 |
| Thầy thuốc Đông y phải thăm khám cẩn thận, biện chứng lập pháp để tìm nguyên nhân thì điều trị mới có kết quả. |
Theo quan điểm Đông y, vô sinh nữ có nhiều nguyên nhân như do hàn thấp làm huyết tắc nghẽn bào cung (thuộc dạng bào cung hư hàn), do thận tinh suy tổn, can uất khí trệ, tỳ vị hư yếu khí huyết kém, do can uất huyết nhiệt, âm hư hỏa vượng (thuộc dạng bào cung nhiệt), khí uất đờm ngăn trở (thường gặp ở những người béo phì)... Thầy thuốc Đông y phải thăm khám cẩn thận, biện chứng lập pháp để tìm nguyên nhân thì điều trị mới có kết quả.
Nếu vô sinh do hàn thấp huyết làm tắc nghẽn bào cung với triệu chứng như bụng dưới có những đám tích lạnh mà đau, khi gặp nóng thì dễ chịu, kỳ kinh đến chậm, màu huyết đen tối, có hòn cục, da mặt sạm, chất lưỡi tối, có điểm ứ huyết. Điều trị: Sơ tán hàn thấp, làm ôn ấm bào cung, hành khí hoạt huyết, hóa ứ giảm đau. Bài thuốc: Noãn cung định thống thang gồm quất hạch 16g, huyền hồ sách 12g, ô dược 12g, hồ lô ba 8g, hương phụ chế 16g, tiểu hồi hương 8g, khổ luyện tử 8g, lệ chi hạch 9g, ngũ linh chi 8g. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn, khi thuốc còn ấm.
Nếu do thận tinh suy tổn, khí huyết kém, trứng không phát triển khiến không thụ thai với triệu chứng như lưng đùi đau, tê mỏi, lượng kinh ra ít, có khi 1-2 ngày đã sạch kinh, huyết loãng, màu nhạt, da mặt hơi vàng, hay choáng váng, hoa mắt. Điều trị: Ích khí dưỡng huyết, bổ thận sinh tinh. Bài thuốc: Dục cung ẩm gồm tử hà xa 30g, sơn thù nhục 10g, nhục thung dung 15g, hoàng tinh 15g, dâm dương hoắc 12g, ba kích 12g. Sau khi hết kinh 3 ngày bắt đầu uống cho đến kỳ kinh sau. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày sau khi ăn. Trong thời gian uống thuốc không ăn các thức ăn sống, lạnh, không tắm nước lạnh.
Nếu do thận hư can uất khí trệ với triệu chứng như khi có kinh hai bầu vú căng trướng, bụng trướng, kinh ra khi sớm, khi muộn, miệng đắng, tính tình nóng nảy, hay cáu giận. Điều trị: Bổ thận dưỡng huyết sơ can lý khí. Bài thuốc: "Điều kinh chủng ngọc thang" gồm thỏ ty tử 10g, dâm dương hoắc 15g, bạch thược 12g, phúc bồn tử 10g, ngưu tất 8g, hương phụ chế 12g, tử hà xa 12g, đương quy 10g, ích mẫu tử 12g, tiên mao 10g, xích thược 8g. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần/ngày, uống sau khi ăn, khi thuốc còn ấm.
Nếu do thận dương thận âm đều hư, huyết ứ với triệu chứng như khi hành kinh đau vùng lưng và vùng bụng, lượng kinh ra ít, khó ra, có hòn cục, chất lưỡi tía, tối. Điều trị: Hành khí hoạt huyết, bổ ích thận khí. Bài thuốc: "Bất dựng phương" gồm ích mẫu 20g, khương hoạt 10g, mộc hương 8g, thỏ ty tử 12g, cẩu kỷ tử 12g, bạch thược 12g, xa tiền tử 12g, đương quy 10g, ngũ vị tử 10g, phúc bồn tử 12g.
Gia giảm: Nếu cưới lâu năm chưa thụ thai gia: Tử hà xa 12g, lộc giác sương 12g, nữ trình tử 12g, sa uyển tử 12g, sinh địa 10g, thục địa 10g. Tán bột làm viên hoàn mật ong, mỗi viên 5g. Ngày uống 2 lần, mỗi lần uống 2 viên với nước đun sôi để ấm. Nếu lượng kinh quá ít, kỳ kinh rối loạn, màu huyết đen, dùng Cao ích mẫu 50g thay thế ích mẫu thảo.
Nếu ống dẫn trứng tắc, gia xuyên sơn giáp 12g, vương bất lưu hành 15g, thạch xương bồ 12g. Nếu bào cung màng mỏng, gia hà thủ ô chế 12g, tiên mao 10g, dâm dương hoắc 10g, hoàng tinh 12g, nhục thung dung 10g. Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống sau khi ăn, khi thuốc còn ấm. Ghi chú: Trong thời gian có kinh không uống thuốc; khi sạch kinh mới uống, uống liên tục 3 tháng.
TTND Nguyễn Xuân Hướng (nguyên Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam)