Giàu năng lượng, hạn chế nước
Khẩu phần dinh dưỡng cho người chạy thận nhân tạo phải có năng lượng cao, giàu chất đạm, giàu canxi, hạn chế nước, ít natri, ít kali, ít phosphat, đủ vitamin. Người bình thường thì cần khoảng 1g/kg/ngày, đối với người chạy thận nhân tạo thì cần nhiều chất đạm hơn. Nhu cầu khoảng 1.2g- 1.4g/kg/ngày (lấy số cân nặng nhân với 1.2- 1.4).
Thực phẩm giàu chất đạm bao gồm 100g thịt heo, thịt bò có 20g chất đạm, 1 quả trứng gà lớn hoặc 2 lòng trắng trứng có 7g đạm, 1 cốc 250ml sữa dinh dưỡng cao cung cấp 10g đạm, 1 hộp sữa bò tươi không đường (180ml) có 7g đạm, 1 miếng phô mai có 4g đạm. Trung bình mỗi ngày cần khoảng 120-150g thịt hoặc cá nạc, 1 quả trứng gà nhỏ (hoặc 1 lòng trắng trứng lớn hoặc 3 trứng cút), 1 cốc sữa 200ml, 1 hũ yaourt hoặc 1 miếng phô mai để cung cấp đủ lượng đạm cần thiết. Dùng 3-4 cốc sữa dinh dưỡng cao giàu đạm mỗi ngày để đảm bảo đủ nhu cầu dinh dưỡng cần thiết.
Tinh bột là nguồn cung cấp năng lượng chính cho cơ thể, chiếm 50-60% tổng năng lượng khẩu phần. Chất bột bao gồm cơm, bún, mỳ, nui, phở, khoai, miến. Ngoài 3 bữa ăn chính cần bổ sung thêm các bữa ăn phụ như sữa giàu đạm, khoai củ, bột sắn dây. Trước khi lọc thận nên ăn một bữa ăn đủ chất (cơm, cháo... kèm với thịt, cá, trứng, rau củ...). Nếu ăn kém thì thay thế bằng 1 cốc sữa hoặc bột ngũ cốc giàu năng lượng và đạm để cung cấp đủ dinh dưỡng, bù chất đạm bị thất thoát đồng thời đề phòng hạ đường huyết trong và sau khi lọc.
 |
| Ăn nhạt là yếu tố quan trọng cho người bị suy thận. |
Gần 1/3 nguồn năng lượng cần cho cơ thể được cung cấp từ chất béo. 1g chất béo cung cấp 9 calo, 1 thìa cà phê lớn chứa 5g dầu cung cấp 45 kcal. Mỗi ngày dùng thêm 5 thìa dầu sẽ cung cấp 225kcal (bằng năng lượng của 1 bát cơm đầy hoặc 2 bát cháo đặc). Cần bổ sung dầu ăn khi chế biến các món ăn (cho thêm vào cháo, súp, canh, trộn, rán, xào...) để tăng cường năng lượng.
Nên chọn dầu đậu nành, hướng dương, dầu cải để trộn thêm vào món ăn. Hạn chế mỡ lợn, đồ lòng, bơ, dầu dừa, nước cốt dừa... để giảm nguy cơ rối lọan chuyển hóa mỡ máu. Tổng lượng muối sử dụng trong ngày không quá 4g. Tổng lượng nước dùng trong ngày khoảng 1 lít bao gồm cả nước trong món ăn thức uống.
Hạn chế trái cây
Rau, trái cây cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ cho cơ thể, tuy nhiên chúng có chứa nhiều kali và khi kali trong máu tăng cao sẽ gây nguy hiểm như loạn nhịp tim, có thể gây ngưng tim. Nhu cầu kali mỗi ngày không quá 2g, vì vậy nên chọn các loại rau, trái cây có chứa ít kali. Cách chế biến để giảm kali là thái nhỏ, ngâm hoặc nấu với hai lần nước, hoặc luộc bỏ nước. Mỗi ngày có thể dùng 100-150g rau củ và 100g trái cây tươi.
Cùng với việc hạn chế rau và trái cây, việc nấu với nhiều nước và chính sự lọc thận sẽ đưa đến sự thiếu hụt các vitamin B1, B6, axit folic, vitamin C, chất sắt, canxi. Vì vậy, cần được uống bổ sung theo chỉ định của bác sĩ.
ThS.BS Lê Thị Ngọc Vân (Khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Nhân dân 115 TPHCM)