Ngân hàng ra tay chặn tín dụng đen thế nào?

Ngày 26/12, đại diện Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Bộ Tài chính, Bộ Công an… đã bàn về tín dụng nông nghiệp và cách hạn chế tín dụng đen đang hoành hành khắp nơi.

Ông Phạm Huyền Anh, Phó Chánh Thanh tra NHNN, nhận định: Tín dụng đen diễn ra ngày càng phức tạp, biến tướng dưới nhiều hình thức và thủ đoạn cho vay rất tinh vi. Ngoài ra hiện nay xuất hiện nhan nhản quảng cáo kiểu “kết nối khách hàng - ngân hàng” hỗ trợ vay vốn, cho vay tiêu dùng, cho vay tín chấp không cần tài sản thế chấp, chỉ cần cầm giấy tờ xe máy, bằng lái xe, thẻ sinh viên… để dụ người dân vay tiền. Đáng chú ý thủ tục vay tín dụng đen rất đơn giản, thường không quy định lãi suất mà tính số tiền lãi phải trả hằng ngày. Ví dụ trả lãi 1.000-2.000 đồng/triệu đồng/ngày.

“Để thu nợ, trong nhiều trường hợp, đối tượng cho vay sử dụng nhiều hình thức trái pháp luật. Điển hình như đe dọa hoặc sử dụng lực lượng đòi nợ thuê bất hợp pháp dùng vũ lực, đe dọa, khủng bố khi người vay không có khả năng trả nợ. Nhiều trường hợp vay tín dụng đen dẫn đến vỡ nợ, mất nhà, mất tài sản. Tình trạng này làm đảo lộn cuộc sống, sinh hoạt và cơ hội làm ăn của nhiều người dân” - đại diện thanh tra NHNN nêu thực tế.

Ông Phạm Văn Tám, Cục trưởng Cục Cảnh sát hình sự thuộc Bộ Công an, cho biết thêm: Các đối tượng hoạt động tín dụng đen thường núp bóng dưới hình thức là các cơ sở kinh doanh, các tiệm cầm đồ, dịch vụ đòi nợ thuê, các công ty tài chính trá hình. Còn các đối tượng đi vay tín dụng đen gồm nhiều thành phần nhưng đa số là các hộ nghèo, sinh viên, học sinh, công nhân, hộ kinh doanh nhỏ lẻ để giải quyết khó khăn hằng ngày. Ngoài ra có một số lượng không nhỏ đối tượng đi vay tín dụng đen là những người chơi cờ bạc, lô đề hoặc đầu tư vào những việc bất hợp pháp.

Các đối tượng cho vay tín dụng đen hiện nay lách luật, không bao giờ ghi lãi suất trong các giấy biên nhận hoặc trong các hợp đồng vay tín dụng và thời gian cho vay rất ngắn, chỉ tính theo ngày. Hết hạn vay, nếu không trả được nợ thì lãi mẹ đẻ lãi con. Do đó có những người lúc đầu chỉ vay 5 triệu đồng, 50 triệu đồng nhưng thời gian sau thì nở ra thành vài trăm triệu đồng, thậm chí vài tỉ đồng.

“Đáng lo là thủ đoạn của tín dụng đen còn biến tướng bằng các hợp đồng giả cách. Ví dụ, người dân có nhà, có xe và đang cần một khoản tiền để giải quyết gấp thì họ phải làm hợp đồng mua bán hoặc thuê mướn các tài sản này, sau đó ra công chứng xác nhận đàng hoàng. Đến khi khách hàng vay không có khả năng chi trả thì đối tượng cho vay làm đơn khởi kiện ra tòa, nhờ chính công an giải quyết. Như vậy người đi vay mất nhà, mất xe và phải thuê lại nhà hay phương tiện của chính mình” - ông Tám dẫn chứng.

