Quảng Ninh mua máy xét nghiệm COVID-19: Dấu hỏi bất thường về Cty Y tế Việt, Ánh Sao?

Ký hợp đồng mà thay đổi giá bán là có sự bất thường

Vụ việc Giám đốc CDC Hà Nội cùng 6 bị can bị khởi tố, bắt giam do đã câu kết, gian lận, thông đồng, nâng khống giá trị gói thầu mua sắm hệ thống Realtime PCR tự động xét nghiệm COVID-19 lên 7 tỷ trong khi giá nhập khẩu chỉ 2,3 tỷ gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng cho Nhà nước đang thu hút sự quan tâm của dư luận.

Cùng thời điểm trên, dư luận và báo chí cũng thông tin về việc tỉnh Quảng Ninh đầu tư mua hệ thống máy xét nghiệm virus SARS-CoV-2 (máy RT-PCR tự động) cao hơn nhiều lần so với giá thực tế.

Theo tìm hiểu, thiết bị Realtime PCR của Hãng Qiagen (Đức) đã được Sở Y tế Quảng Ninh ký hợp đồng mua bán ngày 1/3 với liên danh nhà thầu Công ty CP đầu tư và xuất nhập khẩu Y tế Việt - Công ty CP thiết bị y tế Ánh Sao, với giá trên 8,4 tỷ đồng.

Ngày 23/3, sau cuộc làm việc của C03 với Sở Y tế (làm việc ngày 15/3), Sở Y tế đã ký phụ lục hợp đồng, giảm giá thiết bị này xuống 7 tỷ đồng. Ngày 19/3, Sở Y tế đã chuyển tạm ứng 4,2 tỷ đồng cho bên trúng thầu, nhưng hôm 21/4 bên trúng thầu đã hoàn lại 4,2 tỷ này. Ngày 23/4, lãnh đạo Sở Y tế Quảng Ninh cho biết họ mua thiết bị với giá 5,2 tỷ đồng.

Dù mới đây, Sở Y tế Quảng Ninh đã lên tiếng cho biết, quy trình mua thiết bị được thực hiện công khai, minh bạch, với giá cạnh tranh, đúng quy định pháp luật. Đồng thời cho hay, hiện phía tỉnh Quảng Ninh vẫn chưa thanh quyết toán tiền mua máy xét nghiệm RT-PCR tự động với nhà cung cấp và phía nhà cung cấp khẳng định sẽ không lấy lãi so với giá của nhà nhập khẩu thiết bị này.

Tuy nhiên với việc Sở y tế đã ký hợp đồng với liên danh nhà thầu Công ty CP đầu tư và xuất nhập khẩu Y tế Việt - Công ty CP thiết bị y tế Ánh Sao với mức giá 8,4 tỷ đồng nay giảm xuống 5,2 tỷ đồng và việc chuyển tiền tạm ứng cho doanh nghiệp và doanh nghiệp hoàn lại tiền tạm ứng vẫn khiến dư luận hoài nghi về sự khuất tất.

Hơn nữa, mức giá 5,2 tỷ đồng vẫn cao hơn mức 2,3 tỷ đồng giá nhập khẩu mà CO3 vừa công bố liên quan vụ CDC Hà Nội, cao hơn mức CDC Quảng Trị mua hệ thống máy Realtime PCR chỉ 1,45 tỷ đồng.

Trao đổi với PV Kiến Thức, luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, thông tin như trên cho thấy sự không rõ ràng và có nhiều bất thường.

Bởi trong kinh doanh thương mại, bên bán hàng bao giờ cũng mong muốn bán được giá cao nhất có thể, còn bên mua hàng bao giờ cũng mong mua giá rẻ nhất.

Khi hai bên là Sở Y tế Quảng Ninh và Liên danh nhà thầu Công ty CP đầu tư và xuất nhập khẩu Y tế Việt - Công ty CP thiết bị y tế Ánh Sao đã thỏa thuận thống nhất với nhau về giá cả, phương thức thanh toán đối với loại hàng hóa, dịch vụ cụ thể đi đến ký kết hợp đồng rất hiếm khi giá cả bị thay đổi trừ trường hợp thôi trường có biến động quá lớn trong khi việc thực hiện hợp đồng kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm...

Thông tin sự việc ở trên cho thấy hợp đồng hai bên ký kết là 8,4 tỷ đồng, đây là loại máy móc thiết bị hiếm vào thời điểm này, trên thế giới nhiều nước đang cần dùng vào việc sản xuất không đủ cung cấp nên giá cả có thể tăng lên chứ không thể giảm đi vào thời điểm dịch bệnh đang bùng phát như thế này.

