Nghi vấn ĐBQH có quốc tịch Cyprus: Nếu hai quốc tịch là vi phạm Luật tổ chức Quốc hội?

Nghi vấn Đại biểu Quốc hội có quốc tịch Cộng hòa Síp?

Những ngày qua, dư luận xôn xao trước thông tin đại biểu Quốc hội Phạm Phú Quốc (Đoàn ĐBQH TP HCM) bị cáo buộc có tên trong danh sách mua hộ chiếu Cộng hòa Síp (Cyprus) với giá 2,5 triệu USD.

Những dư luận trên được dấy lên khi ngày 24/8, hãng tin Al Jazeera (hãng tin Nhà nước của Qatar) tung ra một tài liệu mật cho thấy chương trình hộ chiếu của Cyprus (Cộng hòa Síp), cho phép các chính trị gia mua hộ chiếu châu Âu. Đại biểu Quốc hội Phạm Phú Quốc bị Al Jazeera cáo buộc có tên trong danh sách này.

Ngày 25/8, Đại biểu Quốc hội Phạm Phú Quốc khi trao đổi với báo chí về thông tin cho rằng ông có quốc tịch Cộng hòa Síp (Cyprus) cho biết, ông đã có quốc tịch Cộng hoà Síp từ giữa năm 2018 nhưng là do gia đình bảo lãnh. Ông Quốc phủ nhận thông tin về việc ông mua quốc tịch thứ hai.

Theo lời Đại biểu Phạm Phú Quốc, thời điểm ứng cử đại biểu Quốc hội (tháng 5/2016), ông chỉ có một quốc tịch Việt Nam. Sau đó, do một số thay đổi về công việc và hoàn cảnh cá nhân, nên năm 2018 gia đình ông đã thực hiện các thủ tục bảo lãnh xin cấp quốc tịch Cộng hoà Síp cho ông để thuận tiện đi lại, chăm sóc gia đình.

Ông Quốc cho biết, vợ và con đều là doanh nhân, trong đó con trai có nhiều năm sinh sống tại Anh. Bản thân ông đang thực hiện đầy đủ các nội dung báo cáo theo đúng quy định về việc này cho các cơ quan chức năng có thẩm quyền.

Vụ việc trên không chỉ dư luận ngạc nhiên mà ngay Tổng thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc khi trao đổi với báo chí cũng cho biết, ông “giật mình” khi nghe thông tin đại biểu Quốc hội Phạm Phú Quốc mua hộ chiếu Cyprus (Cộng hòa Síp). Đồng thời khẳng định, chưa từng nhận được báo cáo về việc này.

Ông Trần Văn Túy, Trưởng Ban công tác đại biểu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội – đơn vị quản lý đại biểu Quốc hội cho biết, ông đã giao Vụ Công tác đại biểu kiểm tra, xác minh thông tin trên.

Ông Túy cho biết, theo quy định, đại biểu Phạm Phú Quốc và Đoàn ĐBQH TP HCM phải có báo cáo cụ thể về việc này gửi Đảng đoàn Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội để tiến hành các bước xác minh, xử lý tiếp theo. Trưởng Ban Công tác đại biểu cho biết thêm, ngày 26/8 sẽ có ý kiến với Đoàn ĐBQH TP HCM về việc này.

Đến chiều 25/8, Tổng thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc và Trưởng Ban Công tác đại biểu của Quốc hội Trần Văn Túy khẳng định chưa có thông tin chính thức về vấn đề này.

Dù theo lời Đại biểu Phạm Phú Quốc ở trên thì thông tin ông mua hộ chiếu Cộng hòa Síp (Cyprus) với giá 2,5 triệu USD là không chính xác nhưng việc ông có quốc tịch Cộng hoà Síp là sự thật. Dư luận đặt câu hỏi, nếu ông Phạm Phú Quốc có hai quốc tịch, với tư cách công dân Việt Nam và đại biểu Quốc hội thì có được phép?

Đối với công dân Việt Nam, theo quy định tại Điều 17 Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam nêu rõ: “Công dân nước CHXHCN Việt Nam là người có quốc tịch Việt Nam”.

Theo điều 4, luật Quốc tịch Việt Nam 2008 nêu rõ: “Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam công nhận công dân Việt Nam có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam, trừ trường hợp Luật này có quy định khác”.

Như vậy, theo quy định của Hiến pháp và pháp luật, công dân Việt Nam chỉ có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam. Nếu công dân Việt Nam nào muốn đăng ký một quốc tịch khác thì phải làm thủ tục (đã được quy định rõ tại Mục 2, từ Điều 27 đến Điều 30 Luật Quốc tịch Việt Nam về thôi quốc tịch Việt Nam).

Trao đổi với PV Kiến Thức, luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội khẳng định, pháp luật Việt Nam hiện hành không cho phép đại biểu Quốc Hội được mang hai quốc tịch.

Cụ thể, Đại biểu Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là người có quốc tịch Việt Nam. Do đó, các đại biểu nào mang hai quốc tịch thì buộc phải thôi quốc tịch hoặc thôi đại biểu Quốc hội. Trường hợp khai báo gian dối, không đủ tiêu chuẩn làm đại biểu Quốc hội mà không xin thôi đại biểu quốc hội có thể bị bãi nhiệm đại biểu Quốc hội theo quy định tại Điều 40 Luật tổ chức Quốc hội.

