Ngày nay, một lĩnh vực mới nổi được gọi là tâm thần học dinh dưỡng nhấn mạnh chế độ ăn uống và dinh dưỡng ảnh hưởng đến cách con người cảm thấy tinh thần như thế nào. Nó nhằm mục đích hỗ trợ điều trị các tình trạng sức khỏe tâm thần bằng chế độ ăn uống và thay đổi lối sống.
Mối liên quan giữa chế độ ăn uống và sức khỏe tâm thần
Một số nghiên cứu cho thấy một số loại thực phẩm thực sự có thể giúp ích cho chứng trầm cảm và căng thẳng.
Wolfgang Marx, Chủ tịch của Hiệp hội Nghiên cứu Tâm thần Dinh dưỡng Quốc tế cho biết: "Cũng giống như chúng ta nhận ra rằng chế độ ăn uống có liên quan đến các tình trạng như bệnh tim hoặc tiểu đường, giờ đây chúng ta hiểu rằng lựa chọn thực phẩm có thể ảnh hưởng đến chức năng não, tâm trạng và các rối loạn sức khỏe tâm thần".
Marx cho biết: "Chế độ ăn nhiều thực phẩm siêu chế biến, chất lượng dinh dưỡng thấp luôn đi kèm với nguy cơ mắc bệnh trầm cảm và lo âu cao hơn". Theo một nghiên cứu năm 2024, những người tiêu thụ nhiều thực phẩm siêu chế biến có nguy cơ mắc bệnh lo âu tăng 48% và nguy cơ mắc bệnh trầm cảm tăng 22%.
 |
| Chế độ ăn chứa trái cây và rau quả đem lại nhiều lợi ích cho não bộ con người/Ảnh minh hoạ |
Ngược lại, nghiên cứu cũng đã phát hiện ra rằng cải thiện chế độ ăn uống có thể cải thiện chứng trầm cảm. Công bố trên tạp chí Nutrition Reviews số tháng 2/2025 cho thấy chế độ ăn Địa Trung Hải có thể làm giảm nguy cơ mắc chứng trầm cảm, lo âu, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) ở trẻ em và thanh thiếu niên.
Hơn nữa, trong một điều tra công bố trên ấn bản năm 2024 của BMC Public Health thực hiện với 7.434 người lớn, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những người ăn nhiều đậu, rau, trái cây, sữa chua, cá và hải sản, sữa và nước ép trái cây có mức độ căng thẳng nhận thức thấp hơn.
Thực phẩm có thể cải thiện tâm trạng
Chế độ ăn uống có thể gây ra hoặc làm giảm tình trạng viêm trong cơ thể và não. Một số loại thực phẩm cũng thúc đẩy dopamine và serotonin, các chất dẫn truyền thần kinh có tác động sâu sắc đến tâm trạng.
Hệ vi sinh vật cũng đóng vai trò trong phản ứng căng thẳng và các triệu chứng trầm cảm. Caroline Wallace, nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại khoa Khoa học Dinh dưỡng và Viện Nghiên cứu Sức khỏe Tâm thần thuộc Đại học Ottawa, cho biết: "Khi chúng ta thấy căng thẳng mãn tính, sẽ có sự mất cân bằng hoặc thay đổi trong hệ vi sinh vật đường ruột và rối loạn chức năng hàng rào ruột, từ đó ảnh hưởng đến phản ứng viêm. Những phản ứng viêm này có thể dẫn đến những thay đổi về cảm xúc, sức khỏe tâm thần".
Bằng cách thường xuyên đưa những thực phẩm tăng cường trí não và tâm trạng vào các bữa ăn, đồ ăn nhẹ, giảm lượng thực phẩm chế biến cao, sức khỏe cảm xúc của bạn có thể sẽ dần được cải thiện. Bạn sẽ có cách tiếp cận chủ động đối với sức khỏe thể chất và tinh thần, điều này mang lại cảm giác thoải mái rất cần thiết.
Nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng của bất kỳ tình trạng sức khỏe tâm thần nào, bạn có thể muốn làm việc trực tiếp với một chuyên gia, như bác sĩ tâm thần hoặc nhà tâm lý học, để được chăm sóc cá nhân.
Nạp những chất dinh dưỡng
Một số chất dinh dưỡng có liên quan đáng chú ý nhất đến sức khỏe tâm thần, cũng như một số loại thực phẩm chúng được tìm thấy trong:
Axit béo omega-3: quả óc chó, hạt chia, hạt lanh, cá hồi, cá trích, cá mòi.
Folate: Gan bò, gạo, ngũ cốc tăng cường, đậu mắt đen, rau bina, măng tây, cải Brussels.
Sắt: Hàu, gan bò, ngũ cốc tăng cường, rau bina, sô cô la đen, đậu trắng, đậu lăng, đậu phụ.
Magiê: Rau bina, bí đỏ và hạt chia, sữa đậu nành, đậu đen, hạnh nhân, hạt điều, đậu phộng.
Kẽm: Hàu, thịt gà, sườn heo, thịt bò nướng, cua hoàng đế Alaska, tôm hùm, hạt bí.
Vitamin nhóm B: Ức gà, gan bò, nghêu, cá ngừ, cá hồi, đậu xanh, khoai tây, chuối.
Vitamin A: Gan bò, cá trích, sữa bò, phô mai ricotta, khoai lang, cà rốt, dưa đỏ.
Vitamin C: Ớt đỏ và xanh, nước cam, bưởi, dâu tây, bông cải xanh.