại viện do ngộ độc thịt cóc. Ngoài ra, em của S.N. là S.H. (4 tuổi) và S.T. (6 tuổi) cùng ăn thịt cóc nên người nhà đều đưa vào Trung tâm Y tế huyện Chư Sê cấp cứu. Em S.H. vào viện trong tình trạng lơ mơ, tăng tiết đờm giải, nhịp tim nhanh, mạch nhẹ, chẩn đoán ngộ độc thịt cóc mức độ nặng.

Em S.T. vào viện trong tình trạng lơ mơ, nôn nhiều, nhịp tim nhanh, mạch nhanh. Chẩn đoán ngộ độc thịt cóc mức độ trung bình. Sau khi xử trí cấp cứu ban đầu, Trung tâm Y tế huyện Chư Sê đã chuyển cả hai em lên Bệnh viện Nhi Gia Lai để cấp cứu và điều trị. Tuy nhiên, em S.H. đã tử vong trước khi đến bệnh viện.

Cóc là động vật lưỡng cư, thuộc họ Bufonidae có nhiều loài khác nhau, cư trú ở khắp nơi trên thế giới. Thịt cóc rất giàu dinh dưỡng, cao hơn thịt bò, thịt lợn (53,37% protid, 12,66% lipid, rất ít glucid), đặc biệt có nhiều acid amin cần thiết và nhiều nguyên tố vi lượng như mangan, kẽm...

Trong dân gian vẫn cho rằng thịt cóc rất giàu dinh dưỡng và ăn thịt cóc tốt cho trẻ còi xương, suy dinh dưỡng, chậm lớn. Một số người dùng thịt cóc để làm thực phẩm bổ dưỡng cho người cao tuổi; hỗ trợ, tăng cường dinh dưỡng sau ốm dậy; hỗ trợ điều trị trẻ em suy dinh dưỡng, chán ăn, chậm lớn, còi xương, cam tích, lở ngứa… Thịt cóc được chế biến dưới dạng ruốc, bột hoặc thịt tươi dùng để nấu cháo, làm chả cóc...

Liên quan đến những trường hợp ngộ độc do ăn thịt cóc, TS. Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho hay, thịt cóc có nhiều chất độc như bufadienolide (độc với tim), serotonin, tryptamine, đây là các chất độc mạnh với tim mạch, thần kinh và tâm thần. Chất độc này có rất nhiều ở các tuyến dưới da và mang tai. Gan và trứng cóc cũng chứa nhiều chất độc. Tuyến tiết nọc là một tuyến nhỏ nằm ở hông và đùi của cóc. Tuyến này chứa một lượng lớn nọc độc.

Theo bác sĩ Nguyên, độc tố rất dễ dính vào vùng thịt, các nội tạng cóc cũng có chất độc, đó là lý do nhiều trường hợp ngộ độc thịt cóc dù đã bỏ hết da, nội tạng, trứng cóc.

Triệu chứng của ngộ độc khi ăn thịt cóc bao gồm các biểu hiện trên tim mạch, chất độc gây tăng nhịp tim, tăng lực co bóp của tim. Khi nồng độ chất độc cao, nó có thể gây ra rối loạn nhịp tim, nhịp tim chậm rồi ngừng tim. Ngoài ra, chất độc này có thể gây buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy, lo lắng, bồn chồn, ảo giác và co giật.

Triệu chứng ngộ độc thường xuất hiện trong vòng 1-2 giờ sau khi ăn. Người bị ngộ độc dễ tử vong nhanh chóng do nguyên nhân chính là loạn nhịp tim. Nhiều trường hợp tử vong tại nhà hoặc trên đường đưa đến bệnh viện. 

TS Nguyễn Trung Nguyên hướng dẫn, khi phát hiện người ngộ độc thịt cóc, nếu người bệnh còn tỉnh táo thì cũng có thể gây nôn chủ động cho người bệnh. Sau đó nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế có khả năng cấp cứu gần nhất.

"Loạn nhịp tim xuất hiện ở hầu như tất cả các trường hợp ngộ độc cóc. Dấu hiệu này xuất hiện nhanh, tiến triển nặng, có thể gây tử vong bất cứ lúc nào. Khi phát hiện ngộ độc thịt cóc, người bệnh tuyệt đối không tốn thời gian tự tìm cách điều trị, có thể dẫn tới tử vong đáng tiếc", Giám đốc Trung tâm chống độc nhấn mạnh.