Ông Trương Quốc Cường không bị xử lý hình sự vụ Cửu Long “ỉm” 3,8 triệu USD…vì sao?

Cơ quan cảnh sát điều tra, Bộ Công an (C03) vừa ban hành Kết luận điều tra vụ án hình sự "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" xảy ra tại Bộ Y tế, Công ty cổ phần dược phẩm Cửu Long và các đơn vị liên quan.

Trong vụ án này, 8 bị can bị đề nghị truy tố, trong đó, bị can Cao Minh Quang, cựu Thứ trưởng Bộ Y tế bị đề nghị truy tố về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.

Theo kết luận điều tra, năm 2005, Chính phủ phê duyệt kế hoạch dự trữ thuốc Tamiflu và sản xuất thuốc Oseltamivir dùng trong phòng, chống cúm A H5N1.

Năm 2006, Bộ Y tế đặt hàng Công ty Dược Cửu Long (doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước) sản xuất 5 triệu viên Oseltamivir với giá gần 146 tỷ đồng. Lương Văn Hóa (khi đó là Tổng Giám đốc Công ty Dược Cửu Long và cấp dưới mua từ Công ty Mambo (Singapore) 525 kg nguyên liệu, giá gần 9 triệu USD.

Sau đó, giá nguyên liệu giảm nên phía Mambo đồng ý giảm giá 3,8 triệu USD cho Công ty Dược Cửu Long. Tuy nhiên, Lương Văn Hóa đã không báo cho Bộ Y tế biết mà dùng số tiền này để bổ sung vốn cho hoạt động kinh doanh.

Năm 2007, bà Phạm Thị Minh Nga lúc đó là kế toán trưởng Ban Quản lý Kế hoạch phòng chống dịch cúm A đã trình ông Dương Huy Liệu và sau đó là ông Nguyễn Nam Liên ký biên bản thanh lý hợp đồng với Công ty Dược Cửu Long. Tuy nhiên cả ba người này bị xác định đã không rà soát, phát hiện Công ty Dược Cửu Long được giảm giá 3,84 triệu USD.

Năm 2008, Bộ Y tế thành lập ban chỉ đạo giải quyết các vấn đề liên quan thuốc cúm do Thứ trưởng Cao Minh Quang làm Trưởng ban. Tuy nhiên ông Quang cũng không chỉ đạo kiểm tra, làm rõ khoản tiền 3,84 triệu USD mà Công ty Dược Cửu Long nợ nhà cung cấp trước khi báo cáo Chính phủ.

Năm 2010, Thanh tra Chính phủ phát hiện Công ty Dược Cửu Long để ngoài sổ sách hơn 3,8 triệu USD nên yêu cầu nộp lại. Tuy nhiên, Hóa chỉ đạo cấp dưới chuyển số tiền này ra nước ngoài, thanh toán cho 11 hợp đồng mua nguyên liệu khác, không phải để sản xuất Oseltamivir.

Cơ quan điều tra đã trao đổi quan điểm xử lý với Bộ Tài chính, và nhận được hồi âm thể hiện 3,8 triệu USD đã bị thanh toán không đúng quy định, và đó là khoản chênh lệnh giá phải hoàn trả cho ngân sách Nhà nước. Bộ Y tế cũng khẳng định số tiền trên là khoản giảm giá nguyên liệu, phải nộp lại theo quy định.

Kết luận xác định, thực tế đến nay Công ty Dược Cửu Long vẫn chưa thanh toán 3,84 triệu USD tiền mua nguyên liệu Oseltamivir cho Công ty Mambo. Bộ Tài chính và Bộ Y tế cho rằng, đây là khoản chênh lệch giá nên về nguyên tắc thì Công ty Dược Cửu Long phải nộp lại cho ngân sách Nhà nước. Sau thời gian dài thanh tra, tháng 6/2014, hồ sơ được chuyển sang Bộ Công an để điều tra.

Kết luận nêu rõ, năm 2008, ông Cao Minh Quang được Bộ trưởng phân công làm Trưởng ban chỉ đạo giải quyết những vấn đề liên quan đến thuốc phòng chống dịch cúm A. Sau đó, ông Quang cho lập đoàn kiểm tra tra liên ngành do ông Nguyễn Việt Hùng – nguyên Cục phó Quản lý dược làm trưởng đoàn đến làm việc tại Công ty Dược Cửu Long.

Sau khi kiểm tra, Đoàn Kiểm tra xác định Công ty Dược Cửu Long chưa thanh toán 3,8 triệu USD còn lại cho nhà cung cấp nguyên liệu. Dù vậy, ông Cao Minh Quang đã ký duyệt kết quả kiểm tra, dự thảo báo cáo Thủ tướng mà không kiến nghị tiếp tục kiểm tra số tiền 3,8 triệu USD Công ty Dược Cửu Long giữ lại. Cục trưởng Cục Quản lý dược khi đó cũng không có ý kiến chỉ đạo kiểm tra, làm rõ.

Sau khi Bộ Tài chính có công văn yêu cầu tiếp tục kiểm tra làm rõ, ông Cao Minh Quang vẫn không chỉ đạo thực hiện kiểm tra để thu hồi số tiền hơn 3,8 triệu USD này, gây thiệt hại cho nhà nước.

Ông Cao Minh Quang cho rằng việc kiểm tra tài chính là của thứ trưởng phụ trách tài chính, không thuộc nhiệm vụ mình được giao. Nhưng vì "bận nhiều việc" nên không đề xuất hay giao đơn vị chức năng kiểm tra tiếp.

Quá trình điều tra, ông Quang thừa nhận có thiếu sót khi không thực hiện kiến nghị của Bộ Y tế nên không biết Dược Cửu Long đã được giảm giá mua nguyên liệu số tiền hơn 3,8 triệu USD. Bị can xin tự nguyện khắc phục hậu quả.

Cơ quan CSĐT Bộ Công an nhận định ông Quang đã không thực hiện đầy đủ trách nhiệm được giao, phạm vào tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, bị can đã thừa nhận hành vi phạm tội, thành khẩn khai báo, nên cơ quan điều tra đề nghị giảm nhẹ trách nhiệm hình sự khi truy tố, xét xử.

Theo kết luận điều tra, đối với ông Trương Quốc Cường, khi đang giữ chức Cục trưởng Quản lý dược có biết Bộ Tài chính đề nghị tiếp tục kiểm tra tiền tại Dược Cửu Long. Tuy nhiên, do cựu Thứ trưởng Cao Minh Quang không chỉ đạo tiếp nên ông Cường yêu cầu rồi được công ty dược nói sẽ thanh toán tiền trước 20/3/2009.

Sau đó, ông Cường giao Nguyễn Việt Hùng trực tiếp báo cáo ông Quang. Bản thân ông Cường không tham gia tiếp nên không biết những diễn biến sau đó. Bộ Công an đánh giá hành vi của ông Cường không có cơ sở xem xét trách nhiệm hình sự.