Hiện nay, các sản phẩm chứa collagen được quảng cáo rất rầm rộ nhằm lôi cuốn người tiêu dùng. Có mẩu quảng cáo mạnh miệng rằng mỗi ngày chỉ cần uống vài gói chế phẩm collagen sẽ giúp chị em trẻ có làn da sáng mịn, săn chắc, còn các chị có tuổi sẽ loại được vết nhăn! Thậm chí, nhiều quảng cáo còn úp mở rằng collagen là thần dược “cải lão hoàn đồng”!
Collagen là gì?
Collagen thực chất là protein (tức chất đạm) dạng sợi có ở mô liên kết của các động vật có vú. Riêng ở người, collagen chiếm đến hơn 25% tổng lượng protein có trong cơ thể. Chức năng của nó là kết nối các mô trong cơ thể, đặc biệt đóng vai trò quan trọng trong việc giúp vết thương mau lành. Trong ngành y, collagen là thành phần trong các chất liệu cầm máu khi mổ xẻ, sửa và khâu vết mổ, da nhân tạo trị bỏng, dùng tiêm vào da sửa sẹo.
 |
| Tất cả các loại thực phẩm chức năng bổ sung collagen cho da đều không có tác dụng thần kỳ như mong muốn. Ảnh: Hồng Thái |
Collagen còn được dùng trong ngành dược thông qua chất gelatin mà nó phân giải tạo thành, dùng tạo vỏ nang đựng thuốc (thường gọi là viên nang hay viên nhộng). Thông thường collagen được lấy từ da heo hoặc bò. Đặc biệt, nếu lấy từ da bò phải kiểm tra chất lượng rất gắt gao để phòng ngừa bệnh... bò điên (BSE: bovine spongiform encephalopathy).
Collagen ở da được tổng hợp bên trong cơ thể từ nguồn dinh dưỡng hấp thu qua thực phẩm dùng đầy đủ và cân bằng dưỡng chất hàng ngày. Ở người càng lớn tuổi, lượng collagen được cơ thể tổng hợp ít dần đi nên tuổi càng cao thì da càng khô và nhăn. Từ đó, nhiều người nghĩ đơn giản “nếu thiếu thì bù” và cho rằng nếu uống chế phẩm collagen hoặc dùng mỹ phẩm chứa collagen bôi lên da sẽ cho làn da tươi mịn, săn chắc.
Tuy nhiên, uống hay bôi collagen chắc chắn sẽ không có tác dụng thần kỳ như mong muốn. Bởi uống collagen không khác ăn thịt, cá vì collagen sẽ tiêu hoá ở dạ dày – ruột tạo các axít amin và các axít amin có được cơ thể tổng hợp tạo thành collagen ở da giúp trẻ hoá da mặt thì tới nay chưa có chứng cứ khoa học xác nhận. Còn dùng collagen bôi lên da mặt, thì chỉ có tác dụng giữ ẩm giúp da không bị khô. Hiện nay vẫn chưa có nghiên cứu xác nhận bất kỳ tác dụng thần kỳ nào của collagen khi bôi lên da mặt.
Hiệu quả làm... đỏ da
Vì là chất đạm có trong thiên nhiên nên dùng collagen bằng đường uống khá an toàn với điều kiện chế phẩm ấy đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Vì các chế phẩm dùng nguyên liệu không phải là collagen của người mà lấy từ các động vật khác nên có nguy cơ gây dị ứng khi uống.
Đã có trường hợp phải nhập viện để điều trị các nốt sưng đỏ, bọng nước trên da do uống collagen. Đối với các chế phẩm bôi ngoài da, mặc dù chế phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng vẫn có thể gây dị ứng da (tất cả các loại mỹ phẩm như sữa rửa mặt, bột, kem dưỡng da… đều chứa hoá chất bảo quản là các chất gây dị ứng rất cao).
Đặc biệt, nếu dùng collagen bôi ngoài da không đúng cách, không phù hợp cơ địa, hay dùng chế phẩm kém chất lượng, người tiêu dùng có thể bị tai biến như nhiễm trùng da hoặc viêm da dị ứng toàn thân. Có lời khuyên chung cho việc dùng mỹ phẩm bôi lên da: nếu bôi chế phẩm collagen, đầu tiên nên bôi vùng da nhỏ trên mặt trong cánh tay trong 24 giờ, nếu không bị phản ứng đỏ, ngứa da thì có thể dùng.
Tóm lại, thay vì dùng collagen như một thần dược, bạn nên ăn uống cân bằng dưỡng chất (ăn nhiều trái cây, rau củ), tập thể dục đều đặn, nghỉ ngủ đầy đủ, sống lạc quan, tâm lý thoải mái, tránh phiền muộn lo âu. Chính các điều vừa kể có tác dụng kỳ diệu hơn là dùng collagen uống hay bôi hàng ngày!
(Theo PGS. TS.DS Nguyễn Hữu Đức/Giảng viên chính bộ môn dược, đại học Y dược TP.HCM/ SGTT)