Ngày 10/3, TAND TP Hà Nội mở phiên tòa xét xử sơ thẩm 8 bị cáo trong vụ cháy chung cư mini ở phố Khương Hạ, quận Thanh Xuân, Hà Nội làm 56 người tử vong, 44 người bị thương.
Trong số các bị cáo, bị cáo Nghiêm Quang Minh là chủ nhà (SN 1979, trú tại phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội) bị đưa ra xét xử về tội “Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy”, 7 bị cáo khác bị truy tố tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Trong số 84 bị hại được Hội đồng xét xử triệu tập đến tham dự phiên tòa, có 72 người có mặt. Ngoài ra, 10 trong số 12 người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án được triệu tập cũng có mặt tại phiên tòa.
 |
| Bị cáo Nghiêm Quang Minh. |
Chủ nhà vụ cháy khai “không mất chi phí gì”
Theo cáo trạng, năm 2015, Nghiêm Quang Minh được cấp phép xây dựng nhà ở riêng lẻ ở khu đất rộng 240m2 trên phố Khương Hạ. Theo giấy phép, diện tích xây dựng tầng một 167,4 m2 nhưng gia chủ đã tự ý thay đổi thiết kế, xây sàn tầng một tới 240 m2; giấy phép cho xây 6 tầng, 33 phòng nhưng đã bị xây thành 9 tầng, 45 phòng, vượt 3 tầng và 12 phòng.
Trả lời thẩm vấn tại tòa, bị cáo Minh khai, mật độ xây dựng được duyệt chỉ 70% song xây tới 100%, do khi đó nhận thức hạn chế, khi xây vượt cũng không thấy các cán bộ cơ quan hữu trách hướng dẫn, yêu cầu gì về việc phải lập hồ sơ thiết kế, thẩm duyệt, nghiệm thu, quản lý về phòng cháy chữa cháy, nên không lập.
Trong quá trình xây, đội thanh tra xây dựng quận Thanh Xuân đến một lần duy nhất khi xây móng, sau đó do bị cáo không ở đó thường xuyên nên không biết các đội thanh tra có đến lần nào nữa không.
Tháng 7/2015, khi ông Minh đang xây dựng tại tầng 7, Tổ thanh tra xây dựng phường Khương Đình lập biên bản yêu cầu ngừng thi công. Chủ nhà sau đó bị quận Thanh Xuân phạt 15 triệu đồng, buộc phá dỡ phần xây dựng sai phép; cưỡng chế thi hành nhưng trì hoãn suốt 2 tháng không bị ai nhắc nhở.
Trả lời câu hỏi của chủ tọa về việc “có phải đưa tiền cho ai để không bị tháo dỡ suốt 2 tháng không?", bị cáo Minh đáp "không" và trả lời tiếp “không có yêu cầu gì”.
Thời gian sau, bị cáo Minh tiếp tục xây thêm 3 tầng nữa và "không thấy có ai xuống nhắc nhở, cấm đoán gì". Tiếp tục trả lời HĐXX về việc "Có phải đưa tiền cho ai để được người ta làm ngơ cho xây tiếp không?", Minh khẳng định "không chi phí gì" và thậm chí còn không thấy có cán bộ xuống kiểm tra.
Tháng 4/2016, bị cáo Minh bán xong 45 căn hộ cho các cá nhân và hộ gia đình để họ vào sinh sống. Bị cáo Minh nói rằng, sau khi bàn giao đã không còn chịu trách nhiệm gì ở căn nhà, chỉ vận hành, bảo trì năm đầu, mọi trách nhiệm sau đó thuộc về cư dân.
Theo hồ sơ vụ án, giai đoạn 2018 đến 2020, Công an quận Thanh Xuân phát hiện nhiều vi phạm về PCCC tại đây. Ngày 24/6/2020, chính quyền ra quyết định đình chỉ hoạt động tầng một của tòa nhà; yêu cầu đảm bảo về PCCC.
Khai về những lần bị phường, quận nhắc nhở, cảnh báo về việc vi phạm nguy cơ phòng cháy chữa cháy, bị cáo Minh nói: "Không ở đó nên không biết, không nhận được văn bản, cũng không cư dân nào nói cho biết". Chủ tọa phải nhắc nhở: "Sao cái gì không có lợi cho mình cũng kêu không biết?".
Chủ tọa nhắc đến cáo trạng cho biết, quận đã có quyết định đình chỉ, một tháng sau công an quận lại tiếp tục có văn bản đôn đốc công tác phòng cháy chữa cháy, đã giao cho bị cáo rồi, nhưng bị cáo tiếp tục không thực hiện. “Xây xong là hết trách nhiệm à?", chủ tọa nói. Bị cáo Minh lúc này trả lời rằng: "Cái này đưa cho cư dân, bị cáo không nhận được văn bản đấy".