Luật sư Cường cho hay, Luật tổ chức Quốc hội quy định rất cụ thể về điều kiện, tiêu chuẩn để trở thành đại biểu Quốc hội. Những người không đủ điều kiện tiêu chuẩn hoặc không còn xứng đáng là đại biểu Quốc hội mà không xin thôi Đại biểu Quốc hội thì có thể bị bãi nhiệm theo quy định pháp luật.

Điều 22 Luật tổ chức Quốc hội năm 2014 quy định tiêu chuẩn của đại biểu Quốc hội quy định cụ thể như sau: Trung thành với Tổ quốc, Nhân dân và Hiến pháp, phấn đấu thực hiện công cuộc đổi mới, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Có phẩm chất đạo đức tốt, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, gương mẫu chấp hành pháp luật; có bản lĩnh, kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền và các hành vi vi phạm pháp luật khác.

Có trình độ văn hóa, chuyên môn, có đủ năng lực, sức khỏe, kinh nghiệm công tác và uy tín để thực hiện nhiệm vụ đại biểu Quốc hội.

Liên hệ chặt chẽ với Nhân dân, lắng nghe ý kiến của Nhân dân, được Nhân dân tín nhiệm. Có điều kiện tham gia các hoạt động của Quốc hội.

Ngoài các tiêu chuẩn nêu trên, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội năm 2020 (có hiệu lực từ 1/1/2021) bổ sung điểm a vào sau khoản 1 Điều 22 với yêu cầu ĐBQH "có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam".

Cụ thể, về tiêu chuẩn của Đại biểu Quốc hội, để đảm bảo tính chất chặt chẽ, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, tránh xảy ra vi phạm trong quá trình bầu cử Đại biểu Quốc hội, Luật mới đã bổ sung một khoản quy định về tiêu chuẩn quốc tịch. Theo đó, ngoài những tiêu chuẩn chung, Đại biểu Quốc hội chỉ có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam.

Luật sư Cường cho rằng, từ những quy định trên, người nào có 2 quốc tịch thì không đủ tiêu chuẩn là đại biểu Quốc hội theo quy định pháp luật hiện hành.

“Luật quốc tịch Việt Nam không cho phép công dân Việt Nam mang hai quốc tịch trừ trường hợp đặc biệt như người được Chủ tịch nước cho phép; trường hợp xin trở lại quốc tịch Việt Nam; người Việt Nam định cư ở nước ngoài và đã nhập quốc tịch nước ngoài nhưng vẫn muốn nhập quốc tịch Việt Nam; trẻ em là con nuôi; người có vợ chồng, cha mẹ đẻ, con đẻ là công dân Việt Nam thì được nhập quốc tịch Việt Nam và giữ lại quốc tịch của họ” – luật sư Cường nêu ý kiến.

Đồng thời, luật sư Đặng Văn Cường cho rằng, trong trường hợp nêu trên cơ quan chức năng sẽ xác minh làm rõ vị đại biểu Quốc hội này có mang hai quốc tịch hay không. Nếu vị này có hai quốc tịch thì phải xin thôi một quốc tịch hoặc xin thôi đại biểu Quốc hội nếu không thì sẽ bị xem xét xử lý theo quy định của pháp luật nêu trên.

Đại biểu Phạm Văn Hòa, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp cho biết, Luật tổ chức Quốc hội sửa đổi đã có quy định rất rõ ràng, cụ thể về việc đại biểu Quốc hội chỉ có duy nhất một Quốc tịch Việt Nam. Không có bất cứ ai được thay đổi quy định này.

“Nếu như lời đại biểu Phạm Phú Quốc thừa nhận có quốc tịch Cộng hoà Síp từ giữa năm 2018 là đúng thì đây là có sơ hở về công tác tổ chức cán bộ của Quốc hội. Đến thời điểm này mới phát hiện ông Phạm Phú Quốc có hai quốc tịch thì cũng là thời điểm hết nhiệm kỳ. Nếu đúng ông Quốc có hai quốc tịch thì ông này đã vi phạm Luật tổ chức Quốc hội mà không báo cáo, không khai báo về việc này với Quốc hội” – Đại biểu Phạm Văn Hòa nói.

Đại biểu Hòa cho rằng, nếu thông tin trên xác minh là thật thì bản chất là gian trá cần phải xử lý nghiêm những trường hợp như vậy. Đồng thời, nếu đúng như vậy cần rút kinh nghiệm và xem xét thật kỹ đối với những đại biểu tự ứng cử.

Trước đó, vào tháng 7/2016, khi Hội đồng Bầu cử quốc gia biểu quyết bằng hình thức bỏ phiếu kín để xác nhận tư cách người trúng cử đại biểu Quốc hội khóa XIV thì nổi lên trường hợp bà Nguyễn Thị Nguyệt Hường. Bà Hường là nữ doanh nhân, trúng cử đại biểu Quốc hội khóa XIV nhưng lại được phát hiện có thêm quốc tịch Malta.

Việc nhập quốc tịch Malta không được bà Hường kê khai trong hồ sơ ứng cử. Các cơ quan chức năng xác định việc mang 2 quốc tịch đối với trường hợp bà Nguyệt Hường là sai quy định pháp luật. Bà Hường bị bác tư cách đại biểu Quốc hội. Bản thân bà Nguyệt Hường khi đó cũng xác nhận thông tin này và có đơn xin rút việc tham gia Quốc hội khóa XIV.