Ký ức 17/2/1979: Thảm sát Tổng Chúp, nỗi đau còn ám ảnh

Kỳ 1: Cuộc thảm sát phụ nữ và trẻ em man rợ của lính Trung Quốc

Trong lịch sử chiến tranh của Việt Nam thế kỷ XX, chúng ta vẫn thường hay nhắc đến vụ thảm sát Mỹ Lai của quân đội Mỹ năm 1968 với người dân huyện Sơn Tịnh, Quảng Ngãi. Có một cuộc thảm sát khác, trong một cuộc chiến khác của nhân dân ta chống giắc ngoại xâm tại Cao Bằng cũng man rợ không kém nhưng lại không nhiều người biết đến vì nhiều lý do. Nhưng với người dân Cao Bằng, đó là ký ức kinh hoàng không thể nào quên.

Tối 9/3/1979, 43 người, mà phần lớn là phụ nữ, trẻ em ở thôn Tổng Chúp, xã Hưng Đạo, TP Cao Bằng, đã bị giết hại một cách dã  man bởi những tên lính Trung Quốc khi chúng đang trên đường rút quân về nước, tất cả thi thể sau đó đều bị quẳng xuống một cái giếng.

Những ngày tháng hai, tôi đi dọc miền biên viễn Cao Bằng, Lạng Sơn, những nơi mà cách đây 40 năm, “tiếng súng đã vang trên bầu trời biên giới”. Đến Tổng Chúp, thật không ngờ di tích ghi nhớ vụ thảm sát bi thương này đã gần như bị quên lãng.

Nơi gắn biển thảm sát Tổng Chúp (xã Hưng Đạo, tp Cao Bằng), giờ vốn là 1 khu vực rậm rạp, không có đường vào, phải băng qua 2 con suối cùng vô số lau lách, hoang vắng lắm. Thế mà cứ vào cuối tháng 2, lại có một người đàn ông thỉnh thoảng tìm đến, ngồi thẫn thờ trước tấm bia rêu phong đề dòng chữ: “Vụ thảm sát tại Tổng Chúp, xã Hưng Đạo huyện Hòa An. Quân Trung Quốc xâm lược dùng cọc tre, búa bổ củi đập chết 43 phụ nữ và trẻ em quăng xuống giếng nước”.

Bia thảm sát Tổng Chúp.

40 năm trước, mẹ của ông Đinh Ngọc Tinh (khu Đức Chính, xã Hưng Đạo) cũng hòa lẫn trong đám người chạy loạn khi quân Trung Quốc đánh tới thành phố Cao Bằng. Bà tên Tô Thị Yến. Bà Yến chạy cùng với nhóm công nhân trại lợn Đức Chính. Nhưng nghe kể lại là chạy đến cây số 5 thì đã gặp phải tốp lính Tàu. Chúng không bắn mà trói nghiến tất cả lại, giải về Tổng Chúp.

 Hết chiến tranh, ông Tinh trở về thì mới hay mẹ mình là nạn nhân đầu tiên của vụ thảm sát khủng khiếp 43 người đó. Bà Yến được vớt lên khỏi giếng cổ trong tình trạng bị bịt mắt, trói tay, bị gậy tre quân bành trướng đập thẳng vào đầu.

Cái giếng năm xưa nơi vùi lấp bà Yến cùng 42 sinh mạng vô tội khác cũng không còn dấu vết, nghe bảo người ta đã vùi lấp nó khá lâu rồi. Hỏi xung quanh, cũng chẳng mấy ai còn nhớ đến hoặc người ta không muốn nhắc đến.

Lũy tre già quanh giếng nước đã từng chứng kiến cuộc thảm sát năm 1979 đã còng xuống, không biết vì nỗi đau quá lớn hay vì tuổi tác. Giếng nước cũng không còn nữa, thay vào đó là đám cỏ xanh rì. Cỏ ở đó dường như xanh hơn. Và trên cỏ, có 1 nén hương cùng ít hoa quả đã héo, ai đó đặt lên để tưởng nhớ những linh hồn xấu số.

Nhìn quang cảnh, tôi không thể hình dung được rằng, tại vị trí này 40 năm trước, phần lớn  vợ con của các cán bộ trại lợn Đức Chính, cách đó tầm 2km đang trên đường sơ tán thì bị lính Trung Quốc dồn hết về đây, rồi giết sạch, sát hại từng người một rồi lần lượt quẳng hết xuống giếng .

Tất cả những dấu tích còn sót lại chỉ duy nhất một tấm bia ghi dòng chữ: “vụ thảm sát tại Tổng Chúp, xã Hưng Đạo huyện Hòa An, quân Trung Quốc xâm lược dùng cọc tre, búa bổ củi đập chết 43 phụ nữ và trẻ em quăng xuống giếng nước”.

Ông Đinh Ngọc Tinh.

Có lẽ, tấm bia cũng không đủ chỗ để có thể miêu tả hết những cảm xúc phẫn nộ, uất ức của người dân nơi đây, khi họ trở về và chứng kiến những cảnh tượng kinh hoàng này.

