Khởi tố ông Nguyễn Đức Chung: Vì vụ lợi hay động cơ gì?

Can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu

Việc khởi tố thêm tội danh đối với ông Nguyễn Đức Chung là quá trình mở rộng vụ án "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng" xảy ra tại Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Hà Nội và một số đơn vị liên quan, được tách ra từ vụ án xảy ra tại Công ty Nhật Cường và một số đơn vị liên quan theo Quyết định tách vụ án hình sự số 01, thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng theo dõi, chỉ đạo.

Căn cứ kết quả điều tra và tài liệu chứng cứ thu thập được, Cơ quan điều tra đã xác định, trong thời gian đương chức, ông Chung có hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn, can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu gói thầu số hoá hồ sơ đăng ký doanh nghiệp năm 2016 tại Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Hà Nội.

Trước đó, liên quan vụ án trên, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã khởi tố bị can đối với nhiều người nguyên là lãnh đạo Sở Kế hoạch - Đầu tư TP Hà Nội và một số đơn vị liên quan, để điều tra về tội danh “vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”gồm: ông Nguyễn Văn Tứ, nguyên Chánh văn phòng Thành ủy Hà Nội (lúc vi phạm là Giám đốc Sở Kế hoạch - Đầu tư TP Hà Nội); bà Phạm Thị Thu Hường, nguyên Chánh văn phòng Sở Kế hoạch - Đầu tư TP Hà Nội; Nguyễn Tiến Học, nguyên Phó Giám đốc Sở Kế hoạch - Đầu tư TP Hà Nội…

Tài liệu cho thấy, đầu năm 2016, Sở KH&ĐT Hà Nội triển khai công tác chuẩn hóa, số hóa tài liệu hồ sơ đăng ký doanh nghiệp trên địa bàn thành phố năm 2016 với tổng dự toán gần 43 tỷ đồng.

Ngày 30/5/2016, ông Nguyễn Văn Tứ ký văn bản gửi báo cáo trực tiếp cho ông Nguyễn Đức Chung về gói thầu này, trong đó cho biết đã có 6 nhà thầu mua hồ sơ dự thầu và có 4 nhà thầu đến nộp hồ sơ dự thầu, đủ điều kiện để mở thầu theo quy định. Tuy nhiên, trước thời điểm mở thầu, ông Chung đã có chỉ đạo yêu cầu tạm dừng đối với gói thầu trên mà không nêu rõ lý do. Sở KH&ĐT sau đó đã thông báo tới các nhà thầu về việc tạm dừng triển khai lựa chọn nhà thầu.

Ngày 4/8/2016, tại văn bản 3961 của Sở KH&ĐT Hà Nội do ông Tứ ký gửi UBND TP.Hà Nội và trực tiếp Chủ tịch UBND TPHà Nội Nguyễn Đức Chung nêu rõ: “Ngày 1/8/2016, thực hiện chỉ đạo của Chủ tịch UBND TP Hà Nội, Sở KH&ĐT đã trao đổi, làm việc với đại diện Công ty TNHH giải pháp phần mềm Nhật Cường về thực hiện thí điểm số hóa hồ sơ đăng ký doanh nghiệp”.

Sở KH&ĐT Hà Nội cũng cho biết việc thí điểm số hóa hồ sơ đăng ký doanh nghiệp do Công ty Nhật Cường thực hiện theo công nghệ riêng và miễn phí. Sau khi có kết quả thí điểm, Sở KH&ĐT Hà Nội sẽ đề nghị Bộ KH&ĐT tiếp nhận, có đánh giá và nghiệm thu. Khi đó, Sở KH&ĐT Hà Nội sẽ hoàn thiện hồ sơ lựa chọn nhà thầu.

Đến tháng 11/2016, Sở KH&ĐT ra quyết định về việc phê duyệt điều chỉnh hồ sơ mời thầu gói thầu. Trước đó 2 ngày, liên danh Nhật Cường và Công ty TNHH đầu tư và phát triển Đông Kinh đã ghi giá dự thầu là 42,89 tỷ đồng (giá chào thầu là 42,91 tỷ đồng) và trúng thầu.

