Nhà lưu niệm Nguyễn Thị Minh Khai- địa chỉ đỏ giữa lòng thành Vinh

Đây không chỉ là điểm đến tham quan, khám phá mà còn là nơi ghi dấu lịch sử về về một nữ chiến sĩ anh hùng cách mạng - nguyên ủy viên Xứ ủy Nam Kỳ, nguyên Bí thư thành uỷ Sài Gòn - Chợ Lớn, liệt nữ đã hy sinh trọn đời cho tổ quốc.

Trái ngược với khung cảnh nhộn nhịp, sôi động bên ngoài, không gian nơi đây thật tĩnh lặng, tôn nghiêm. Nhà lưu niệm có khuôn viên rộng 2.400 m2 được xây dựng trên chính mảnh đất gia đình bà Nguyễn Thị Minh Khai đã từng sinh sống. Di tích được bố cục thành hai khu vực chính: Khu vực phía ngoài gồm hàng rào, cổng, thảm cỏ, cây xanh, điểm nhấn nổi bật nhất là bức tượng bà Nguyễn Thị Minh Khai; Khu vực phía trong gồm Nhà trưng bày, tưởng niệm và các công trình phụ trợ.

Căn nhà ba gian mái ngói, nền đất, khung gỗ lim mộc mạc nay trở thành di tích lịch sử cấp quốc gia – một “địa chỉ đỏ” lưu giữ ký ức về người nữ anh hùng. Nơi đây không chỉ gìn giữ những hiện vật, tư liệu quý báu mà còn truyền cảm hứng mạnh mẽ về lòng yêu nước và khát vọng độc lập, tự do.

Bước vào khu lưu niệm, du khách như lạc vào dòng chảy của lịch sử. Ngôi nhà cũ vẫn giữ nguyên bàn thờ gia tiên, gian thờ Nguyễn Thị Minh Khai, cùng nhiều vật dụng quen thuộc: giường gỗ, bộ tủ chè, bức ảnh gia đình… Tất cả như kể lại một cuộc đời đã sống trọn cho lý tưởng cách mạng.

Phía sau là khu nhà trưng bày, nơi lưu giữ nhiều hình ảnh quý: ảnh bà cùng các đồng chí trong Quốc tế Cộng sản, bản án tử hình của thực dân Pháp, thư gửi gia đình trước ngày hy sinh… Mỗi hiện vật là một lát cắt lịch sử, khắc họa một nhân cách lớn – người phụ nữ từng học ở Liên Xô, làm thư ký cho Nguyễn Ái Quốc, giữ vị trí lãnh đạo cao nhất tại Sài Gòn – Chợ Lớn trước Cách mạng tháng Tám.

Ngày 30/7/1940, sau khi dự họp Xứ ủy bàn về chủ trương khởi nghĩa, Nguyễn Thị Minh Khai bị mật thám Pháp bắt đưa về Khám Lớn Sài Gòn và tra tấn hết sức dã man. Trong tù, bà tiếp tục vận động chị em phụ nữ đấu tranh và với cương vị là Bí thư Thành uỷ Sài Gòn - Chợ Lớn đồng thời là Uỷ viên Xứ uỷ Nam Kỳ nên bà vẫn tìm mọi cách để liên lạc với bên ngoài, tiếp tục lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ.

Ngày 23/11/1940 cuộc Khởi nghĩa Nam kỳ bùng nổ. Chính quyền địch ở nhiều nơi hoang mang, tan rã, chính quyền cách mạng được thành lập đã tiến hành tịch thu ruộng đất của địa chủ và phản động chia cho dân cày nghèo, trừng trị bọn phản cách mạng... cờ đỏ sao vàng lần đầu tiên xuất hiện trong nhiều cuộc biểu tình và ở những nơi đã thành lập chính quyền cách mạng. Tuy nhiên, do kế hoạch bị lộ, thực dân Pháp kịp thời huy động lực lượng đối phó, điên cuồng khủng bố cực kỳ tàn khốc, hàng ngàn chiến sĩ cách mạng đã bị địch bắt, bị xử tử, lưu đày. Không khuất phục được người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi và để trả thù, toà án thực dân Pháp đã kết án tử hình Nguyễn Thị Minh Khai. Sáng 28/8/1941, Nguyễn Thị Minh Khai cùng một số đồng chí bị giặc đem xử bắn ở Ngã Ba Giồng, Hóc Môn.

Nguyễn Thị Minh Khai đã ngã xuống khi mới chỉ 31 tuổi. Song cuộc đời phấn đấu không biết mệt mỏi cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc, cho sự nghiệp giải phóng phụ nữ và tấm gương hy sinh anh dũng của bà và các chiến sĩ cách mạng vẫn mãi mãi sáng ngời.

Chị Bùi Diễm Phước một du khách đến tham quan khu lưu niệm cho biết, vào đây chúng tôi được lắng nghe về cuộc đời, sự nghiệp hoạt động cách mạng của bà, cũng như được tham quan, nhìn ngắm những hình ảnh, những kỷ vật hiểu thêm về một người phụ nữ kiên trung, không khuất phục trước kẻ thù.

Mỗi năm, vào ngày 30/8 – ngày hy sinh của bà Nguyễn Thị Minh Khai, nơi đây đón hàng trăm lượt người đến tưởng niệm. Đặc biệt, nhiều đoàn từ TP HCM, Hóc Môn, Bà Điểm – những nơi gắn liền với giai đoạn cuối đời của bà – trở về đây thắp hương, bày tỏ lòng tri ân.

Hiện nay, vì mộ phần của bà Nguyễn Thị Minh Khai chưa được xác định rõ ràng, nên Khu lưu niệm tại TP Vinh chính là nơi duy nhất được chọn làm nơi thờ tự, trở thành điểm tựa tâm linh cho người dân cả nước, đặc biệt là đồng bào miền Nam tưởng nhớ và tri ân bà.