Nhà ở xã hội sẽ “xoá” thảm họa chung cư mini?!

TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam, nói như trên khi trao đổi với PV Tri thức và Cuộc sống.

Trong các loại hình về nhà ở hiện nay, rõ ràng, nhu cầu nhà ở dành cho người thu nhập thấp rất cao, thậm chí là điểm nóng. Nhà nước mới đặt ra đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030". Tuy nhiên, thực tế hiện nay, nhiều địa phương, nhất là Hà Nội đang thiếu nhà ở xã hội khi nguồn cung vẫn èo uột.

Có cầu ắt có cung, thời gian qua, ở Hà Nội, một số hộ gia đình đã xây dựng chung cư mini có quy mô nhỏ, thu hút được số đông đối tượng di cư tự do như học sinh, sinh viên, người lao động.

Thảm họa cháy chung cư mini vừa qua cho thấy, chúng ta thiếu quản lý, thiếu các cơ sở pháp lý như tiêu chuẩn khai thác, sử dụng. Công tác giám sát kiểm tra quá trình khai thác sử dụng, nhất là kiểm tra về Phòng cháy chữa cháy (PCCC) chưa được tiến hành thường xuyên với loại hình nhà ở kiểu này.

Dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) đã có những cải cách thủ tục hành chính về đầu tư, giao đất, lựa chọn chủ đầu tư, xác định giá bán, giá thuê, có chính sách khuyến khích doanh nghiệp tích cực tham gia đầu tư dự án nhà ở xã hội như miễn tiền sử dụng đất, vay vốn với lãi suất ưu đãi…

Người thụ hưởng chính sách nhà ở xã hội cũng được giảm bớt thủ tục xác định đối tượng mua nhà ở xã hội, trong đó bỏ tiêu chí về cư trú, công dân Việt Nam chỉ cần có đủ điều kiện về thu nhập và nhà ở. Việc giảm thủ tục với nhà đầu tư, làm rõ hơn điều kiện để người dân có thể tiếp cận nhà ở xã hội sẽ góp phần thúc đẩy nhà ở xã hội.

Tuy nhiên, tôi cho rằng, bên cạnh việc dễ dàng tiếp cận, điều quan trọng là phải đầu tư xây dựng mạnh lên. Thực tế, thời gian qua, chúng ta cũng thấy khó khăn trong việc thực hiện đề án 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội. Đối với một số đô thị như Hà Nội, TP HCM, chúng ta thấy càng khó khăn hơn nữa. Mô hình nhà ở xã hội tập trung, mô hình nhà ở xã hội riêng lẻ cần phải làm rõ hơn và thể hiện theo quy hoạch.

Tình trạng lợi dụng như trên không phải hiếm. Nguyên nhân là hiện nay cung thấp hơn cầu. Do đó, cần có sự cải cách, phải làm sao đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cung bằng cầu.

Thực tế, thời gian qua, việc phát triển nhà ở xã hội còn nhiều vướng mắc, trong đó có việc xác định đối tượng hưởng quyền lợi còn chưa đúng. Để nhà ở xã hội hướng đến đúng đối tượng có nhu cầu thực sự, Nhà nước phải có cơ chế, giải pháp cụ thể trong việc đề ra sản phẩm, phân phối sản phẩm đến đúng đối tượng. Trong đó, quan trọng là cần chú trọng tính minh bạch để người dân có thể nắm bắt, đồng thời phải chặt chẽ trong việc thực thi pháp luật, đồng bộ về cơ sở dữ liệu và quản lý. Các cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương cần vào cuộc mạnh mẽ hơn trong việc xác định đúng đối tượng đủ điều kiện hưởng thụ nhà ở xã hội.

Việc cần thiết hiện nay phải xem xét, kiểm soát giá bán chứ không nên đưa ra quy định mức giá bán dao động bao nhiêu. Bởi giá bán liên quan chất lượng xây dựng. Mỗi địa phương có một cách áp giá khác nhau. Tình hình biến động như hiện nay không nên có quy định một giá khung trần mà nên tùy từng địa phương.

Bài học từ giá đất cũng thế, khi Nhà nước quy định khung giá đất, các địa phương gặp rất nhiều khó khăn. Bây giờ không nên xây dựng khung giá cụ thể mà địa phương phải xây dựng, kiểm soát dự toán, khái toán chuẩn xác.

Trước hết phải hoàn thiện cơ chế chính sách về vấn đề nhà ở xã hội, đồng thời phải có sự đổi mới công tác quy hoạch, làm rõ mô hình, các vị trí có thể xây dựng nhà ở xã hội như nào một cách rõ ràng hơn.

Cơ chế chính sách phải đồng bộ hơn, tăng cường công tác giám sát, nhất là việc thực hiện quy định về an toàn nhà ở như PCCC…

“Cò” nhà ở xã hội nhiều như “nấm sau mưa”, cách nào để người dân mua nhà đúng giá?

Đây là vấn đề liên quan môi giới bất động sản. Hiện, có rất nhiều quy định về việc này. Vấn đề là phải giám sát, kiểm tra và xử lý nghiêm. Thực tế, không thấy ai kiểm tra.