Xử phúc thẩm cựu điều tra viên Hoàng Văn Hưng: Có phải trả lại 18 tỷ?

Từ ngày 20/12, Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội sẽ mở phiên tòa xét xử phúc thẩm theo đơn kháng cáo của các bị cáo cùng những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án “chuyến bay giải cứu”.

Trong vụ án này, bị cáo Hoàng Văn Hưng, cựu Trưởng Phòng 5, Cơ quan An ninh điều tra, Bộ Công an kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm. Bị cáo Hưng bị tuyên phạt chung thân tội “Lừa đảo chiếm đoạt” với số tiền được cơ quan tố tụng xác định là 800.000 USD (tương đương 18,8 tỷ đồng).

Hai bị cáo “chạy án” là Nguyễn Thị Thanh Hằng, Lê Hồng Sơn (Công ty Blue Sky) cũng kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Bị cáo Hằng và bị cáo Sơn còn đề nghị Tòa án cấp phúc thẩm buộc bị cáo Hoàng Văn Hưng trả lại cho họ số tiền lừa đảo chiếm đoạt hơn 18,8 tỷ đồng.

Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, tại phiên sơ thẩm, vấn đề có hay không việc đưa nhận tiền giữa bị cáo Nguyễn Anh Tuấn và bị cáo Hoàng Văn Hưng để "chạy án" cho bị cáo Lê Hồng Sơn và Nguyễn Thị Thanh Hằng đã được tranh luận.

Theo nội dung kết luận điều tra và cáo trạng, bị cáo Nguyễn Anh Tuấn - cựu Phó Giám đốc công an thành phố Hà Nội khai 2 giai đoạn đưa tiền cho Hưng là giai đoạn Hưng đang phụ trách điều tra và giai đoạn Hưng đã chuyển công tác sang bộ phận hậu cần. Nếu chứng minh được việc nhận tiền này là thực tế, Hưng sẽ bị xử lý hình sự về 2 tội danh là tội nhận hối lộ và tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Theo cáo buộc, từ tháng 1 đến 15/9/2022, bị cáo Hoàng Văn Hưng là Trưởng phòng Phòng Điều tra Cục An ninh điều tra Bộ Công an, đồng thời là điều tra viên thụ lý chính vụ án. Ông Hưng đã nhiều lần trao đổi với ông Nguyễn Anh Tuấn (cựu Phó Giám đốc Công an Hà Nội) về việc điều tra bà Hằng, và ông Lê Hồng Sơn (Tổng GĐ Công ty Blue Sky); hướng dẫn bà Hằng, thông qua bà Hằng hướng dẫn ông Sơn cách thức khai báo khi làm việc với Cơ quan ANĐT Bộ Công an.

Cựu Phó Giám đốc Công an Hà Nội khai đã đưa cho ông Hưng hơn 1,2 triệu USD, nhưng CQĐT kết luận không có cơ sở xác định bị cáo Hưng nhận số tiền trên của Nguyễn Anh Tuấn ở giai đoạn này.

Giai đoạn sau ngày 16/9/2022, khi ông Hưng bị điều chuyển công tác, dù không còn nhiệm vụ, quyền hạn trong việc điều tra vụ án, nhưng cựu điều tra viên này vẫn tiếp tục liên hệ, hứa hẹn với ông Tuấn, bà Hằng về việc giúp Hằng, Sơn không bị xử lý hình sự. Kết quả điều tra xác định, bị cáo Hưng 2 lần nhận từ ông Tuấn tổng số tiền 800.000 USD (tương đương hơn 18 tỷ đồng).

Như vậy, kết quả điều tra, truy tố và xét xử sơ thẩm, các cơ quan tiến hành tố tụng xác định là bị cáo Hoàng Văn Hưng có nhận tiền của Nguyễn Anh Tuấn số tiền là 800.000 USD, tương đương với 18 tỷ đồng nên kết tội bị cáo này về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và tuyên phạt mức án là tù chung thân.

Tuy nhiên, bị cáo Hưng không nhận tội và kháng cáo kêu oan, còn bị cáo bị kết tội về tội đưa hối lộ và đồng thời cũng được xác định là người bị hại trong vụ án lừa đảo Nguyễn Thị Thanh Hằng thì kháng cáo yêu cầu Hưng phải hoàn trả số tiền này. Do có kháng cáo của bị cáo nên phần bản án này chưa có hiệu lực pháp luật. Tòa án phúc thẩm sẽ xem xét lại toàn bộ nội dung này.

