Ông cha ta nói “nguyên khí quốc gia” nhưng thế nào là nhân tài?

Chiều ngày 10/6, Quốc hội họp phiên toàn thể hội trường, thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức. 

Các đại biểu đã thảo luận về nhiều nội dung được sửa đổi, bổ sung của dự luật như về đối tượng là công chức, chính sách đối với người có tài năng, hình thức xử lý kỷ luật đối với cán bộ, công chức đã nghỉ việc, nghỉ hưu, về hình thức kỷ luật giáng chức, thời hiệu xử lý kỷ luật đối với cán bộ công chức, hình thức xử lý kỷ luật đối với viên chức đã nghỉ hưu, thời hiệu xử lý kỷ luật đối với viên chức…

Theo đại biểu Tám, hiện có nhiều quan niệm khác nhau về nhân tài và chưa có văn bản nào xác định rõ thế nào là nhân tài, người có tài năng. Đại biểu Tám kiến nghị cần bổ sung vào dự thảo Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức sửa đổi quy định xác định thế nào là nhân tài, để có chính sách đãi ngộ phù hợp.

Đồng quan điểm trên, đại biểu Y Khút Niê (Đắk Lắk) rất băn khoăn trường hợp tuyển dụng, đãi ngộ với người có tài năng và đề nghị làm rõ tiêu chí, khái niệm về người có tài năng trong dự thảo Luật để khi Luật có hiệu lực thi hành sẽ được áp dụng thống nhất, tránh tình trạng luật quy định chung chung mỗi nơi hiểu một kiểu xét tuyển công chức một cách tùy tiện, không bảo đảm chọn đúng người có tài năng vào các cơ quan nhà nước.

Đại biểu Võ Thị Như Hoa (Đà Nẵng) băn khoăn quy định giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết chính sách phát triển thu hút, trọng dụng và chế độ đãi ngộ đối với người có tài năng, đồng thời giao người đứng đầu cơ quan tổ chức quản lý công chức quy định chế độ đãi ngộ người có tài năng áp dụng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc phạm vi quản lý.

Đại biểu Võ Thị Như Hoa cho rằng, việc giao quy định như dự thảo sẽ khiến cho nhiều cơ quan cùng ban hành chế độ sử dụng, đãi ngộ người có tài năng dẫn đến việc áp dụng thiếu đồng bộ thống nhất. Hơn nữa quy định về chế độ sử dụng, đãi ngộ người có tài năng phải là quy định mang tính chất quy phạm.

Do đó, đại biểu cũng đề nghị luật cần có khái niệm thế nào là người có tài năng và Chính phủ quy định tiêu chí để thu hút người có tài năng và giao cho UBND cấp tỉnh quy định chế độ sử dụng, đãi ngộ đối với người có tài năng sau khi được Hội đồng nhân dân cấp tỉnh thông qua.

Đại biểu Lê Thanh Vân – Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau nhấn mạnh, đã đến lúc phải trọng dụng nhân tài một cách thực sự bởi hiện nay nhân tài đang lãng phí rất nhiều và cần có luật riêng về vấn đề này mới bảo đảm khơi thông và phát huy nguồn lực này.

Tại tờ trình gửi đến Quốc hội, Chính phủ đề xuất 2 phương án bỏ hình thức kỷ luật "giáng chức" và giữ hình thức kỷ luật "giáng chức" trong Luật. Trong khi đó, Chính phủ chọn phương án 1, là bỏ hình thức kỷ luật giáng chức. Tuy nhiên, thảo luận tại Hội trường, nhiều đại biểu đã có ý kiến trái chiều về việc bỏ hay giữ quy định giáng chức.

Đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) khi thảo luận đã dẫn tờ trình của Chính phủ giải trình lý do bỏ phương án kỷ luật giáng chức bởi hình thức này dễ dẫn đến tình trạng nể nang, không phù hợp với vị trí việc làm vì đã xác định đủ số lượng lãnh đạo quản lý.

Đại biểu Tám cho rằng, giải trình như vậy tính thuyết phục chưa cao. Nếu vì lý do nể nang mà không áp dụng hình thức giáng chức thì đó là lỗi chủ quan của chủ thể có thẩm quyền và lỗi này có thể xử lý được. Còn lý do vị trí đã được xác định đủ nên giáng chức không biết sắp xếp vào đâu, ông cho rằng vẫn có thể sử dụng người này vào vị trí chuyên viên.

 

Do vậy, đại biểu Tám đề nghị nên giữ hình thức kỷ luật giáng chức, phù hợp với nguyên tắc "có lên, có xuống" trong công tác cán bộ.

Đồng quan điểm, đại biểu Mong Văn Tình (Nghệ An) ủng hộ việc giữ giáng chức, vì nếu bỏ hình thức này thì chỉ còn “khiển trách”, “cảnh cáo”, “hạ bậc lương”, “cách chức” và “buộc thôi việc”.

