Phó Thủ tướng: Giá thuốc lá ở Việt Nam rất thấp

Do vậy, đại biểu đề nghị cần đánh giá tác động kỹ lưỡng và toàn diện về tính hiệu quả của việc bổ sung mặt hàng nước giải khát có đường theo TCVN vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt để đảm bảo mục tiêu của chính sách là bảo vệ sức khỏe người dân.

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy  (đoàn Tây Ninh) cho rằng, cần có lộ trình tăng thuế hợp lý để ngăn chặn hiểm họa thuốc lá. Theo đại biểu, so với thế giới, Việt Nam nằm trong top các quốc gia có "giá thuốc lá rẻ nhất, thuế thấp nhất, tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc nhiều nhất", dẫn đến thiệt hại về kinh tế, chi phí y tế mỗi năm 1,14% GDP.

Với quan điểm bảo vệ các thế hệ hiện nay và tương lai khỏi các hậu quả tàn phá của thuốc lá đối với sức khỏe, kinh tế, xã hội, môi trường, đại biểu đề nghị Chính phủ, Quốc hội xem xét thêm phương án 3: cụ thể, mốc năm 2026 là thuế suất 75% và thuế tuyệt đối là 5000 VNĐ, tịnh tiến đến thuế suất 75% và thuế tuyệt đối 15.000 VNĐ/bao thuốc lá vào năm 2030. Đồng thời, cần có định hướng sau năm 2023 sẽ tăng mỗi năm lên tỷ lệ nhất định để tiến đến đạt các mục tiêu của công ước khung về kiểm soát thuốc lá của Liên Hợp Quốc và mục tiêu phát triển bền vững của nước ta.

Ủng hộ tăng thuế thuốc lá để giải quyết vấn đề sức khỏe và môi trường, đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cũng đề nghị cần có lộ trình tăng thuế hợp lý, tránh gây ảnh hưởng quá lớn đến doanh nghiệp và người dân. Đồng thời, cần xem xét các mặt hàng khác như thuốc lào, thuốc lá điện tử.

Trong khi đó, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho rằng, thuốc lá, rượu bia là những sản phẩm có hại cho sức khỏe nên cần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm này. Tuy nhiên, theo đại biểu, cần xem xét tăng thế nào để thay đổi hành vi.

Đại biểu không đồng tình với việc tăng thuế nhỏ giọt theo năm vì không thay đổi hành vi, mà nên tăng theo đợt, lần đầu có thể tăng khoảng 10-15%, sau đó 5 năm sau sẽ tăng tiếp đợt 2, đồng thời tăng cường tuyên truyền, vận động người dân, nâng cao ý thức và doanh nghiệp có thời gian để chuyển đổi sản xuất sản phẩm khác, như vậy mới có tác dụng.

Phát biểu tranh luận, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TPHCM) nhấn mạnh, thuế tiêu thụ đặc biệt có một chức năng quan trọng là nhằm định hướng hành vi người tiêu dùng, để bảo vệ sức khỏe cho người dân. Thực tế cho thấy việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh ở Việt Nam rất tốt. Tuy nhiên, chi phí y tế của nước ta tốn nhiều vào việc điều trị các loại bệnh tật, đặc biệt là bệnh tiểu đường và bệnh phổi. Do vậy, đại biểu đề nghị cần phải quyết liệt trong thực hiện áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá. Cần đặt mục tiêu cụ thể đến năm 2045, Việt Nam có thể trở thành quốc gia không còn người hút thuốc lá.

Phát biểu giải trình, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho hay, đối với việc đánh thuế nước giải khát có đường, theo tiêu chuẩn của Việt Nam với hàm lượng là 5g/100ml, tiêu chuẩn của Việt Nam là do Chính phủ quy định. Vì vậy, khi Chính phủ quy định thi sẽ quy định loại nước giải khát nào không phải đánh thuế tiêu thụ đặc biệt, đại biểu lo ví dụ như nước dừa có phải đánh thuế tiêu thụ đặc biệt hay không, sữa hay sản phẩm từ sữa, sản phẩm lỏng có lợi cho dinh dưỡng hay là nước hoa quả nguyên chất, ca cao...  những loại này không phải đánh thuế tiêu thụ đặc biệt, Chính phủ sẽ có quy định tại nghị định.

Về lý do tại sao chúng ta lại đánh thuế đối với nước giải khát có đường mà lại không đánh thuế đối với các chất đường rắn, ông Phớc cho hay, vì dạng lỏng theo Tổ chức Y tế thế giới và các tổ chức y tế đánh giá là dạng nước giải khát có đường lỏng thì sẽ hấp thụ vào gan rất nhanh, như vậy sẽ gây ra các bệnh, ví dụ như bệnh tiểu đường hoặc là các bệnh khác. Đối với loại đường thể rắn thì dung nạp sẽ chậm hơn và tác động sẽ chậm hơn, vì vậy được kiểm soát và ngăn ngừa tốt hơn. Cho nên, đánh thuế nước giải khát có đường là lý do như vậy.

Về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, thuốc lá gây ra hậu quả nghiêm trọng, mỗi năm có khoảng 40.000 người tử vong do hút thuốc lá, và Việt Nam phải tốn khoảng 1 tỷ USD để chữa trị các bệnh liên quan. Trong khi đó, giá thuốc lá ở Việt Nam rất thấp, chỉ khoảng 6.000 - 20.000 đồng/bao. “Bình quân khoảng 7000 đồng tiền thuế trên một bao thuốc lá ở Việt Nam, nhưng ở Singapore tính ra phải là 200.000 đồng”, Phó Thủ tướng cho hay.

Trong khi mua một bao thuốc lá ở Singapore có thể lên đến 50 Đô la Sing. "Tính ra bình quân khoảng 9.000 đồng/điếu thuốc lá, tức là đắt hơn cả một bao thuốc lá rẻ nhất của Việt Nam", Phó Thủ tướng lý giải. Ngoài thuốc lá điếu, theo Phó Thủ tướng, các sản phẩm khác như xì gà, thuốc lá để hút, hít, nhai, ngửi cũng sẽ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt 75%.

Về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với điều hòa nhiệt độ, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho rằng việc đánh thuế điều hòa cũng nhằm hạn chế việc sử dụng năng lượng hóa thạch, ảnh hưởng đến biến đổi khí hậu, và các chất gây hại cho tầng ozon.