Ông Vũ Quốc Hùng, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế NHNN, cho biết NHNH đã khẩn trương trình Chính phủ ký ban hành Nghị định 116/2018 với điểm nhấn đột phá là nâng gấp đôi mức cho vay không có tài sản đảm bảo của một số đối tượng khách hàng. Cụ thể: Cá nhân, hộ gia đình cư trú ngoài khu vực nông thôn có sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp từ 50 triệu đồng lên 100 triệu đồng; cá nhân, hộ gia đình cư trú tại địa bàn nông thôn từ 100 triệu đồng lên 200 triệu đồng.

“Việc nâng mức cho vay không có tài sản bảo đảm đối với các khách hàng này góp phần đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn của người dân, nhất là vùng sâu, vùng xa. Qua đó góp phần hạn chế tình trạng khách hàng thiếu vốn sản xuất, kinh doanh và không có tài sản bảo đảm phải tìm đến các nguồn vốn khác như tín dụng đen” - ông Hùng nhấn mạnh.

Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú cho rằng để hạn chế tín dụng đen Ngân hàng NN&PTNT (Agribank) cần triển khai thêm gói tín dụng cho vay tín chấp khoảng 5.000 tỉ đồng. Mục tiêu nhằm phục vụ các nhu cầu vốn cấp bách của người dân, hộ gia đình (ma chay, ốm đau, bệnh tật..) khu vực nông nghiệp, nông thôn với hạn mức mỗi món vay khoảng 30 triệu đồng; thời gian xét duyệt và giải ngân ngay trong ngày với chính sách kiểm soát sau và áp dụng mức lãi suất hợp lý, đủ bù đắp rủi ro trong cho vay.

“Lãi suất của gói tín dụng này là vô cùng lý tưởng đối với những người đang phải vay nặng lãi từ tín dụng đen” - ông Tú nói.

Đại diện một số ngân hàng cho hay hiện cũng đã có những giải pháp để tạo điều kiện cho dân vay vốn, gián tiếp hạn chế tình trạng tín dụng đen. Chẳng hạn cải tiến quy trình, thủ tục cho vay, rút ngắn thời gian xét duyệt cho vay. Đa dạng hóa các loại sản phẩm tín dụng, dịch vụ ngân hàng, các gói tín dụng hỗ trợ phù hợp với từng phân khúc, đối tượng khách hàng.

Đặc biệt dành nguồn vốn cần thiết để phát triển các gói sản phẩm cho vay tiêu dùng, phục vụ nhu cầu nâng cao đời sống chính đáng của người dân. Từ đó giúp người dân tăng khả năng tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng, không phải đi vay nặng lãi từ các đối tượng cho vay tín dụng đen.

Trong năm 2018, Cục Cảnh sát hình sự thuộc Bộ Công an ghi nhận có 84 vụ giết người, 855 vụ cố ý gây thương tích, 105 vụ cướp tài sản và 1.309 vụ lừa đảo tài sản liên quan đến hoạt động tín dụng đen.

Đơn cử mới đây Công an Thanh Hóa và Bộ Công an triệt phá thành công Công ty Tài chính Nam Long - tổ chức tín dụng đen lớn nhất Việt Nam cho vay nóng với lãi suất lên đến 1.043%/năm. Thời điểm bị phát hiện, tổ chức này đã có 26 chi nhánh trên cả nước, ở 63 tỉnh, thành. Mỗi chi nhánh phụ trách địa bàn từ hai đến năm tỉnh do một người quản lý.

Tuy nhiên, số lượng các tổ chức hoạt động tín dụng đen trên cả nước hiện vẫn chưa có con số thống kê đầy đủ. “Trong thời gian qua, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến tín dụng đen diễn biến phức tạp, hoạt động của các cơ sở cầm đồ, kinh doanh tài chính diễn ra tấp nập” - ông Phạm Văn Tám, Cục trưởng Cục Cảnh sát hình sự, nhận định.

Tín dụng đen hiện chưa gây ảnh hưởng nhiều đến hoạt động ngân hàng. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng vốn vay sẽ dẫn đến tình trạng khách hàng sử dụng vốn vay để cung cấp cho tín dụng đen, cho vay nặng lãi gây ảnh hưởng xấu đến hệ thống ngân hàng.