“Nếu chưa đến mức cách chức nhưng chỉ hạ bậc lương lại quá nhẹ, nhưng từ trưởng phòng vi phạm mà cách chức là phủ nhận mọi nỗ lực của công chức đó trong một quá trình dài, trong khi công chức chỉ vi phạm khi làm trưởng phòng”, Đại biểu Mong Văn Tình nói và đề nghị chỉ giáng chức để “tận dụng chất xám” và cho công chức có cơ hội sửa sai, phấn đấu vươn lên.

Ở chiều ngược lại, đại biểu Nguyễn Thị Phúc (đoàn Hưng Yên) cho rằng nên bỏ giáng chức trước hết để đảm bảo tương ứng với 4 hình thức xử lý đảng viên: Khiển trách, cảnh cáo , cách chức, buộc thôi việc.

Theo đại biểu Phúc, việc áp dụng hình thức giáng chức sẽ dẫn tới tình trạng nể nang né tránh không đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.

"Về hình thức kỷ luật giáng chức sẽ xung đột với việc bố trí công chức theo bố trí việc làm bởi hình thức giáng chức thực chất chỉ là bổ nhiệm vào vị trí chức vụ thấp hơn, trong khi vị trí đó đã các định đủ số lượng lãnh đạo quản lý. Hơn nữa người bị xử lý kỷ luật giáng chức mà vãn công tác trong cơ quan cũ, vẫn trong lĩnh vực chuyên môn cũ sẽ gây khó khăn cho người lãnh đạo mới trong thực hiện nhiệm vụ và tham mưu", đại biểu Phúc nói.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) muốn bỏ kỷ luật giáng chức vì hình thức này có khả năng được áp dụng để bao che, cảm tính trong xử lý cán bộ vi phạm. Đại biểu Hòa cho rằng, sẽ là không phù hợp nếu cán bộ bị kỷ luật nặng đến mức cách chức mà xử giáng chức vì nể nang, thiếu tính răn đe.

Về việc xử lý kỷ luật đối với cán bộ, công chức đã nghỉ việc, nghỉ hưu, nhiều đại biểu cho rằng, quy định xử lý kỷ luật cán bộ, công chức nghỉ việc, nghỉ hưu mới phát hiện có hành vi vi phạm trong thời gian công tác là phù hợp với thực tiễn.

Đại biểu Phạm Văn Hoà (Đồng Tháp) cho rằng, việc bổ sung nội dung trên là phù hợp với thực tiễn vì thời gian qua nhiều trường hợp nghỉ việc, nghỉ hưu mới phát hiện sai phạm nhưng tổ chức gặp khó trong xử lý kỷ luật do luật hiện hành chưa quy định cụ thể. Đây là quy định cần thiết để răn đe cán bộ, công chức, sao cho khi làm việc phải đề cao trách nhiệm cá nhân.

Đại biểu Nguyễn Thị Phúc ( Hưng Yên) cho rằng, việc xử lý kỷ luật cán bộ, công chức đã nghỉ hưu thể hiện không có vùng cấm, là chế tài nghiêm khắc nhằm đẩy mạnh công cuộc phòng, chống tham nhũng, loại bỏ cán bộ suy thoái, tha hóa, làm trong sạch đội ngũ.

Tuy nhiên, nữ đại biểu bày tỏ băn khoăn những văn bản quyết định mang tính pháp lý có chữ ký của cán bộ, công chức trong thời gian công tác trước đây, sau khi bị kỷ luật còn có hiệu lực hay không? Quy định như thế nào để tránh thiệt cho người chịu tác động bởi những văn bản đó.

Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng cho rằng, người nghỉ hưu có thể bị xử lý kỷ luật về Đảng, thậm chí kỷ luật xóa tên, có thể bị xử lý về hình sự nhưng lại xử lý kỷ luật thì không đúng. Vì người đó không còn là công chức, không còn trong cơ quan, đơn vị đó nữa. Do đó, nên bỏ quy định này.

Đề cập đến bản chất của việc xử lý kỷ luật cán bộ, công chức đã nghỉ hưu mới phát hiện hành vi vi phạm trong thời gian công tác là xử lý hồi tố, đại biểu Mong Văn Tình ( Nghệ An) đề nghị cân nhắc luật hóa việc xóa tư cách chức vụ.

“Nếu chỉ xóa tư cách chức vụ đã đảm nhiệm thực chất chỉ là “xóa cái danh”, mà quan trọng hơn là các chế độ, chính sách kèm theo như hệ số phụ cấp, thưởng và một số chế độ khác cán bộ đã được hưởng có truy thu không?”, đại biểu Tình nói và cho biết thêm, việc xóa tư cách chức vụ đã đảm nhiệm còn ảnh hưởng đến những quyết định, văn bản do cán bộ, công chức đó đã ký kể từ thời điểm có hành vi vi phạm. Nếu luật hóa quy định này, đồng nghĩa giá trị pháp lý các văn bản quyết định do cán bộ, công chức, viên chức đó ký khi còn đương chức không còn hiệu lực.