Trung ương theo dõi vụ tha tù Phan Sào Nam: Gọi tên Chánh tòa Quảng Ninh

Mới đây, Tòa án nhân dân Cấp cao tại Hà Nội đã mở phiên xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm xem xét kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân Cấp cao tại Hà Nội liên quan quyết định tha tù trước thời hạn đối với Phan Sào Nam.

Hội đồng giám đốc thẩm của Tòa án nhân dân Cấp cao tại Hà Nội đã ra quyết định chấp nhận toàn bộ kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân Cấp cao tại Hà Nội.

Tòa án nhân dân Cấp cao tại Hà Nội xác định, Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh ra các quyết định giảm thời gian chấp hành án đối với phạm nhân Phan Sào Nam là không đủ điều kiện và không có căn cứ pháp luật. Tòa cấp cao đã tuyên hủy các quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù số 587 và số 80 của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh với Phan Sào Nam. Đồng thời quyết định giám đốc thẩm cũng tuyên Phan Sào Nam phải chấp hành bản án trở lại.

Mới đây, thông tin từ cuộc họp của Ban Chỉ đạo trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực ngày 18/11/2021, Ban Chỉ đạo đưa vụ việc xử lý cán bộ, đảng viên tiêu cực trong việc giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù với Phan Sào Nam vào diện Ban Chỉ đạo theo dõi, chỉ đạo.

Có đến 9 tập thể và 29 cá nhân bị xác định sai phạm, tiêu cực bị xử lý và yêu cầu xử lý trách nhiệm.

Tháng 9/2021, tại kỳ họp thứ 6, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã xem xét kết quả kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm trong việc xét, quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù đối với phạm nhân Phan Sào Nam tại Trại giam Quảng Ninh.

Ủy Ban Kiểm tra Trung ương kết luận, Ban cán sự Đảng, Bí thư Ban cán sự Đảng các nhiệm kỳ 2015-2020 và 2020-2025, một số Uỷ viên Ban cán sự Đảng, lãnh đạo và cán bộ Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã vi phạm các quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước; vi phạm các Quy chế làm việc của Tỉnh ủy, BCSĐ TAND tỉnh; vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo trong việc xét, quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho phạm nhân Phan Sào Nam khi không đủ điều kiện.

Vi phạm của Ban cán sự Đảng, TAND tỉnh Quảng Ninh và các cá nhân nêu trên là nghiêm trọng, gây bức xúc trong xã hội, ảnh hưởng xấu đến công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước và uy tín của tổ chức đảng, của ngành Tòa án.

Từ đó, UBKT Trung ương quyết định thi hành kỷ luật: Cảnh cáo Ban cán sự Đảng TAND tỉnh Quảng Ninh các nhiệm kỳ 2015-2020 và 2020-2025; Cảnh cáo các ông: Hoàng Văn Tiền, Tỉnh ủy viên, Bí thư Ban cán sự Đảng, Bí thư Đảng ủy, Chánh án TAND tỉnh Quảng Ninh; bà Phạm Thị Hương Giang, Uỷ viên Ban cán sự Đảng, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Chánh án TAND tỉnh; Nguyễn Trí Chinh, Uỷ viên Ban cán sự Đảng, Phó Chánh án TAND tỉnh; Nguyễn Thúy Hằng, Bí thư Chi bộ, Chánh Tòa Dân sự và Nguyễn Thị Thu Hiền, Phó Trưởng Phòng Kiểm tra nghiệp vụ và Thi hành án, TAND tỉnh Quảng Ninh.

Đồng thời, UBKT Trung ương yêu cầu Ban Thường vụ Đảng ủy Công an Trung ương, Ban cán sự Đảng TAND tối cao, Ban cán sự Đảng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Ban Thường vụ Tỉnh ủy các tỉnh Quảng Ninh, Phú Thọ chỉ đạo xem xét, xử lý các tổ chức, cá nhân có vi phạm, khuyết điểm liên quan đến việc xét, quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho phạm nhân Phan Sào Nam.

Một số cán bộ, đảng viên liên quan đến vụ việc trên hiện đã bị xử lý kỷ luật, dư luận đặt câu hỏi, liệu sau cảnh cáo, ông Hoàng Văn Tiền, Chánh án TAND tỉnh Quảng Ninh cùng các cán bộ liên quan vụ việc trên có tiếp tục bị truy cứu trách nhiệm?

Trao đổi với PV Báo Tri thức và Cuộc sống, luật sư Trương Anh Tú - Chủ tịch TAT Law firm cho rằng, những sai phạm của lãnh đạo, cán bộ, đảng viên thuộc Tòa án Nhân dân tỉnh Quảng Ninh là tình huống pháp lý hy hữu, hiếm khi xảy ra và bị xử lý trong lịch sử tố tụng. Bởi việc cơ quan kiểm sát ra kháng nghị với một bản án là bình thường nhưng kháng nghị với quyết định giảm án là điều chưa từng thấy.

Luật sư Trương Anh Tú cho rằng, cơ quan tiến hành tố tụng địa phương và trung ương sẽ yêu cầu cán bộ giải trình. Nếu xác định do lỗi chủ quan duy ý chí sẽ bị xử lý hành chính. Nếu có sự bất minh, sai phạm nghiêm trọng sẽ xử lý nặng tùy mức độ theo quy định pháp luật.

Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng, khi có quyết định của hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao hủy bỏ quyết định giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù của Chánh án TAND tỉnh Quảng Ninh, cơ quan chức năng cũng sẽ xem xét, làm rõ: Khi ban hành quyết định giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù này, người ban hành quyết định có “biết rõ” là trái pháp luật hay không?

Nếu việc ban hành quyết định này là lỗi cố ý, người ban hành quyết định “biết rõ” là quyết định trái pháp luật nhưng vẫn cố tình ban hành thì người ký quyết định này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Trường hợp người ban hành quyết định này không biết rõ, do lỗi vô ý, chủ quan sẽ không xem xét xử lý hình sự mà chỉ xử lý kỷ luật về đảng và kỷ luật về mặt chính quyền như đã nêu ở trên.

Về mặt lý luận, các quyết định tố tụng hình sự bị hủy bỏ có thể do lỗi cố ý hoặc lỗi vô ý, nếu lỗi cố ý thì đó là hành vi xâm phạm hoạt động tư pháp. Tùy thuộc vào yếu tố lỗi, động cơ, mục đích, tùy thuộc vào hậu quả xảy ra mà hành vi vi phạm là ra quyết định trái pháp luật có thể bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 về tội ra quyết định trái pháp luật theo điều 371, Bộ luật Hình sự 2015.

“Cơ quan chức năng sẽ xem xét quyết định trái pháp luật là quyết định do ai ban hành? Người ban hành quyết định này có biết rõ là trái pháp luật hay không? Trường hợp xác định là quyết định trái pháp luật, việc ban hành quyết định trái pháp luật gây thiệt hại đến lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân như thế nào. Khi đó mới có căn cứ để xem xét có xử lý hình sự đối với hành vi ra quyết định trái pháp luật hay không” - luật sư Cương nêu ý kiến.