Vừa đặt chân tới đầu làng Cát Trù, xã Hùng Việt, Cẩm Khê (Phú Thọ) chúng tôi đã cảm nhận được không khí Tết tràn ngập nơi đây. Những xe chở lá dong xanh mướt, bao đậu xanh bóc vỏ vàng ươm, rồi gạo nếp, hạt tiêu... được người dân rộn ràng, tấp nập chuẩn bị và làn khói mang theo mùi vị đặc trưng của nồi luộc bánh chưng quện vào gió hương thơm bay ngào ngạt khắp một vùng quê.
Nghề làm bánh chưng ở Cát Trù đã có từ rất lâu đời. Lâu đến nỗi những người làm bánh có thâm niên trong xã cũng không nhớ nổi, chỉ biết rằng, xưa kia, bánh chưng Cát Trù đã có mặt ở khắp các chợ quê, được mọi người ưa chuộng. Trải qua những thăng trầm, biến cố, nghề làm bánh chưng ở Cát Trù cũng có nhiều thay đổi.
 |
|
Gia đình Chị Ảnh có thâm niên làm bánh trên 20 năm nay.
|
Với những nguyên liệu cơ bản: Gạo nếp, đỗ xanh, thịt lợn, lá dong cũng như nhiều nơi khác đã làm nên thương hiệu bánh Chưng Cát Trù. Tuy nhiên, điều làm nên sự khác biệt của bánh chưng Cát Trù có lẽ nằm ở khâu chuẩn bị nguyên liệu và cách gói.
Để bánh ngon, không bị nhão thì khâu chuẩn bị nguyên liệu rất quan trọng. Lá dong phải chọn lá bánh tẻ, dày và cuống mỏng được trồng ở các tỉnh như: Hà Giang, Yên Bái... gạo là gạo nếp cái hoa vàng hoặc nếp nhung trồng ở Thái Bình, Nam Định, đỗ xanh phải sạch vỏ, thơm, ngon, thịt lợn thường là thịt ba chỉ hoặc thịt nửa mỡ nửa nạc.
 |
| Lá dong mới được mang về để gói bánh |
Theo người dân nơi đây cho biết, trước khi gói, lá dong cần được rửa sạch, lau khô; gạo vo thật kỹ trước một giờ, để ráo nước, không nên ngâm gạo lâu vì như vậy gạo sẽ bị nở, khó gói và làm chua bánh nhanh; đỗ xanh nấu vừa chín tới, thịt lợn ướp đủ các loại gia vị cho đậm đà, gói xong phải luộc ngay bánh mới xanh.
Để chiếc bánh vuông đẹp, mịn, rền thì lúc gói phải đỗ trong gạo, gạo trong lá và gói chặt tay. Khi bánh chín có màu xanh dịu nhẹ của lá dong, vị thơm sánh quyện của đỗ xanh với thịt lợn, dẻo ngon của gạo nếp khiến người thưởng thức cảm nhận được một món ăn vừa ngon vừa đậm đà và mang đặc trưng riêng của địa phương.
 |
|
Gia đình chị Ảnh đang đang bật chuyển bị Tết
|
Đang nhanh tay vớt những chiếc bánh vuông vắn vừa chín để kịp thời gian giao cho khách chị Lê Thị Ảnh (khu 3, Cát Trù, xã Hùng Việt) chia sẻ: "Những ngày thường, gia đình tôi làm khoảng 40- 50 kg gạo/ngày, bán chủ yếu tại Hà Nội, vào ngày Tết, nhu cầu sử dụng bánh chưng tăng gấp 3- 4 lần, trung bình 1 ngày, tôi xuất ra thị trường trên 3.000 chiếc bánh.
Bánh chín, vớt ra, rửa sạch sau đó xếp 2 chiếc úp vào nhau để lên một chiếc bàn và dùng một tấm ván đặt lên trên, đặt thêm một số vật nặng, như cái cối đá hay chiếc nồi gang to đầy nước, để ép cho bánh ráo nước, rền và ngon, có màu tươi xanh hấp dẫn và có thể để lâu không bị mốc.
 |
|
Tại Cát Trù, từ người già, người trẻ đều hối hả rửa lá, vo gạo, gói bánh.
|
Ngày xưa, cuộc sống khó khăn, bánh chưng chỉ được ăn vào dịp lễ, Tết nhưng hiện nay, kinh tế khá giả, bánh chưng được người tiêu dùng sử dụng hàng ngày. Vì vây, nghề làm bánh chưng Cát Trù có quanh năm, đặc biệt vào các dịp Tết Nguyên Đán, nhu cầu lại tăng cao và đây được coi là vụ sản xuất chính trong năm.
Chị Lê Thị Ảnh cho biết: ''Bắt đừ ngày 15/12 âm lịch đến Tết Nguyên Đán, chúng tôi phải huy động tất cả các thành viên trong gia đình, người già, trẻ con làm việc nhẹ, người lớn làm việc nặng hơn, đồng thời thuê thêm 10- 15 lao động/ngày để đáp ứng tốt nhu cầu tiêu dùng bánh chưng của người dân trong dịp Tết'. Những ngày này, trung bình 1 ngày, gia đình tôi gói khoảng trên 3 tạ gạo, chủ yếu đổ buôn cho các tiểu thương, nhà hàng trên địa bàn và các tỉnh lân cận''.
 |
|
Nồi bánh chưng đang bập bùng lửa cháy suốt ngày đêm ở làng Cát Trù
|
Vì thế từ sáng đến đêm lúc nào trong nhà chị Ảnh cũng như các hộ dân trong thôn nhộn nhịp tiếng người ra vào tấp nập và bếp cũng luôn đỏ lửa, thế mới nói Tết đến với làng bánh Cát Trù sớm hơn mọi nơi, mùi thơm của gạo nếp, đậu xanh và thịt lợn hòa quyện vào nhau lan tỏa khắp xóm khiến cho không khí Tết tràn ngập cả một làng quê.
Chúng tôi rời Cát Trù khi bóng chiều đã ngả mà trong tôi không thể rời khỏi hình ảnh những chồng lá dong xanh mướt, những thúng gạo nếp thơm tho và nồi bánh chưng đang bập bùng lửa cháy suốt ngày đêm.
>>>>Xem thêm Video: Làng bánh chưng Tranh Khúc hối hả đơn hàng dịp Tết
Sông Thao