Trường hợp kết quả xét xử phúc thẩm tới đây mà hội đồng xét xử cấp phúc thẩm nhận định đánh giá của tòa án cấp sơ thẩm là có việc giao nhận tiền giữa Tuấn và Hưng thì sẽ bác kháng cáo của Hưng, kết tội Hưng về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, đồng thời sẽ giải quyết vấn đề dân sự liên quan đến số tiền 18 tỷ đồng nếu trên.

Đây là số tiền sử dụng vào mục đích bất hợp pháp (là chạy án) nên rất có thể tòa án cấp phúc thẩm vẫn giữ nguyên nội dung này trong bản án sơ thẩm là tịch thu và sung vào công quĩ nhà nước, buộc bị cáo Hưng phải nộp lại số tiền này.

Về nguyên tắc giải quyết xử lý về vật chứng trong vụ án hình sự được thực hiện theo quy định tại điều 106 Bộ luật tố tụng Hình sự. Theo đó, vật chứng là công cụ, phương tiện phạm tội, vật cấm tàng trữ, lưu hành thì bị tịch thu, nộp ngân sách nhà nước hoặc tiêu hủy; Vật chứng là tiền bạc hoặc tài sản do phạm tội mà có thì bị tịch thu, nộp ngân sách nhà nước...

Nếu là vụ án lừa đảo thông thường, tài sản do phạm tội mà có, là vật chứng của vụ án thì sẽ bị tịch thu và trả lại cho người bị hại. Tuy nhiên, trong vụ án này việc đưa nhận tiền giữa các bị cáo không chỉ là hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản đơn thuần mà còn có hành vi đưa hối lộ.

Kết luận của cơ quan tiến hành tố tụng xác định số tiền mà bị cáo bị lừa đảo là tiền có mục đích để đưa hối lộ, bởi vậy tòa án sẽ xem xét để cân nhắc xác định có tịch thu sung công quĩ nhà nước hay trả lại cho người bị hại số tiền này.

Nếu tòa án cấp phúc thẩm vẫn xác định số tiền này là sử dụng vào mục đích bất hợp pháp hoặc xác định số tiền bị cáo chiếm đoạt là do phạm tội mà có, nguồn gốc mục đích sử dụng là bất hợp pháp, số tiền này sẽ bị tịch thu sung công quĩ nhà nước.

Trường hợp tòa án cấp phúc thẩm giải quyết và cho rằng không đủ cơ sở để xác định số tiền này sử dụng vào mục đích bất hợp pháp, đồng thời vẫn kết tội bị cáo Hưng về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, khi đó bị cáo Hằng mới có cơ hội nhận lại số tiền này.

Trường hợp tòa án cấp phúc thẩm chấp nhận kháng cáo của bị cáo Hưng, xác định bị cáo không phạm tội, không đủ căn cứ để kết tội đối với bị cáo này thì sẽ không chấp nhận kháng cáo của bị cáo Hằng về việc đòi số tiền này.

Đây là vụ án phức tạp, liên quan đến nhiều bị cáo, nhiều mối quan hệ cá nhân giữa các bị cáo với nhau trước đó, nhiều bị cáo là người hiểu biết và đang kêu oan nên tòa án cấp phúc thẩm sẽ thận trọng trong việc xem xét đánh giá chứng cứ. Việc quyết định có chấp nhận kháng cáo của các bị cáo hay không sẽ căn cứ vào kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa tới đây.

Trong vụ án này, với các bị cáo kháng cáo xin giảm nhẹ một phần trách nhiệm hình sự thì tòa án sẽ xem xét các tình tiết mới đồng thời có thể sẽ đánh giá lại tính chất mức độ hành vi phạm tội để quyết định có chấp nhận hay không chấp nhận kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Đối với các bị cáo kêu oan hoặc có các yêu cầu về dân sự thì tòa án cũng sẽ thận trọng xem xét đánh giá từng yêu cầu một trên cơ sở kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa phúc thẩm tới đây.