Tháng 12/2016, liên danh này đã ký hợp đồng kinh tế thực hiện gói thầu trên với thời gian thực hiện là 265 ngày. Bên A sẽ tạm ứng cho bên B số tiền gần 13 tỷ đồng, tương đương 30% giá trị trong vòng 7 ngày kể từ ngày hợp đồng có hiệu lực.

Theo điều kiện trúng thầu, nhà thầu phải có các hợp đồng tương tự trong vòng 3 năm gần đây (các năm 2013, 2014 và 2015), tức là nhà thầu phải có năng lực, kinh nghiệm.

Tuy nhiên, thực tế sau 9 tháng thực hiện hợp đồng, đến tháng 9/2017, Liên danh Nhật Cường - Đông Kinh đã không hoàn thành khối lượng công việc nhưng nhiều lần được Sở KH&ĐT gia hạn, kéo dài thời gian thực hiện gói thầu gấp đôi so với hợp đồng. Kết quả điều tra xác định Công ty Nhật Cường và Nhật Cường Software hoạt động chủ yếu trên các nguồn tiền bất hợp pháp.

Trao đổi với PV Báo Tri thức và Cuộc sống, luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, theo thông tin từ Bộ Công an cho thấy, việc mở rộng điều tra vụ án vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng mà bị can là ông Nguyễn Văn Tứ và các đồng phạm, cơ quan điều tra xác định ông Nguyễn Đức Chung đã có sai phạm dẫn đến hoạt động đấu thầu thiếu minh bạch, không công bằng, có gian lận dẫn đến thất thoát, thiệt hại tài sản của nhà nước.

Thời điểm sự việc xảy ra trước năm 2018 nên cơ quan tố tụng áp dụng Bộ Luật Hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009 để xử lý.

Theo quy định tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ quy định tại Điều 281 Bộ luật hình sự năm 1999, trường hợp hậu quả được xác định là nghiêm trọng, bị can có thể sẽ phải đối mặt với mức hình phạt có thể lên đến 10 năm tù. Trường hợp hậu quả được xác định là rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, hình phạt sẽ là phạt tù từ 10 năm đến 15 năm.

Luật sư Cường cho rằng, cơ quan điều tra sẽ làm rõ trách nhiệm của ông Nguyễn Đức Chung trong vụ án vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng để xác định nguyên nhân của sự việc là vì vụ lợi hay vì động cơ cá nhân?

Hành vi làm trái công vụ do lợi dụng chức vụ quyền hạn được thể hiện qua tình tiết nào và hậu quả gây thiệt hại đến nhà nước với số tiền bao nhiêu để làm cơ sở căn cứ xác định hành vi phạm tội và tính chất mức độ của hành vi.

Đây mới chỉ là giai đoạn điều tra của vụ án, về nguyên tắc, cơ quan điều tra có trách nhiệm phải thu thập các tài liệu chứng cứ để chứng minh tội phạm. Ông Nguyễn Đức Chung có quyền nhưng không có nghĩa vụ phải chứng minh mình vô tội.

Trường hợp ông Chung nhận tội và lời khai nhận tội phù hợp với các tình tài liệu chứng cứ khác thì mới là căn cứ để buộc tội. Trường hợp ông cựu chủ tịch UBND TP Hà Nội nhận tội và có căn cứ để buộc tội thì đây là tình tiết giảm nhẹ một phần trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên mức hình phạt còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như tính chất, mức độ hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội và các tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, xác định vai trò trong đồng phạm.

Theo luật sư Cường, vụ việc này vẫn đang trong giai đoạn điều tra, chưa có kết luận cuối cùng. Tuy nhiên đây cũng là một tín hiệu rất đáng buồn đối với ông Nguyễn Đức Chung. Nếu bị kết án thêm một tội danh nữa, tòa án sẽ tổng hợp hình phạt theo nguyên tắc hình phạt chung sẽ là tổng số năm tù của hai bản án nhưng không quá 30 năm.

“Ông Nguyễn Đức Chung là người được đánh giá là có chuyên môn tốt, có nhiều thành tích suất sắc trong đấu tranh phòng chống tội phạm và trong quá trình công tác. Nên những yếu tố này cũng sẽ được xem xét giải quyết trong quá trình thực hiện các hoạt động tố tụng” - luật sư Cường nêu ý kiến.