Tại đây mỗi lần đến tham quan di tích du khách sẽ lạ lùng khi bắt gặp hình ảnh một cụ bà năm nay đã gần 90 tuổi thường xuyên lui tới sinh sống ở túp lều khá đặc biệt này. Nhưng ẩn sâu sau đó là cả một câu chuyện xúc động về tấm chân tình của cụ bà dành cho di tích.
 |
| Bà Nguyễn Thị Ngùy với di tích cổng Hoành Sơn Quan |
Đó là bà Nguyễn Thị Ngùy ở xã Kỳ Nam, thị xã Kỳ Anh (Hà Tĩnh), một người suốt gần 40 năm qua đã cùng với chồng mình không quản khó khăn hiểm nguy âm thầm tự nguyện lên đỉnh núi Hoành Sơn sinh sống để chăm sóc bảo vệ di tích cổng Hoành Sơn Quan.
Về xã Kỳ Nam hỏi thăm bà Ngùy dường như ai cũng biết, khi được hỏi nơi bà thường xuyên có mặt thì tất thảy đều chỉ tay lên di tích cổng Hoành Sơn Quan trên đỉnh Đèo Ngang. Vượt qua chặng đường đèo dốc sau 30 phút phóng viên đã đặt chân trên đỉnh núi Hoành Sơn nơi đây có di tích cổng Hoành Sơn Quan công trình được vua Minh Mạng cho xây dựng vào năm 1833. Ở bên cạnh là túp lều của bà Ngùy được xây cất khá đơn sơ tạm che nắng mưa cho những ngày bà lên đây.
Thấy có người đến thăm di tích, bà Ngùy dừng tay quét dọn, rồi vội vàng hướng dẫn lối đi vào cho khách tham quan. Không ngờ ở cái tuổi gần 90 song bà vẫn khỏe mạnh và ngày ngày đều có mặt ở cổng Hoàng Sơn Quan để chăm sóc và bảo vệ di tích này. Và rồi câu chuyện vì sao suốt gần 40 năm qua bản thân bà cùng chồng lên đỉnh núi Hoành Sơn dựng lều để ở đã được bà chia sẽ lại.
 |
| Bà Ngùy đang kể lại câu chuyện với phóng viên |
Theo lời kể của bà thì vào những năm 80 của thế kỷ trước, lúc đó di tích cổng Hoành Sơn Quan còn hoang vu, cây cối mọc um tùm không có lối đi. Xót xa trước một di tích lịch sử quan trọng bị lãng quên, xuống cấp, ông Bùi Đức Bản chồng bà lúc bấy giờ đã tự mình lên dọn dẹp sửa sang lại di tích. Rồi qua thời gian thấy chồng đi dọn đẹp một mình vất vả cộng với việc làm có ý nghĩa nên bà cũng đi làm theo.
Để rồi dưới chân núi Hoành Sơn lúc bấy giờ thường xuyên xuất hiện đôi vợ chồng già ông Bùi Đức Bản và bà Nguyễn Thị Ngùy cứ ngày ngày lặn lội gần chục cây số từ nhà lên khu di tích để quét dọn, sửa sang, bảo vệ. Ông bà lấy gió ngàn vi vu làm bạn, lấy cỏ cây để làm nhà. Thế rồi gần 40 năm qua hai ông bà không quản nắng mưa hằng ngày lên đây chặt cây dại, quét dọn khu di tích cổng Hoành Sơn Quan.
 |
| Tuổi gần 90 song bà vẫn luôn nặng lòng chăm sóc bảo vệ di tích |
Trước việc làm trên không ít người đã hỏi ông bà nghèo thế làm lụng kiếm ăn qua ngày chưa đủ sao lại làm cái việc không công của thiên hạ này. Nhưng ông bà đều bỏ ngoài tai, rồi ngày này qua ngày khác, hai ông bà ròng rã làm cái việc mà thiên hạ cho là vô công rồi nghề, ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng. Nhưng rồi vào năm 2000 chẳng may ông lâm trọng bệnh qua đời, bà bảo trước lúc lâm chung ông cố nắm tay bà và căn dặn: “Nếu ai có nói gì thì kệ họ, tôi cũng đã hết sức rồi, nếu tôi có mệnh hệ nào thì bà nhớ thay tôi chăm sóc di tích Hoành Sơn Quan, chứ đừng để hoang, lạnh lẽo là tội lắm”.
Ghi nhớ lời ông dặn từ đó cho đến nay một mình bà vẫn ngày ngày lui tới sinh sống ở túp lều nhỏ để chăm sóc và bảo vệ di tích. Sau khi ông mất vì lo tuổi cao sức yếu, chỉ còn lại một mình nên các con của bà đã yêu cầu dừng việc làm trên. Song bà bảo chỉ được vài hôm rồi ngước nhìn lên bàn thờ nhớ lời ông căn dặn bà lại chuẩn bị tư trang để đi, không lên là bụng dạ không yên.
 |
| Có khách cho tiền bà lại trích lại để hương khói cho di tích |
Cũng theo bà thì cái thời gian khó của di tích đã qua, giờ đây khách đến tham quan nhiều hơn, chính quyền quan tâm tốt nên cổng Hoành Sơn Quan ngày một đẹp lên, “khách nào có cho ít tiền tôi lại dành ra một ít mua đèn, hương khói cho khu di tích để tưởng nhớ các bậc tiền nhân” bà Ngùy cho hay.
Theo ông Bùi Văn Chuổng – Chủ tịch UBND xã Kỳ Nam thì việc bà Nguyễn Thị Ngùy lên chăm sóc bảo vệ di tích cổng Hoành Sơn Quan đã diễn ra hàng chục năm qua, việc làm trên của bà là hoàn toàn tự nguyện, trước thì cả 2 ông bà cùng làm, sau đó ông mất thì bà Ngùy vẫn duy trì việc làm này.
Có thể nói giữa bộn bề lo toan cuộc sống, đâu đó vẫn xuất hiện những con người với những việc làm thiết thực, hi sinh bản thân mình cho xã hội mà không mảy may đòi hỏi cho mình một chút lợi ích gì, và bà Nguyễn Thị Ngùy là một trong số đó. Để du khách gần xa khi đến di tích cổng Hoành Sơn Quan sẽ không thấy túp lều là kỳ bí nữa và cụ bà gần 90 tuổi mãi là ân nhân quý của di tích này.
Hoàng Lý