Với những con người ít ỏi sống gần địa điểm đó, mà họ đã từng trải qua những thời khắc kinh hoàng 40 năm trước, thì ký ức của vụ thảm sát năm ấy vẫn còn in hằn trong tâm trí của họ như vừa mới ngày hôm qua.

Bà Lương Thị Bắc, nhà ngay sát biên giới ở Hà Quảng, ngày 17/2/1979 lúc quân Trung Quốc tràn qua biên giới Việt Nam, bà theo gia đình chạy loạn về Tổng Chúp. Lúc đầu cứ tưởng là chúng không thể đánh đến thành phố Cao Bằng, nhưng cũng chỉ được 1 tuần, bà Bắc lại tiếp tục chạy loạn, và một phép màu nào đó đã giúp bà thoát chết, không bị quân Trung Quốc bắt giữ và hành quyết.

Bà Bắc bảo, đến lúc quân Trung Quốc rút hết về nước, bà con những ai còn sống sót liền trở về thu dọn những gì còn sót lại sau trận càn quét. Họ khát nước, tìm ra cái giếng cổ cũ thấy đã bị lấp, liền báo lên xã.

Lúc đầu, dân quân cứ tưởng cái giếng đó là nơi chôn dấu thuốc nổ, hoặc không cũng sẽ bị bỏ thuốc độc làm ô nhiễm nguồn nước, nhưng sau mới phát hiện ra nó lấp đầy xác người. Lúc vớt lên, tất cả đều bàng hoàng khi tất cả đều là phụ nữ và trẻ em, mà phần lớn là  những người làm việc trong trại lợn Đức Chính cách đó tầm 2km. Trên đường đi sơ tán, họ đã rơi vào tay quân Trung Quốc.

Quân Trung Quốc tàn phá Cao Bằng  Ảnh tư liệu.

Ông Nguyễn Văn Sắc nhà sát ngay trại lợn, năm nay  60 tuổi, là một trong những người trực tiếp chứng kiến cảnh người ta đưa những thi hài vô tội lên và  đi chôn cất. Ông Sắc vốn là lính pháo binh của lữ đoàn 675, đóng tại cầu Tài Hồ Sìn trong chiến tranh biên giới 1979. Khi quân Trung Quốc rút, đơn vị của ông chuyển về  đóng quân tại Tổng Chúp, về sau ông cũng chọn mảnh đấy ấy làm nơi sinh sống của mình.

Nói về vụ thảm sát,  ông Sắc chua xót: “Kiểm tra tất cả xác chết, không một ai bị bắn, mà toàn bộ mọi người đều bị đập vỡ đầu chết hết ”.

Gia đình ông Ất trưởng trại lợn, cả nhà 3 người đều bị giết sạch trong ngày 9/3, mà vợ ông thì đang mang bầu đứa con thứ 2 gần đến ngày sinh nở. Ông Ất không chạy, mà ở lại bảo vệ người vợ của mình, đưa cả nhà lẩn trốn trong bụi rậm. Quân Trung Quốc lùng sục bắt được, chúng không tha bất cứ một ai, kể cả vợ.

Với một số ít người ở Tổng Chúp còn nhớ sự  kiện ấy, thì cảnh tượng kinh hoàng khi tìm thấy những thi thể ở giếng cổ, là các nạn nhân đều bị khăn bịt mắt, 2 tay buộc chéo đàng sau, đầu thì bị móp hẳn vào bởi những cú đánh tàn nhẫn. Có người thì bị hàng chục vết đâm bởi những lưỡi lê sắc nhọn vào cơ thể. Lúc thu gom, người ta còn tìm thấy cả một chiếc gậy tre dính đầy máu, cong queo. Quân Trung Quốc hẳn đã dùng chiếc gậy này đánh đập từng người cho đến chết. Có lẽ, những tên đồ tể đã chọn những cách hành quyết dã man nhất, một phần là để tiết kiệm đạn dược, phần khác là khủng bố tinh thần của những người còn sống sót.

Nghe bảo rằng, chỉ có 1 người phụ nữ trung tuổi là chạy thoát được. Lúc quân Trung Quốc gom mọi người lại bên bụi tre, nhân lúc chúng đang tập trung giết từng người một, bà đánh liều lao xuống dòng suối nước chảy xiết, rồi cứ thể chạy. Quân đồ tể bắn theo cả loạt đạn nhưng may sao không trúng. Về sau, hàng năm cứ đến ngày 9/3 bà đều đến thắp trước tấm bia 1 nén hương như lời tưởng niệm. Chúng tôi tìm thông tin về người đàn bà đó tận bên Hà Quảng, thì nghe đâu bà đã mất.

40 năm đã qua, cuộc sống mới đã đâm chồi nảy lộc, nhưng có ai còn nhớ, mảnh đất này đã từng có một quá khứ đau thương đến như vậy?

Còn tiếp…