Cựu phó công an phường xin lỗi gia đình các nạn nhân
Khai báo tại tòa, bị cáo Chu Xuân Sơn, nguyên Phó Chủ tịch UBND phường Khương Đình giai đoạn 2015-2020 khai, bị cáo về công tác tại phường Khương Đình từ năm 2013. Đến ngày 13/5/2015, bị cáo được bầu làm Phó Chủ tịch UBND phường Khương Đình. Ngày 14/5/2015, bị cáo Sơn ký hồ sơ đầu tiên về công trình xây dựng của Nghiêm Quang Minh.
Bị cáo Sơn nói rằng, do mới lên nhận chức nên bị cáo chưa nắm được các quy định về xây dựng. Về bản chất hồ sơ xây dựng tòa nhà của Nghiêm Quang Minh ra sao, quy mô xây dựng như thế nào, chi tiết ra sao bị cáo không nắm được.
Bị cáo Chu Xuân Sơn cũng cho biết, thời điểm mới nắm giữ chức Phó chủ tịch phường không được phân công lĩnh vực cụ thể. Đến 13/8, bị cáo nhận được quyết định phân công lĩnh vực cụ thể là quản lý đất đai, giải phóng mặt bằng, xây dựng trên địa bàn phường Khương Đình.
Theo lời khai của bị cáo Sơn, sau khi giữ chức phó chủ tịch phường, bản thân đã có ý kiến về việc kiểm tra xây dựng tòa chung cư của Nghiêm Quang Minh tại số 37, ngách 29/70, phố Khương Hạ.
Đến ngày 28/7/2015, khi tòa chung cư xây dựng đến tầng 7, Tổ Thanh tra xây dựng phường Khương Đình phát hiện vi phạm và lập biên bản vi phạm hành chính. Sau đó, các đơn vị chức năng yêu cầu chủ đầu tư dừng thi công, có báo cáo gửi UBND phường và Đội Thanh tra xây dựng quận Thanh Xuân. Đến ngày 29/7/2015, Sơn là người ký quyết định đình chỉ thi công dự án của Nghiêm Quang Minh.
Bị cáo Sơn khai, theo quy định của pháp luật người ký quyết định này là Chủ tịch UBND phường Khương Đình nhưng Chủ tịch phường lại yêu cầu Sơn ký. Bị cáo này thừa nhận, việc bị cáo ký quyết định đình chỉ thi công là chưa đúng. Song bị cáo vẫn ký vì mình chỉ là phó chủ tịch giúp việc, có tranh luận, sau đó vẫn phải ký.
Đến ngày 26/8/2015, UBND quận Thanh Xuân có quyết định cưỡng chế, thi hành xử phạt vi phạm hành chính, buộc tháo dỡ phần xây dựng sai phạm tại tòa chung cư. Sau đó, Chủ tịch UBND phường Khương Đình đã giao cho Chu Xuân Sơn chỉ đạo thực hiện. Lãnh đạo UBND phường Khương Đình khi đó cũng giao cho Nguyễn Thị Kim Trang, nguyên cán bộ địa chính xây dựng UBND phường Khương Đình, giai đoạn 2010-2018; Phạm Thanh Tùng, nguyên nhân viên phụ trách lĩnh vực môi trường đô thị xây dựng kế hoạch, phương án thực hiện Quyết định cưỡng chế.
Sau khi được giao nhiệm vụ, Sơn, Quân, Trang không thực hiện xây dựng phương án cưỡng chế phá dỡ các hạng mục xây dựng vi phạm.
Tại tòa, bị cáo Sơn thừa nhận trong quá trình giữ Phó Chủ tịch UBND phường Khương Đình có một phần trách nhiệm đối với sai phạm tại công trình của Minh.
Tại tòa, bị cáo Nguyễn Tuấn Anh, nguyên Phó trưởng Công an phường Khương Đình, gửi lời xin lỗi tới các nạn nhân, gia đình bị mất người thân trong vụ cháy.
Theo lời khai của bị cáo Tuấn Anh, tháng 3/2021, Công an quận Thanh Xuân bàn giao các hồ sơ về phòng cháy chữa cháy cho công an phường. Từ năm 2021 đến thời điểm xảy ra vụ cháy (12/9/2023), bị cáo đã liên tục yêu cầu cảnh sát khu vực phối hợp cùng đội PCCC để thực hiện công tác tuyên truyền đối với cư dân sinh sống trong tòa nhà.
Bị cáo Tuấn Anh nói rằng, bị cáo thấy căn nhà không có lối thoát nạn thứ 2 nên yêu cầu cảnh sát khu vực vận động cư dân mở lối thoát nạn thứ 2 phòng khi có sự cố. Bị cáo cũng yêu cầu cảnh sát khu vực vận động người dân xây dựng điểm chữa cháy và các tổ liên gia PCCC. Bị cáo này thừa nhận quá trình giữ chức Phó trưởng Công an phường Khương Đình đã không có những biện pháp, báo cáo quyết liệt về việc đảm bảo an toàn PCCC tại căn chung cư ở phố Khương Hạ.
Theo cáo trạng, Nghiêm Quang Minh là chủ sở hữu thửa đất có diện tích 240m2 tại số 37, ngách 29/70 phố Khương Hạ.
Ngày 11/3/2015, Minh được UBND quận Thanh Xuân cấp giấy phép xây dựng nhà ở riêng lẻ với mật độ xây dựng 70%, tổng diện tích sàn hơn 1.100m2, gồm 6 tầng, tầng lửng và tum thang, tổng cộng 33 phòng.
Từ tháng 5/2015 đến cuối năm 2015, Minh tự ý thay đổi thiết kế, xây dựng lên 9 tầng và 1 tum, nâng tổng số phòng lên 45 mà không lập hồ sơ thiết kế, thẩm duyệt, nghiệm thu, hay quản lý về phòng cháy, chữa cháy (PCCC) theo quy định.
Ngày 28/7/2015, khi công trình đang xây tới tầng 7, Tổ thanh tra xây dựng phường Khương Đình phát hiện vi phạm, lập biên bản vi phạm hành chính, yêu cầu dừng thi công, đồng thời báo cáo UBND phường và Đội thanh tra xây dựng quận Thanh Xuân.
Ngày 29/7/2015, UBND phường Khương Đình ra quyết định đình chỉ thi công. Đến ngày 3/8/2015, UBND quận Thanh Xuân xử phạt Minh 15 triệu đồng, yêu cầu phá dỡ phần xây dựng sai phép.
Ngày 26/8/2015, UBND quận ra quyết định cưỡng chế thi hành xử phạt. Nhưng sau khi nhận quyết định cưỡng chế, Minh không thực hiện mà tiếp tục xây dựng, trong khi các cán bộ có trách nhiệm như Chu Xuân Sơn, Nguyễn Đình Quân, Nguyễn Thị Kim Trang và Phạm Thanh Tùng thiếu giám sát, không báo cáo về tiến độ thực hiện, dẫn đến việc công trình hoàn thiện toàn bộ 9 tầng.
Sau khi bán toàn bộ 45 căn hộ cho người dân, Minh không cư trú tại tòa nhà này; xác định quyền quản lý, sử dụng là của toàn bộ cư dân và không có trách nhiệm đối với việc cư dân sinh sống và sự vận hành của tòa nhà. Toàn bộ xe máy, xe máy điện, xe đạp điện của cư dân đều để ở dưới tầng 1 tòa nhà, trung bình có từ 70 đến 80 phương tiện.
Theo phân cấp quản lý, từ ngày 10/3/2021, chung cư mini này thuộc quản lý của UBND phường Khương Đình. Chủ tịch UBND phường Khương Đình đã giao cho Công an phường Khương Đình chịu trách nhiệm, chủ trì thực hiện các công tác liên quan đến an toàn PCCC.
Người đứng đầu UBND phường Khương Đình cũng phân công Phó Chủ tịch Phạm Tần Anh phụ trách lĩnh vực quản lý nhà nước về PCCC và cứu nạn, cứu hộ. Trưởng Công an phường Khương Đình phân công cấp phó là Nguyễn Tuấn Anh phụ trách công tác PCCC.
Qua công tác kiểm tra PCCC trên địa bàn, từ ngày 31/8/2018 đến ngày 12/6/2020, Công an quận Thanh Xuân đã phát hiện nhiều vi phạm về PCCC tại tòa nhà trên và xác định đây là cơ sở vi phạm quy định về PCCC, nếu không được ngăn chặn kịp thời thì có thể dẫn đến nguy cơ trực tiếp phát sinh cháy nổ, có thể gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
Ngày 24/6/2020, UBND quận Thanh Xuân ban hành quyết định đình chỉ hoạt động đối với tầng 1 của tòa nhà, bắt đầu từ 8h cùng ngày, giao Nghiêm Quang Minh và các hộ dân sinh sống, quản lý tại tòa nhà có trách nhiệm thi hành, thực hiện các yêu cầu về đảm bảo an toàn PCCC; giao cho UBND phường Khương Đình và Công an phường Khương Đình phối hợp, giám sát đôn đốc thực hiện.
Tuy nhiên, Minh và các cư dân không chấp hành nên ngày 29/6/2020, Công an quận Thanh Xuân có công văn gửi cá nhân Minh và các cư dân yêu cầu thực hiện, đồng thời gửi công văn tới UBND phường Khương Đình và Công an phường Khương Đình để đôn đốc, giám sát. Nhưng Minh và các cư dân vẫn không chấp hành.
Trong khi đó, Tần Anh và Tuấn Anh dù đã tiếp nhận công văn nhưng không đôn đốc, đưa ra các giải pháp để cư dân thực hiện; không báo cáo, tham mưu, đề xuất các giải pháp tháo gỡ với Trưởng Công an phường Khương Đình và Chủ tịch UBND phường Khương Đình; không báo cáo khó khăn vướng mắc để gửi UBND quận Thanh Xuân và Công an quận Thanh Xuân tìm phương án thực hiện.
Khoảng 23h20 ngày 12/9/2023, từ một mạch điện bị chập, tầng 1 tòa nhà xảy ra hỏa hoạn. Hậu quả vụ cháy khiến 56 người tử vong, 44 người bị thương, thiệt hại về tài sản hơn 3,2 tỷ đồng...
Tâm Đức