“Cần phải làm rõ việc hai bên ký phụ lục hợp đồng giảm giá xuống dưới mức giá máy móc thiết bị mà CDC Hà Nội đã mua và bị khởi tố là lý do gì? Hơn nữa việc giá giảm từ 8,4 tỷ xuống 5,2 tỷ đồng cũng như việc thanh toán một phần tiền sau đó hủy hợp đồng trả lại tiền... cho thấy, hợp đồng này có vấn đề nên mới có sự thay đổi, sửa đổi, cung cấp nhiều thông tin khác nhau như vậy” - luật sư Đặng Văn Cường cho biết.

Luật sư Cường cho rằng, vấn đề này cơ quan chức năng sẽ xác minh làm rõ. Nếu có sai phạm giống như trung tâm kiểm soát bệnh tật Hà Nội thì phải xem xét xử lý nghiêm minh theo quy định pháp luật.

“Hệ thống Realtime PCR tự động xét nghiệm COVID-19 không phải là loại hàng hóa đặc biệt, không phải là vũ khí khí tài quân sự nên sẽ có giá cả thị trường. Giá cả khi mua tại nước ngoài, thuế, phí nhập khẩu và giá chào bán niêm yết trong nước chắc chắn là sẽ rất rõ ràng. Không thể mỗi đơn vị bán một giá, mỗi người mua một giá trên nhau đến hàng tỷ đồng như vậy”- luật sư Cường đặt vấn đề.

Theo ông, đây là vấn đề liên quan đến đạo đức, ý thức trách nhiệm trong phòng chống bệnh dịch, ngoài ra còn liên quan đến sai phạm có thể truy cứu trách nhiệm hình sự. Bởi vậy, vấn đề này cơ quan thanh tra và cơ quan điều tra phải xác minh làm rõ nếu có dấu hiệu cấu kết để thổi giá, làm thất thoát tài sản của nhà nước thì phải xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật.

Nếu khuất tất, thay đổi giá… có thoát trách nhiệm?

Luật sư Cường phân tích, theo quy định, đối với tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng, hành vi cấu thành tội phạm từ thời điểm thực hiện hoạt động đấu thầu hoặc chỉ định thầu.

Nếu có người thực hiện một trong các hành vi quy định tại khoản một Điều 222 Bộ luật hình sự gây hậu quả thiệt hại từ 100.000.000 đồng của nhà nước trở lên sẽ cấu thành tội danh này. Hành vi tội phạm hoàn thành kể từ thời điểm thực hiện hoạt động đấu thầu hoặc chỉ định thầu. Nếu việc chỉ định thầu có gian dối gây thiệt hại đến tài sản của nhà nước thì hành vi thỏa mãn dấu hiệu của tội danh này, không thuộc vào việc đối tượng đã sử dụng số tiền đó hay chưa.

Còn đối với các tội danh như tội lạm dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, hành vi xảy ra khi người có chức vụ quyền hạn đã thực hiện hành vi sai công vụ của mình, không phụ thuộc vào việc sau đó họ khắc phục hậu quả như thế nào.Đối với tội tham ô tài sản, hành vi thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm khi thực hiện hành vi nhầm chiếm đoạt số tiền do mình quản lý, không phụ thuộc vào việc số tiền đấy đã bị chiếm đoạt trên thực tế hay chưa.

Vấn đề lý luận về cấu thành tội phạm, thời điểm phạm tội hoàn thành là những vấn đề cơ bản của luật hình sự đã được quy định rất rõ đối với từng tội danh. Bởi vậy, cơ quan điều tra sẽ xác minh làm rõ hành vi sai phạm hay không, nếu có thì hành vi thực hiện từ thời điểm nào, gây hậu quả ra sao.

Trong trường hợp cơ quan điều tra có căn cứ cho thấy có hành vi cấu kết với nhau để thổi giá máy móc, thiết bị y tế nhằm chiếm đoạt tiền ngân sách nhà nước, hành vi cấu thành tội phạm từ thời điểm các bên ký kết hợp đồng và chuyển tiền tạm ứng. Sau đó nếu hợp đồng bị hủy bỏ, hoàn lại tiền, đây chỉ là biện pháp khắc phục hậu quả. Trong trường hợp này cơ quan điều tra cũng sẽ khởi tố vụ án và khởi tố bị can đối với những người có liên quan.

Liên quan vụ việc trên, một tình tiết rất đáng lưu tâm là giá cả đã thay đổi sau khi cơ quan điều tra làm việc, đây có phải là lý do để thay đổi nội dung hợp đồng hay không, nếu hợp đồng là công khai, minh bạch, đúng pháp luật, giá cả hợp lý đúng với giá thị trường thì tại sao phải thay đổi giá cả như vậy?

Trong vụ án xảy ra tại CDC Hà Nội, giá mua hơn 7 tỷ đồng đối với loại hàng hóa thiết bị này, cơ quan điều tra đã xác định là có dấu hiệu thổi giá chiếm đoạt nhiều tỷ đồng để trục lợi, vậy giá cả trong hợp đồng của Sở y tế Quảng Ninh còn cao hơn rất nhiều. Vậy nguyên nhân tại sao là câu chuyện cần phải được làm rõ.