Cách cứu người bị say nóng, say nắng

Ngày 25/4, Nam Bộ tiếp tục trải qua một ngày nắng nóng gay gắt trên diện rộng. Tại TP.HCM, nhiệt độ thực tế ở những khu vực không có cây xanh lên đến 40 độ C.

Chuyên gia thời tiết Lê Thị Xuân Lan nhận định tình trạng nắng nóng không bất thường, nhưng nhiệt độ năm nay cao hơn năm ngoái. Ngoài nắng nóng, gió yếu cũng làm thời tiết oi bức hơn.

Theo các chuyên gia, đây là điều kiện dễ xảy ra các trường hợp nguy hiểm như say nắng, say nóng, ngất, sốc nhiệt...

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Hữu Tân, khoa Cấp cứu, Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An, cho biết say nắng, say nóng là một cấp cứu y học. Nếu nghi ngờ ai đó bị say nắng, say nóng, bạn nên gọi cấp cứu ngay lập tức và sơ cứu cho nạn nhân cho đến khi nhân viên y tế tới.

"Rất nhiều người coi nhẹ say nắng, say nóng, nhưng nó không chỉ có biểu hiện là mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, nhức đầu… mà còn có thể gây đột quỵ. Nếu không xử trí kịp thời, chúng có thể để lại các di chứng thần kinh không hồi phục và tử vong", bác sĩ Hữu Tân nói.

Những người dễ bị say nóng, say nắng thường có các yếu tố nguy cơ như:

Theo bác sĩ Nguyễn Ngọc Uyển, khoa Cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Hà Nội, đặc điểm chung của say nắng và say nóng là dẫn đến tình trạng tăng thân nhiệt và triệu chứng tổn thương thần kinh trung ương. Triệu chứng kinh điển là tăng thân nhiệt trên 40 độ C và suy chức năng thần kinh xảy ra đột ngột ở 80% các trường hợp. Cụ thể:

Các dấu hiệu nhẹ ban đầu: Nhịp tim nhanh, thở nhanh, đỏ da (do cơ chế thải nhiệt - giãn mạch dưới da), có thể vã mồ hôi, kèm theo hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn. Chú ý, ở người già, các dấu hiệu thường kín đáo và không đặc hiệu ở giai đoạn sớm.

Các biểu hiện nặng hơn nếu không được xử trí kịp thời: Tụt huyết áp, rối loạn chức năng thần kinh bao gồm thay đổi tri giác, kích động, mê sảng, lú lẫn, co giật và hôn mê. Khi thân nhiệt tăng quá cao, người bệnh mất điện giải nặng, rối loạn thăng bằng nội môi, có thể xuất huyết (xuất huyết kết mạc, đái ra máu, đi tiêu ra máu) do rối loạn đông máu nặng. Nặng hơn nữa, bệnh nhân có thể suy đa phủ tạng dẫn đến tử vong.

Trong khi đợi hỗ trợ y tế đến, người dân cần phải tiến hành sơ cứu bằng các cách nhanh chóng đưa bệnh nhân tới môi trường có điều hòa nhiệt độ hoặc tới một khu vực râm mát. Cởi bỏ quần áo nào không cần thiết.

Nếu có thể được, bạn đo thêm nhiệt độ trung tâm cơ thể của bệnh nhân và bắt đầu tiến hành sơ cứu bằng cách làm mát. Hạ nhiệt nhanh bằng quạt và làm ướt da bệnh nhân với khăn ướt hoặc vòi nước. Ngoài ra, bạn có thể áp túi nước đá vào nách, bẹn, cổ và lưng bệnh nhân. Đây là các khu vực nhiều mạch máu gần da nên làm lạnh chúng giúp hạ nhiệt độ nhanh chóng.

Người sơ cứu cũng có thể nhúng bệnh nhân vào vòi hoa sen hoặc bồn tắm có nước mát hoặc bồn tắm nước đá.

Nếu hỗ trợ y tế tới muộn, bạn có thể gọi điện tới phòng cấp cứu trong bệnh viện để được hướng dẫn thêm. Hãy theo dõi liên tục ý thức của nạn nhân. Với tình trạng mất nước nặng, bạn có thể phải hỗ trợ đường thở, hô hấp, tuần hoàn bằng kỹ thuật CRP (hồi sinh tim phổi) cơ bản.

“Khoảng thời gian một giờ sau khi bị say nắng, say nóng ở mức độ nặng là ‘thời điểm vàng’ để cấp cứu. Nguyên nhân là nếu cấp cứu ngay trong khoảng thời gian này, hiệu quả gần như đạt 100%. Ngược lại, nếu chậm làm mát cho bệnh nhân trong vòng 3 giờ sau khi đột quỵ não do nóng, 100% nạn nhân sẽ tử vong”, bác sĩ Uyển lưu ý.

Đồng quan điểm, bác sĩ Tân cho rằng khi không được cấp cứu sớm, kịp thời, người bệnh có thể gặp các biến chứng như:

Các chuyên gia khuyến cáo khi chỉ số nhiệt lên cao, người dân tốt nhất nên ở trong môi trường có không khí mát mẻ. Trường hợp phải ra ngoài khi trời nắng, có thể ngăn ngừa hiện tượng say nắng, say nóng bằng cách thực hiện các lưu ý sau: