Vai trò của đội ngũ trí thức trong phát triển nền kinh tế tri thức

Phát biểu chỉ đạo tại Lễ kỷ niệm 60 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp mặt đội ngũ trí thức (18/5/1963 - 18/5/2023) và 40 năm Ngày thành lập Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (26/3/1983 - 26/3/2023), Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã dẫn bài ký của Đông các Đại học sĩ Triều Lê Thân Nhân Trung: "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia. Nguyên khí thịnh thì Đất nước mạnh và càng lớn lao; nguyên khí suy thì thế nước yếu và càng xuống thấp" để khẳng định vai trò của đội ngũ trí thức Việt Nam.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đã đạt được những kết quả to lớn, ngày càng khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ nước nhà, được Đảng và Nhà nước đánh giá cao; thực hiện tốt vai trò là cầu nối giữa các hội thành viên với các cơ quan của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để vận động, tập hợp trí thức khoa học và công nghệ trong và ngoài nước vì sự nghiệp của Đảng, của Nhân dân và Đất nước.

Khẳng định, trong mọi thời đại, ở mọi quốc gia, đội ngũ trí thức luôn luôn là một lực lượng quan trọng thúc đẩy sự phát triển của xã hội, Tổng Bí thư cho rằng, Trí thức vừa là một bộ phận của nguồn nhân lực, vừa là nguồn lực khoa học, kỹ thuật, trực tiếp tham gia vào việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân tài cho đất nước.

“Cuộc cách mạng công nghiệp lần thư tư tiếp tục phát triển mạnh mẽ, thúc đẩy sự phát triển nhảy vọt trên nhiều lĩnh vực, tạo ra cả thời cơ và thách thức mới đối với mọi quốc gia. Tình hình đó đòi hỏi các tổ chức khoa học và công nghệ, đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ nước ta, đặc biệt là trí thức, các nhà khoa học thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, cần nỗ lực phấn đấu, có nhiều đóng góp to lớn hơn nữa, có hiệu quả cao hơn nữa cho sự nghiệp xây dựng, phát triển nhanh và bền vững của Đất nước”, Tổng Bí thư nói.

Tổng Bí thư yêu cầu, tiếp tục làm tốt hơn nữa nhiệm vụ tư vấn, phản biện trong quá trình xây dựng, hoàn thiện các cơ chế, chính sách, các văn bản quy phạm pháp luật với các tiêu chí cụ thể, thu hút, trọng dụng, sử dụng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức, nhằm xây dựng đội ngũ trí thức nước ta không ngừng lớn mạnh, bảo đảm đủ số lượng và chất lượng, có cơ cấu phù hợp, đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ hội nhập; Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam và các tổ chức hội thành viên phải nâng cao tính chủ động, năng động, sáng tạo; có nhiều nội dung, hình thức hoạt động phong phú gắn với chiến lược, kế hoạch, chương trình phát triển kinh tế - xã hội của ngành, khu vực và cả nước…

Nói về vai trò của đội ngũ trí thức trong phát triển nền kinh tế tri thức, ông Đỗ Quốc Khánh – Chủ tịch Hiệp hội những người lao động sáng tạo Việt Nam cho biết, hiện chúng ta đang ở trong thời đại 4.0, kỷ nguyên kỹ thuật số, phát triển các trí tuệ nhân tạo AI, tri thức luôn đóng vai trò quyết định đối với sự phát triển kinh tế, kinh tế lại quyết định các vấn đề liên quan văn hóa, chính trị. Tri thức của toàn thể nhân loại, của nhân dân của các tầng lớp. Trong khi đó, trí thức là đội ngũ cực kỳ quan trọng bởi đây là đội ngũ tiêu biểu, đại diện cho tri thức.

“Đội ngũ trí thức là những người được đào tạo bài bản, được học hành, những người hưởng lương, hành nghề về tri thức. Sự phát triển của loài người sẽ luôn luôn quyết định bởi tri thức mà đại diện là giới trí thức”, ông Khánh nói.

Theo ông Khánh, trong giới trí thức có nhiều thành phần như trí thức kỹ thuật, trí thức về xã hội, văn hóa, chính trị, kinh tế…Trong thời đại trước, vai trò của đội ngũ trí thức kỹ thuật luôn hàng đầu bởi kỹ thuật kéo theo toàn bộ cuộc cách mạng về công nghệ, công nghệ lại quyết định sự phát triển của kỹ thuật, kỹ thuật lại quyết định về kinh tế.

Đến nay, vai trò của trí thức kỹ thuật không thay đổi. Tuy nhiên, chuyển sang giai đoạn 4.0 hiện nay có sự hòa quyện của các thành phần trí thức. Ví như sự hòa quyện của trí thức kỹ thuật với trí thức các ngành xã hội, y học, sinh học. Khi sang thời đại 4.0, trí tuệ AI, khoa học phát triển theo xu hướng hài hòa tổng hợp của nhiều ngành khoa học.

“Tôi tin rằng đến một lúc nào đó, sự phân vai của các ngành khoa học Toán, Lý, Hóa, Văn, Sử, Địa sẽ không còn ranh giới mà tạo ra các ngành khoa học theo hướng khác. Khi đó, tiểu học, trung học cơ sở…sẽ học theo hướng khoa học tự nhiên, khoa học trái đất, khoa học sinh y học…Đó là xu hướng của thời đại”, ông Khánh cho biết.

Chủ tịch Hiệp hội những người lao động sáng tạo Việt Nam khẳng định, trong xã hội, trí thức bao giờ cũng là sự phát triển của xã hội và thành phần trí thức trong mọi thời đại đều quyết định các cuộc cách mạng, bước tiến của toàn xã hội. Không có cuộc cách mạng nào mà không phải dùng đến trí thức cả. Trí thức xã hội chủ nghĩa của chúng ta đại diện cho giai cấp công nông, các nhà trí thức là những người có tính chất tiêu biểu, đại diện cho nguồn tài nguyên phong phú là tri thức, có vai trò rất quan trọng trong phát triển nền kinh tế tri thức trong thời đại hiện nay.

TS Bùi Thị An -Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội cho rằng, vai trò của trí tuệ rất quan trọng trong sự phát triển kinh tế bền vững, trong tất cả các lĩnh vực.

“Chúng ta đang ở một sân chơi cạnh tranh, bình đẳng ở thời đại thế giới phẳng. Tri thức hình thành từ đội ngũ trí thức được đào tạo bài bản, được trải nghiệm bằng thực tiễn. Nếu như muốn phát triển kinh tế bền vững, bất kỳ quốc gia nào cũng phải phát triển đội ngũ trí thức. Đây là nguyên lý ở đâu cũng thế, thời đại nào cũng thế “Hiền tài là nguyên khí quốc gia”, thể hiện trí tuệ của tri thức loài người. Trong nền kinh tế tri thức, vai trò của đội ngũ trí thức rất quan trọng và có tính chất quyết định”, bà An nói.